Độc đáo men rượu ghè làng Dơ Ngol

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Lo sợ các công đoạn làm men rượu truyền thống sẽ bị mai một, vài năm trở lại đây, chi hội Phụ nữ làng Dơ Ngol (xã Ia Bang, huyện Chư Prông, Gia Lai) đã cùng nhau tìm kiếm nguyên liệu và tổ chức làm men rượu. Mới đây, chi hội còn quyết định đem sản phẩm men rượu truyền thống đến phiên chợ nông sản do Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Chư Prông tổ chức để quảng bá tới đông đảo người tiêu dùng.
 Vỏ cây h'dam là nguyên liệu không thể thiếu để làm men rượu. Ảnh: A.H
Vỏ cây h'dam là nguyên liệu không thể thiếu để làm men rượu. Ảnh: A.H
“Rượu ghè muốn thơm ngon và khi uống say không bị đau đầu thì nhất định phải ủ bằng loại men được làm bằng các nguyên liệu tự nhiên, trong đó không thể thiếu vỏ cây h'dam và rễ cây phóc”-bà Siu Uông-người có thâm niên trong việc làm men rượu tại làng khẳng định. Cũng theo bà Siu Uông, sở dĩ người dân trong làng ngày một sao nhãng công việc làm men vì 2 nguyên liệu chính là vỏ cây h'dam và rễ cây phóc ngày càng hiếm, số người biết về loại cây này không nhiều. Hơn nữa, men công nghiệp bán sẵn ngoài thị trường, người dân chỉ việc bỏ tiền là có thể mua được ngay mà không phải tốn nhiều công sức.
Tuy nhiên vài năm trở lại đây, hội viên phụ nữ trong làng đã quyết định cùng nhau khôi phục lại từng công đoạn làm men, bắt đầu từ việc theo chân người già vào rừng tìm kiếm nguyên liệu. “Chúng tôi muốn giữ gìn loại men rượu đã được lưu truyền từ thời ông cha để ủ ra những ghè rượu thơm ngon, an toàn. Ngoại trừ vỏ cây h'dam, rễ cây phóc phải lấy từ rừng về, các nguyên liệu còn lại gồm: cây sương sâm lông, thân cây mía, quả ớt, củ riềng, gạo tẻ đều rất thông dụng”-bà Kpuih Jer-Chi hội trưởng chi hội Phụ nữ làng Dơ Ngol-chia sẻ. Để rút ngắn thời gian làm men, một số hộ dân trong làng đã thử đưa cây h'dam, cây phóc về trồng, nhưng sau đó đành bỏ cuộc vì men được làm từ cây trồng trong vườn nhà khi ủ rượu lại cho ra vị chua không thể uống được. Từ đó, người dân trong làng càng thêm tin rằng, cây h'dam, cây phóc là cây của Yàng, chỉ mọc trong rừng mới cho ra loại men ủ rượu ngon ngọt. Bà Kpuih Jer cho biết, sau khi đã chuẩn bị đầy đủ nguyên liệu, việc tiếp theo là lựa chọn thời gian, địa điểm để làm men. Muốn men ngon, ngọt rượu, tuyệt đối không được giã men dưới gốc cây me, cây xoài mà phải chọn những gốc cây không có quả hoặc cho quả ngọt... Dân trong làng cũng cho rằng nếu phụ nữ có thai mà tham gia giã men thì men sẽ bị chua. 
Trao đổi về quy trình làm men, chị Kpuih Xíu cho hay: “Vỏ cây h'dam khô được đập dập, đem ngâm trong nước chừng 3-4 giờ; các nguyên liệu còn lại cho hết vào cối giã nhuyễn. Sau đó chắt lấy nước vỏ cây h'dam trộn đều với các nguyên liệu đã giã nhuyễn và làm thành từng miếng men bằng lòng bàn tay. Các miếng men ướt sẽ lần lượt được đặt trên một lớp trấu và phủ kín bên trên bằng những lá riềng tươi trong thời gian 2 ngày, 1 đêm; men phải để khô tự nhiên chứ không được đem phơi nắng”. Theo Chi hội trưởng chi hội Phụ nữ làng Dơ Ngol, mỗi ghè rượu chỉ cần 2-3 miếng men là đủ và nếu là rượu nếp thì ủ khoảng 5-6 ngày là có thể uống được; còn rượu bắp, rượu mì thì ủ khoảng 2-3 tuần và càng ủ lâu, rượu càng thơm ngon.
Không chỉ làm men để sử dụng trong gia đình và biếu những người thân xung quanh, chị em phụ nữ làng Dơ Ngol còn sẵn sàng chia sẻ bí quyết về quy trình làm men cho hội viên phụ nữ các làng lân cận. Bà Kpuih Uôn (làng Dơ Mút, xã Ia Bang) nhận xét: “Nhờ có loại men tốt mà rượu của làng Dơ Ngol rất thơm ngon, uống nhiều một chút cũng không bị đau đầu, đau bụng. Mỗi khi chi hội Phụ nữ tổ chức làm men, mình đều xin qua làm cùng để học hỏi và bây giờ mình cũng đã có thể tự làm men để ủ rượu cho gia đình”.
Anh Huy

