Cẩn trọng khi cách điệu trang phục dân tộc

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Ngày nay, nhiều bài hát và điệu múa truyền thống của cộng đồng các dân tộc được sân khấu hóa, trở thành món ăn tinh thần đối với khán giả. Đáp ứng xu hướng đó, trang phục truyền thống cũng được biến tấu để phù hợp hơn khi biểu diễn trên sân khấu. Dù vậy, theo những người có chuyên môn, việc cách điệu cũng cần chừng mực để truyền đạt đúng giá trị văn hóa, thẩm mỹ vốn có của mỗi dân tộc.
Ngôn ngữ của trang phục
Nhằm phát huy giá trị nghệ thuật ca múa của cộng đồng các dân tộc nói chung và dân tộc Jrai, Bahnar nói riêng, các biên đạo múa trong tỉnh đã kỳ công tìm tòi, sáng tạo để đưa chúng lên sân khấu. Đi kèm với từng tiết mục là những bộ trang phục truyền thống vốn đã trở thành điểm nhận diện độc đáo của mỗi dân tộc từ kiểu dáng, đường nét đến màu sắc, hoa văn.
Ví như trang phục của phụ nữ Bahnar nổi bật với những đường nét hoa văn duyên dáng chạy dọc theo thân váy, viền quanh gấu áo với sắc đỏ nổi trên nền chỉ trắng. Tay áo chỉ được đính nhẹ vào phần vai, khi mặc có thể xỏ tay vào hoặc không. Áo của đàn ông Bahnar thường không tay, toát lên vẻ khỏe khoắn, hoa văn trang trí là những thanh kiếm hay công cụ lao động được cách điệu đẹp mắt.
Còn trang phục của dân tộc Jrai lại trầm hơn với gam màu tối, hoa văn tùy theo từng nhóm mà màu sắc, hình dạng khác nhau. Trang phục của dân tộc Mông lại có hoa văn khá sặc sỡ, phần chân váy xòe rộng, đính những dây hạt cườm óng ánh, khi đi tạo tiếng động vui tai…
Do đó, khi đưa trang phục của các dân tộc lên sân khấu biểu diễn đòi hỏi người biên đạo có sự am hiểu nhất định để tránh sự cách điệu quá đà, khiến việc truyền đạt giá trị văn hóa, thẩm mỹ bị sai lệch.
Trang phục truyền thống của các dân tộc cần được sân khấu hóa một cách cẩn trọng. Ảnh: Phương Linh
Cần có sự cẩn trọng khi cách điệu trang phục truyền thống của các dân tộc. Ảnh: Phương Linh
Là biên đạo múa chuyên nghiệp, Nghệ sĩ Ưu tú Đặng Công Hưng-Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Gia Lai, người có nhiều tác phẩm đạt giải cao trong các kỳ liên hoan, hội diễn cấp khu vực và toàn quốc-chia sẻ: “Khi tham gia các kỳ liên hoan, hội diễn, tôi thường cố gắng khai thác các giá trị văn hóa truyền thống độc đáo của các dân tộc trong tỉnh đưa vào từng điệu múa để giới thiệu đến bạn bè trong nước, quốc tế. Trang phục là điều làm nên hồn cốt của một tác phẩm. Dù điệu múa có đẹp, diễn viên có xuất sắc thế nào nhưng trang phục không phù hợp thì không thể giúp khán giả hình dung được hết đời sống sinh hoạt, văn hóa mà mình muốn thể hiện”.
Không chỉ trên sân khấu chuyên nghiệp mà các buổi biểu diễn ở cơ sở cũng rất cần sự cẩn trọng khi sử dụng trang phục dân tộc. Trao đổi về vấn đề này, bà Bùi Thị Thắm-Phó Trưởng phòng Văn hóa-Văn nghệ quần chúng (Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San) cho hay: “Là đơn vị trực tiếp xuống các thôn, làng trong tỉnh để biểu diễn, chất liệu văn hóa dân tộc chính là yếu tố giúp chúng tôi tạo được sự gần gũi, gắn kết với bà con, tăng hiệu quả tuyên truyền. Đối tượng thụ hưởng nghệ thuật là bà con các dân tộc nên chúng tôi càng đặc biệt chú ý từ lời nói, câu hát, điệu múa đến trang phục. Nhầm lẫn hay cách tân quá đà sẽ gây phản tác dụng, khiến bà con không ủng hộ mình nữa”.
Cẩn trọng khi cách điệu
Nghệ sĩ Ưu tú Đặng Công Hưng cũng cho rằng cách điệu trang phục để phát huy giá trị tác phẩm là điều cần thiết song phải chừng mực. Trang phục của người Bahnar hay Jrai thì phần váy không thể xẻ lên quá đùi, áo dù ngắn cũng không thể hở bụng, hở ngực, không đính quá nhiều hạt cườm. Đặc biệt, kiểu dáng, màu sắc, hoa văn trên trang phục của dân tộc này không thể gắn vào điệu múa, ca khúc của dân tộc khác.
Trang phục của các dân tộc Tây Nguyên không thể giống với trang phục các dân tộc Tây Bắc. Váy áo của người Bahnar không thể nhầm lẫn với người Jrai. Khăn đội đầu của người Jrai Mthur không thể đội lên đầu người Jrai Arap… Trước đây, đã từng có sự nhầm lẫn nghiêm trọng như lấy chiếc khăn Piêu-khăn đội đầu của phụ nữ dân tộc Thái-quấn thành tấm khố của nam giới trên một chương trình truyền hình và kết quả là tiết mục này đã bị phản ứng dữ dội từ phía cộng đồng.
Việc nhầm lẫn và cách điệu quá đà trang phục truyền thống hiện vẫn xảy ra chủ yếu trong các chương trình nghệ thuật quần chúng. Sự nở rộ các cơ sở cho thuê trang phục biểu diễn nhưng thiếu kiến thức văn hóa dân tộc đã khiến những tiết mục văn nghệ trở nên khập khiễng, không ăn nhập. Một ca khúc mang âm hưởng Tây Nguyên nhưng người biểu diễn lại diện váy xòe, khăn đội đầu và cầm ô, có chàng trai múa khèn phụ họa là không thể chấp nhận song vẫn thường thấy.
Nghệ sĩ Ưu tú Đặng Công Hưng nêu quan điểm: “Mỗi nghệ sĩ, diễn viên dù chuyên hay không chuyên đều phải có kiến thức và hiểu biết nhất định về trang phục biểu diễn. Những người làm công tác văn hóa ở cơ sở có vai trò rất quan trọng trong việc nắm bắt, nhận diện và góp ý cho đội ngũ hoạt động nghệ thuật biết thế nào là phù hợp và không phù hợp, từ đó sử dụng trang phục truyền thống trên sân khấu một cách hợp lý. Điều này sẽ giúp đồng bào các dân tộc thêm tự hào về truyền thống văn hóa của mình để giữ gìn, phát huy, đó mới là điều đáng quý”.
PHƯƠNG LINH

