Mắm cua đồng xứ Nẫu

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Mắm là món ăn quen của người Việt. Không có mắm khó nuốt cơm. Với người Bình Định, mắm cua đồng là món mắm đậm tình xứ Nẫu bậc nhất.

Người Bình Định đi xa gặp nhau, lúc vui chuyện bao giờ cũng nhắc tới mắm cua đồng. Ngày hè đất ruộng nẻ chân chim, sau mấy trận mưa rào nước đủ ngập chân rạ, chừng tuần sau ruộng đã cơ man cua đeo bám những gốc rạ còn sót sau mùa gặt trước. Cua đồng không lớn nhưng chừng mươi con cua kềnh xiên que tre đặt lên bếp đủ làm mồi cho cha vui vài chén rượu với láng giềng; được mươi con cua cái tiện tay gỡ yếm, lột mu, thịt trắng tinh, gạch vàng ươm, mẹ có thể nấu nồi canh ngọt lịm.

Bánh đa cua đồng là đặc sản xứ Bắc, nhất là Hải Phòng. Bún riêu cua là món ngon của cả ba miền. Nhưng khi nói bắt cua đồng làm mắm, chắc khó nơi nào qua mặt dân Bình Định. Hai người ra ruộng chừng tiếng đồng hồ, chịu khó chăm chỉ thế nào cũng bắt được lưng giỏ cua.

Mắm cua đồng thường được chia làm hai loại, mắm kho và mắm chua. Mắm cua đồng kho là loại vừa chế biến xong để trong mát một buổi cho lên men rồi mang đi kho. Mắm cua đồng chua là loại sau khi làm xong được chứa trong hũ trong chai rồi đem dang nắng hoặc dựng góc bếp lấy hơi ấm cho lên men thành mắm để dành ăn dần. Dù kho hay chua, phần đầu khâu chế biến từ con cua đến lúc ra nguyên liệu để làm mắm giống y nhau. Và những người biết ăn, chịu được sự nặng mùi mắm thường chọn mắm cua đồng chua.

Muốn mắm ngon, khi làm sạch cua xong, người ta sẽ giã cua chứ không xay (nếu xay, vỏ cua nát mịn, ra vôi sẽ làm nước cua lợn cợn, tạo vị chát, kém thơm). Đến bước này, nếu muốn làm mắm cua chua thì cho muối vào hơi mặn rồi đong vô chai sau đó mang phơi nắng hoặc hong góc bếp. Làm kiểu này có thể để lâu ngày. Lúc nào ăn thì mang ra kho.

Người xứ Nẫu thường làm mắm cua để ăn trong ngày. Cua sau khi giã, rây, lược lấy nước, người ta cho thêm muối vừa ăn rồi đổ ra xoong, dùng miếng vải xô đậy miệng rồi để chỗ mát vài giờ đồng hồ cho lên men, khi kho mắm sẽ dậy mùi, thơm nức mũi. Độ nửa giờ sau khi nồi mắm bắt đầu sôi, người nấu xắt mỏng những bẹ măng vòi cho vào, thêm mấy con cá tràu cửng hoặc rô đồng nướng, thịt ba chỉ luộc xắt nhỏ bằng đầu đũa, chút tiêu xay, hành tím hoặc củ nén giã dập, ớt trái và nêm thêm muối nếu thấy chưa vừa miệng rồi đun thêm mười lăm phút trên lửa nhỏ để xoong mắm lúc nào cũng sôi liu riu. Lúc sắp bắc xoong mắm xuống, có thể nêm thêm chút bột ngọt cho đậm đà. Đặc biệt, đừng quên mấy lá gừng tươi xắt chỉ cùng vài lát củ gừng sẻ thả vào.

Mắm cua đồng thường được dùng để ăn với bún tươi. Khi ăn, thêm trái ớt sừng đỏ. Đã ngon càng ngon! Mắm cua đồng cũng là món đưa cơm cực hao. Những ngày mưa giữa hè, giàn bí hoặc luống rau lang trắng ngoài vườn được tưới nước trời vừa bắn tược, mẹ hái mớ đọt non mang luộc để các con được bữa chấm lút gắp rau trong chén mắm. Giữa mâm cơm xưa, mẹ bày trã cá lúi sông Côn kho nghệ. Cơm thì mẹ nấu bằng gạo lúa trì mới gặt. Chắc chắn cả nhà chỉ đứng dậy khi đáy nồi chỉ còn hột cơm cuối cùng.

Bạn đọc của tôi ơi, bạn từng thưởng thức mắm cua đồng xứ Nẫu chưa? Nếu chưa mời bạn thử một lần cho biết nhé. Bạn là con dân xứ Nẫu ư? Đã bao lâu rồi bạn chưa nghe hương mắm cua thoảng ngang qua người, bạn còn nhớ chứ…

ĐOÀN NGỌC THÀNH

Có thể bạn quan tâm

"Núi trên đất bằng"

"Núi trên đất bằng"

(GLO)- Tiến sĩ Hà Thanh Vân đã nhận xét Tiểu thuyết "Núi trên đất bằng" của Võ Đình Duy là một tác phẩm văn chương đầu tay ra mắt năm 2025, đánh dấu bước chuyển đầy bất ngờ từ một kiến trúc sư trẻ sống ở Gia Lai sang hành trình kiến tạo thế giới văn chương.