Có thể bạn quan tâm

Phát huy sức mạnh văn hóa

Phát huy sức mạnh văn hóa

Khi các giá trị văn hóa, di sản và nghệ thuật tạo ra lợi nhuận nó không chỉ tự “nuôi sống” mình mà còn góp phần tạo thêm những nguồn lực mới, tác động tích cực đến các lĩnh vực khác của ngành công nghiệp văn hóa.

Dùng mặt nạ kỹ thuật số để phục hồi tranh. (Ảnh: Franetic)

Công nghệ đột phá phục chế tranh cổ chỉ trong vài giờ

(GLO)-Với những bức tranh có niên đại hàng thế kỷ, bị hỏng nặng, việc phục chế gặp nhiều rủi ro và tiêu tốn thời gian. Một bước đột phá về công nghệ vừa được các nhà khoa học thử nghiệm thành công, đã giải quyết được khó khăn này, đó là phương pháp mặt nạ kỹ thuật số.

Ý nghĩa các biểu tượng trong lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui

Ý nghĩa các biểu tượng trong lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui

(GLO)- Lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui là hiện tượng văn hóa xã hội đặc sắc của cộng đồng người Jrai ở Plei Ơi, xã Ayun Hạ, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai. Nghi lễ này tập hợp nhiều biểu tượng văn hóa độc đáo giúp chúng ta hiểu rõ hơn về thế giới tâm linh của cư dân bản địa.

Qua xứ trầm hương: Di sản văn hóa từ miền duyên hải Khánh Hòa - Bài 1: Di sản văn hóa từ miền duyên hải

Qua xứ trầm hương: Di sản văn hóa từ miền duyên hải Khánh Hòa - Bài 1: Di sản văn hóa từ miền duyên hải

“Khánh Hòa là xứ trầm hương/Non cao biển rộng người thương đi về” - những câu thơ của nhà nghiên cứu Quách Tấn trong biên khảo Xứ trầm hương vừa là sự khẳng định danh xưng của một miền đất, vừa như lời mời gọi lữ khách bốn phương tìm về với thủ phủ của trầm hương Việt Nam.

Kể chuyện buôn làng bằng thanh âm sáo trúc

Kể chuyện buôn làng bằng thanh âm sáo trúc

(GLO)- Ở buôn E Kia (xã Ia Rsai, huyện Krông Pa), ông Hiao Thuyên được biết đến là một nghệ nhân tài hoa khi giỏi cả sáo trúc, biểu diễn cồng chiêng, hát dân ca... Bằng những việc làm thiết thực, ông đã góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc Jrai và xây dựng khối đại đoàn kết ở buôn làng.

Đa dạng lễ cúng cầu mưa của người Jrai

Đa dạng lễ cúng cầu mưa của người Jrai

(GLO)- Tuy có sự phát triển của hệ thống thủy lợi song lễ cúng cầu mưa vẫn đóng vai trò quan trọng trong đời sống cư dân vùng thung lũng Cheo Reo. Sự đa dạng trong nghi thức cúng của mỗi cộng đồng dân cư đã góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa đồng bào các dân tộc Tây Nguyên.

Biểu tượng vũ trụ trên cây nêu của người Bahnar

Biểu tượng vũ trụ trên cây nêu của người Bahnar

(GLO)- Người Bahnar quan niệm rằng mọi sự vật, hiện tượng đều có sự hiện diện của thần linh và con người phải tôn trọng, thờ cúng. Vì vậy, họ có nếp sống, sinh hoạt văn hóa với hệ thống lễ hội vô cùng phong phú, gắn với vòng đời người và chu kỳ canh tác nông nghiệp.

null