Có thể bạn quan tâm

“Tổ quốc bên bờ sóng”

“Tổ quốc bên bờ sóng”

(GLO)- Đó là chủ đề cuộc thi và triển lãm ảnh nghệ thuật cấp quốc gia do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tổ chức nhằm thực hiện kế hoạch tuyên truyền về biển, đảo năm 2025.

Sáng tạo văn học nghệ thuật: Hành trình không đơn độc

Sáng tạo văn học nghệ thuật: Hành trình không đơn độc

(GLO)- Mặc nhiên, việc sáng tạo văn học nghệ thuật luôn mang tính độc lập và tự giác cao độ của mỗi văn nghệ sĩ, nhưng hành trình ấy sẽ không đơn độc nếu có sự dìu dắt chân tình của người đi trước. Tại phố núi Pleiku, nhiều tác giả trẻ đã tìm được điểm tựa tinh thần đáng quý như thế.

Nhạc sĩ Thụy Kha qua đời

Nhạc sĩ Thụy Kha qua đời

Nhạc sĩ Thụy Kha qua đời lúc 10h45 sáng 13/3 tại Hà Nội. Năm cuối đời, ông chống chọi với bệnh ung thư. Vài tháng gần đây, nhiều đồng nghiệp chia sẻ hình ảnh thăm nhạc sĩ Thụy Kha trong bệnh viện. 

