Di dân tự do ở Tây Nguyên-Kỳ 2: Đi không báo, đến không khai

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Cũng như nhiều “xã di cư tự do” ở Tây Nguyên, xã Cư K’Bang (Ea Súp, Đak Lak) gần như không kiểm soát nổi số dân trước tình trạng người dân tự do đến, tự do đi...


Xã này đang đối diện với nguy cơ đói nghèo vì hàng trăm hộ dân thiếu đất ở và đất sản xuất.

Đến rồi lại đi

Vào giữa trưa, chúng tôi đến thôn 14, xã Cư K’Bang, một trong những "điểm nóng" di dân tự do của nhiều năm qua.

 

Ngôi nhà tạm của một gia đình vừa
Ngôi nhà tạm của một gia đình vừa "nhảy dù" vào sinh sống ở thôn 14, xã Cư K’Bang (huyện Ea Súp, tỉnh Đak Lak).

Chúng tôi gặp bà Thào Thị Nữ đang nhổ đậu phộng thuê trên mảnh nương giữa thôn. Bà cho biết người chồng Vàng Seo Lòng đang làm thuê trên rẫy xa, hai con trai 6 tuổi và 8 tuổi đang ở tạm trong nhà một người quen ở thôn 14.

Bà Nữ cho biết vừa từ thị trấn M’Đrắk, huyện M’Đrắk (tỉnh Đak Lak) đến đây khoảng nửa tháng trước, đang dự định lên khai báo với thôn trưởng.

Năm 2008, đôi vợ chồng người Mông này đã rời xã Thải Giàng Phố, huyện Bắc Hà (tỉnh Lào Cai) di cư vào thôn 14, xã Cư K’Bang lập nghiệp. Sau hai năm làm rẫy, nghe bên huyện Chư Prông của tỉnh Gia Lai đất màu mỡ hơn, họ bán đất ở Cư K’Bang rồi dắt nhau sang Chư Prông.

Hai năm sau, họ lại bán rẫy ở Chư Prông để chuyển sang Đắk R’Lấp mua rẫy. "Tình hình ruộng rẫy cũng không vừa ý lắm" - bà Nữ nói lý do vợ chồng bà chuyển về lại thôn 14 của xã Cư K’Bang này tiếp tục tìm cơ hội mưu sinh.

Cách chỗ làm của bà Nữ không xa là vợ chồng ông Giàng A Sự và bà Phùng Thị Sa cũng đang làm vườn thuê.

Vợ chồng người Mông này dắt díu bốn người con nữa đến xã Cư K’Bang hôm 23-6 và trú tạm ở nhà một người quen tại thôn 14.

Vốn ở bản Suối Cù, xã Kim Bôn, huyện Phú Yên (tỉnh Sơn La) năm 1994 họ rời quê vào huyện biên giới Quan Sơn của tỉnh Thanh Hóa lập nghiệp.

Sau 10 năm kinh tế không khá hơn, họ dời vào xã Cư K’Nia, huyện Cư Jút (tỉnh Đak Nông) lập rẫy. Sau ba năm thấy chưa khá hơn, họ kéo nhau sang chỗ hiện tại.

Tương tự là vợ chồng ông Vàng A Lâu và Sùng Thị Cang, người Mông quê ở xã Tà Si Láng, huyện Trạm Tấu (tỉnh Yên Bái) mấy năm trước cùng hai người con di cư tự do vào xã Đăk Ha, huyện Đak Glong (tỉnh Đak Nông). Đến nay thì chuyển sang Cư K’Bang "tìm hướng làm ăn".

Chúng tôi ghé vào một ngôi nhà nửa tôn, nửa gỗ tuềnh toàng và trống hoác của ông Ngô Văn Vàng ở gần cuối thôn 14.

Ông Vàng cũng vừa dựng nhà mới đây, vợ chồng ông mới chuyển từ huyện Krông Bông (tỉnh Đak Lak) về đây từ hai tháng trước, sau gần 10 năm chuyển vào từ Cao Bằng mà làm ăn không được. Vợ chồng ông đi vắng, chỉ có bốn đứa nhỏ đang chơi đùa trên chiếc giường gỗ bề bộn quần áo cũ.

Trong khi hỏi chuyện các con trai ông Vàng, chúng tôi thấy sau nhà có một nhóm người đứng lấm lét sau mấy tấm ván thủng lỗ chỗ.

Đó là gia đình người em của ông Vàng là Ngô Văn Thào với bảy nhân khẩu vừa từ thôn Ea Lang, xã Cư Pui, huyện Krông Bông (Đak Lak) di cư sang đây từ tối hôm trước.