NHÀ THƠ ĐÀO AN DUYÊN: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

Nhà thơ Đào An Duyên: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

(GLO)- Với nhà thơ Đào An Duyên, đọc và viết chính là hành trình nuôi chữ. Trong hành trình ấy, chị chọn một lối đi riêng, chắt chiu xúc cảm, gửi tiếng lòng vào từng con chữ với niềm mong giữ lại những xanh tươi cuộc đời, từ đó góp thêm một giọng thơ giàu hương sắc cho văn chương Gia Lai.

BẢO TỒN CÁC KỊCH BẢN TIÊU BIỂU CỦA HÁT BỘI BÌNH ĐỊNH: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

Bảo tồn các kịch bản tiêu biểu của hát bội Bình Định: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

(GLO)- Hát bội Bình Định là một di sản văn hóa đặc sắc với nhiều vở tuồng kinh điển như: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Ngũ hổ Bình Tây, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo (còn có tên khác là Chém cáo, Cổ miếu vãn ca) của Nguyễn Diêu, Trầm hương các, Diễn võ đình và Cổ thành… của Đào Tấn.

Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

(GLO)- Nếu như Tây Bắc có “tứ đại danh đèo”: Mã Pí Lèng, Ô Quy Hồ, Pha Đin, Khau Phạ thì vùng duyên hải miền Trung lên đại ngàn Tây Nguyên cũng có “ngũ danh đèo”: An Khê, Phượng Hoàng, Khánh Lê, Ngoạn Mục, Violak.

default

Địa phận Phủ Hoài Nhơn được xác lập năm Hồng Đức thứ 2 (1471), là miền “viễn châu” khá rộng; sau hơn 550 năm, vùng đất rộng lớn lúc ban đầu được phân chia thành nhiều tỉnh thuộc Nam Trung bộ và Bắc Tây Nguyên. 
Pleiku, miền nhớ...

Pleiku, miền nhớ...

(GLO)- Nếu tính từ dấu mốc ký Nghị định Toàn quyền Đông Dương thành lập đại lý hành chính Pleiku thuộc tỉnh Kon Tum ngày 24-5-1925, Pleiku với ý nghĩa một địa danh cả về cách đọc và cách viết đã ra đời và tồn tại đến ngày nay đã được 100 năm.

Ðại ngàn nối liền những niềm vui

Ðại ngàn nối liền những niềm vui

Trong ngôi nhà sàn dưới chân núi ở làng K8, xã Vĩnh Sơn (huyện Vĩnh Thạnh), Nghệ nhân nhân dân Ðinh Chương nở nụ cười sảng khoái, hồ hởi nói: “Bà con trong làng đang trông chờ ngày 1.7.2025, để không chỉ núi liền núi, sông liền sông mà đồng bào Bana ở hai tỉnh trước đây sẽ về chung mái nhà tỉnh Gia Lai mới”.
Tổng Bí thư Tô Lâm dự khai mạc Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp”

Tổng Bí thư Tô Lâm dự khai mạc Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp”

Nhân dịp kỷ niệm 110 năm ngày sinh Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh (1.7.1915 – 1.7.2025), sáng 29.6, tại Hà Nội, Văn phòng Trung ương Đảng tổ chức Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp” nhằm tri ân những cống hiến to lớn của đồng chí Nguyễn Văn Linh đối với Đảng, đất nước và nhân dân. Tổng Bí thư Tô Lâm dự và cắt băng khai mạc Triển lãm.
Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Triển khai trong thời gian chưa tròn 1 năm, Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025 đã thu hút nhiều người yêu văn chương trong và ngoài tỉnh tham gia. Tác phẩm được gửi về không chỉ thể hiện sự đầu tư công phu về nội dung và hình thức, mà còn góp phần lan tỏa hình ảnh vùng đất Bình Ðịnh giàu bản sắc văn hóa, chiều sâu lịch sử.
Núi lửa Chư Đang Ya (huyện Chư Păh) đã đi vào thơ của tác giả Nguyễn Thanh Mừng. Ảnh: Phạm Quý

Cao nguyên trong thơ Nguyễn Thanh Mừng

(GLO)- Tên tuổi nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng gắn liền với các tập thơ “Rượu đắng”, “Ngàn xưa”, .... Viết không nhiều nhưng thơ ông lại có mặt trong hầu hết các tuyển tập danh tiếng thơ Việt Nam hiện đại. Mấy năm gần đây, ông dành tình thương mến với Tây Nguyên và viết nhiều về vùng đất này.

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

(GLO)- Với đặc thù làm việc trong sự cô đơn, tĩnh lặng, nhiều kỹ thuật viên (KTV) có kinh nghiệm tại một số phòng thu trên địa bàn TP. Pleiku (tỉnh Gia Lai) đang âm thầm đứng sau những bản thu chất lượng của các ca sĩ chuyên và không chuyên, chắp cánh cho đam mê âm nhạc.

Chung vai một gánh hai quê

Chung vai một gánh hai quê

Chung vai một gánh hai quê là chủ đề chung cho tập truyện ngắn “Người hai quê” của Hương Văn do Tạp chí Văn nghệ Quân đội chọn lọc và được NXB Quân đội Nhân dân - 2025 ấn hành. 

null