Tiết mục múa của đơn vị Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng trình diễn tại Liên hoan nghệ thuật quần chúng huyện Ia Grai năm 2025.

Liên hoan nghệ thuật quần chúng lực lượng vũ trang huyện Ia Grai: Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng giành giải nhất toàn đoàn

(GLO)- Trong 2 đêm (11 và 12-3), huyện Ia Grai tổ chức Liên hoan nghệ thuật quần chúng lực lượng vũ trang năm 2025. Liên hoan quy tụ 13 đơn vị tham gia. Mỗi đơn vị đăng ký trình diễn từ 3 đến 5 tiết mục ca, múa và diễn tấu các loại nhạc cụ.

Thơ Bút Biển: Nắng chưa qua

Thơ Bút Biển: Nắng chưa qua

(GLO)- "Nắng chưa qua" của Bút Biển là một bài thơ đầy hoài niệm. Bằng những câu thơ nhẹ nhàng mà day dứt, tác giả khắc họa nỗi buồn của sự xa cách, khi ký ức vẫn còn đó nhưng hiện tại chỉ còn lại gió lùa, hoa rụng và căn phòng trống,... dường như có ai đang ngóng về một vệt nắng chưa qua.

Bản hòa ca cùng triền ký ức

Bản hòa ca cùng triền ký ức

(GLO)- Dù đã có hơn 30 năm sống ở Pleiku nhưng khi đọc tập “Vân môi say phố” của Ngô Thanh Vân (NXB Hội Nhà văn, 2024), tôi lại có cảm tưởng được khám phá một miền đất tưởng chừng quá đỗi quen thuộc.

Giao lưu văn hóa, văn nghệ kỷ niệm 50 năm Giải phóng tỉnh tại xã Gào

Giao lưu văn hóa, văn nghệ kỷ niệm 50 năm Giải phóng tỉnh tại xã Gào

(GLO)- Tối 10-3, tại làng C (xã Gào), Đội Thông tin lưu động-Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao TP. Pleiku tổ chức chương trình giao lưu văn hóa, văn nghệ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng tỉnh (17/3/1975-17/3/2025), chào mừng Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV.

Hội viên Chi hội Nhạc sĩ Việt Nam tỉnh tại chương trình chào mừng Ngày Âm nhạc Việt Nam năm 2024. Ảnh: H.N

Nhạc sĩ Gia Lai kiếm tìm tác phẩm có sức ảnh hưởng lớn

(GLO)- Bám sát hơi thở cuộc sống và đưa bản sắc dân tộc vào tác phẩm, các nhạc sĩ Chi hội Nhạc sĩ Việt Nam tỉnh Gia Lai đã thực sự cố gắng trong hoạt động sáng tác nhằm ghi dấu ấn. Song, làm gì để tác phẩm lan tỏa rộng rãi, ghi đậm trong tâm trí người nghe đang là trăn trở của những người tâm huyết.

Thơ Sơn Trần: Nhớ Pleiku

Thơ Sơn Trần: Nhớ Pleiku

(GLO)- "Nhớ Pleiku" là một tác phẩm đầy cảm xúc của tác giả Sơn Trần. Từng câu thơ vẽ nên bức tranh phố núi đẹp mơ mộng với cảnh sắc yên bình, quyện hòa cùng ký ức, tình yêu và nỗi nhớ...

Thơ Vân Phi: Lâu không về nhà

Thơ Vân Phi: Lâu không về nhà

(GLO)- Bài thơ "Lâu không về nhà" của tác giả Vân Phi thấm đượm nỗi nhớ quê hương da diết của người con xa xứ-nơi cánh đồng, dòng sông và mẹ già vẫn chờ đợi theo tháng năm lở bồi. Từng câu thơ như những thước phim chậm rãi, gợi lại ký ức tuổi thơ ấm áp bên ánh đèn dầu, bên những thân gần mẹ cha.