"Ở bên Krông Bông không đủ đất, làm thuê cũng không ra nên phải sang đây tìm cách thôi!" - vợ ông Thào cho biết dự định sẽ tá túc vài hôm, sau đó tìm cách làm thuê, mua đất làm rẫy để ở lại đây.

 

Thôn trưởng Đào Văn Dỉa và cuốn
Thôn trưởng Đào Văn Dỉa và cuốn "sổ đời tạm" cứ dài ra nhưng nội dung không trùng khớp thực tế vì người dân tự do đến tự do đi.

Những "sổ đời tạm"

Chúng tôi tìm gặp trưởng thôn 14 là ông Đào Văn Dỉa, khi đang ghi chép "sổ sách" dưới hiên một căn nhà gỗ tạm bợ, xung quanh là mấy người đồng bào váy màu sặc sỡ quen thuộc đến từ vùng núi phía Bắc.

"Tôi đang gọi người ta đến để nhập vào sổ tạm trú mấy gia đình vừa tới cho đúng tên tuổi, số lượng nhân khẩu" - ông Dỉa nói khi những cái váy xòe dạt ra chừa ghế cho khách ngồi.

Đó là sổ "Các hộ tạm trú" ghi trong một cuốn tập học sinh được vị thôn trưởng gọi đùa là "sổ đời tạm".

Trong trang cuối cuốn tập ghi rõ mới đây thôi, ngày 7-8, xã này xuất hiện một gia đình ba nhân khẩu người Mông đến từ tỉnh Cao Bằng. Người chồng là Sùng Văn Hầu, sinh năm 1999; vợ là Thào Thị Ái sinh năm 2000 và con gái là Sùng Thị Xuân Mai sinh năm 2017.

 Kế đến là một gia đình bốn nhân khẩu cũng người Mông đến từ Sơn La, tên người chồng là Giàng A Pô Mua, vợ là Thao Thị Mị và hai con. Trước đó, vào ngày 22-7 có đến ba gia đình.

 

Dân số Tây Nguyên tăng 6,5 lần

Những dãy nhà mới của người di cư tự do dựng lên rìa các thôn 14, 15, xã Cư K’Bang (huyện Ea Súp, tỉnh Đak Lak).
Những dãy nhà mới của người di cư tự do dựng lên rìa các thôn 14, 15, xã Cư K’Bang (huyện Ea Súp, tỉnh Đak Lak).
Theo Ban chỉ đạo Tây Nguyên, năm 1975 dân số Tây Nguyên khoảng 1 triệu người. Đến năm 2004 là gần 4,7 triệu.

Kết quả điều tra dân số ngày 1-4-2014 là 5.504.560 người. Đến nay dân số Tây Nguyên ở mức 6,5 triệu người...

Theo phân tích của một chuyên gia, trong số 5,5 triệu người gia tăng giai đoạn 1975-2017, dân di cư tự do chiếm hơn phân nửa.

Thực ra, cuốn "sổ đời tạm" của thôn trưởng Đào Văn Dỉa chỉ là sự thống kê tương đối số người đến thôn 14 này, bởi có nhiều trường hợp người ta đến sinh sống cả 10 ngày nửa tháng hoặc lâu hơn vị thôn trưởng mới biết để kê khai vào sổ.

Bởi địa bàn thì rộng, nhà ở lác đác, người dân cứ tự do dọn đi hoặc kéo đến bất kể đêm hay ngày.

Và khi đến cứ ở tạm trong nhà người quen, có trường hợp tự khai báo nhưng cũng có trường hợp gần cả tháng sau hàng xóm mới mách cho thôn trưởng biết mà kê khai.

Ông Đàm Văn Hà-Chủ tịch UBND xã Cư K’Bang, thừa nhận di dân cứ tự do đi và đến, cả đêm lẫn ngày không ai quản lý được.

Đến nay, xã Cư K’Bang còn khoảng 150 hộ dân chưa có đất ở và 380 hộ chưa có đất sản xuất, vậy mà người di dân vẫn lũ lượt kéo đến, cả công khai lẫn lén lút.

"Chúng tôi nói hết đất ở, đất sản xuất không còn nữa, vào xã không sinh sống được đâu, đừng vào làm gì, nhưng họ vẫn kéo đến, công khai không được thì lén lút!".

Cũng theo ông, dân số xã tăng quá nhanh làm tăng đói nghèo, phá vỡ mọi quy hoạch của xã, trạm y tế và trường học quá tải, nóng nhất vẫn là quản lý và bảo vệ rừng, giữ vững an ninh trật tự.

Thái Bá Dũng-Thái Lộc/tuoitre

Có thể bạn quan tâm

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

(GLO)- Không chỉ bền bỉ gieo con chữ cho học trò nghèo, thầy Võ Trí Hoàn-Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Quang Trung (xã Ia Tul, tỉnh Gia Lai) còn là người đam mê sưu tầm đồ xưa cũ. Với thầy, mỗi món đồ là bài học sống động về lịch sử dân tộc mà thầy muốn kể cho học trò.

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

(GLO)- Trong kháng chiến chống Mỹ, xã Ia Dơk (tỉnh Gia Lai) là căn cứ cách mạng quan trọng, đồng thời cũng là nơi hứng chịu nhiều đau thương, mất mát. Những cánh đồng từng bị bom cày xới, những mái nhà bình yên hóa tro tàn, bao số phận người dân vô tội bị giặc sát hại.

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

(GLO)- Gần 40 năm gắn bó với rừng, ông Nguyễn Văn Chín-Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Hà Ra (xã Hra, tỉnh Gia Lai) được biết đến như vị “thủ lĩnh giữ rừng” đặc biệt: từ việc biến lâm tặc thành người giữ rừng đến phủ xanh vùng đất cằn cỗi nơi “cổng trời” Mang Yang.

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

(GLO)- Hàng trăm năm qua, những gốc đa lặng lẽ vươn mình trong rừng già Kon Ka Kinh, thấm đủ chuyện nhân sinh để hóa thành "chứng nhân" của đại ngàn. Quần thể đa cổ thụ không chỉ tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, mà còn trở thành di sản tinh thần gắn bó với bao thế hệ cư dân sống dựa vào rừng.

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Viết giữa mùa măng rừng

Viết giữa mùa măng rừng

(GLO)- Vào tháng 7 đến tháng 11 hằng năm, khi những cơn mưa đầu mùa bắt đầu trút xuống, cũng là lúc người dân vùng cao nguyên Gia Lai lội suối, băng rừng để hái măng - thứ sản vật được người Jrai, Bana gọi là “lộc rừng”.

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Trong hai năm 2024-2025, thủ phủ Tây Nguyên trúng đậm cà phê. Chỉ tính riêng huyện Đắk Mil (tỉnh Đắk Nông cũ), các lão nông đã sắm 1.000 ô tô trong năm 2024. Xã Bờ Y (huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum cũ, nay thuộc tỉnh Quảng Ngãi giáp Lào và Campuchia) cũng chung niềm vui ấy...

Những đoản khúc Huế

Những đoản khúc Huế

Hôm ấy, trên xe khi đi qua đoạn đường gần Khách sạn Morin và Trung tâm Nghệ thuật Điềm Phùng Thị ở Huế, nhìn hàng cây rất đẹp, tôi nói với người lái xe: “Nếu thấy cây long não, em chỉ cho anh nhé”. 

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn (view) đắt giá nhất của người Rục ở bản Ka Ai, xã Dân Hóa, bản Mò O Ồ Ồ, xã Thượng Hóa (Quảng Bình, nay là tỉnh Quảng Trị), đó là ngôi nhà có mặt tiền bao quát đồng lúa.

Vũ Văn Tam Lang & 50 cây violon đặc chế

Vũ Văn Tam Lang và 50 cây violon đặc chế

(GLO)- Cách đây vài năm, khi ngắm 22 cây đàn violon do ông Vũ Văn Tam Lang (phường An Phú, tỉnh Gia Lai) chế tác bằng tất cả tâm huyết được giới chuyên môn đánh giá cao, tôi thầm nghĩ, ông đã có thể tự hài lòng với những gì mình có.

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

(GLO)- Cuộc trò chuyện với hai nhân chứng sống - ông Hoàng Văn Tuyển và bà Huỳnh Thị Kim Xuyên đã đưa chúng ta trở lại những năm tháng kháng chiến đầy gian khổ, nơi tinh thần yêu nước và khát vọng cống hiến đã viết nên những trang đời đáng nhớ.

Vào rừng... chờ ươi bay

Vào rừng... chờ ươi bay

Sau 4 năm, khi những cánh rừng già miền núi TP.Đà Nẵng (Quảng Nam cũ) chuyển mình vào mùa ươi chín, hàng ngàn người dân lại có một cuộc 'di cư' tạm thời vào rừng sâu chờ 'lộc trời' rơi xuống để nhặt.

null