Cần tiếp tục nghiên cứu lập hồ sơ di tích Tây Sơn Thượng đạo

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Chúng tôi vừa đến thăm lại một số điểm thuộc di tích Tây Sơn Thượng đạo. Từ khi được Nhà nước công nhận là Di tích lịch sử-văn hóa cấp quốc gia (năm 1991), công việc chỉnh trang, trùng tu các cụm di tích được chú trọng, nhất là cụm di tích ở thị xã An Khê. 
Trong năm 2020, Nhà nước đã đầu tư hàng chục tỷ đồng để chỉnh trang, nâng cấp An Khê đình và An Khê trường, Miếu xà; đồng thời vận động nhân dân quyên góp hiện vật thời Tây Sơn cho Nhà trưng bày Tây Sơn Thượng đạo nhằm bảo tồn di tích lịch sử và phục vụ khách tham quan. Tuy vậy, hiện nay, vẫn còn nhiều cụm di tích Tây Sơn Thượng đạo chưa được đầu tư nâng cấp hoặc vẫn còn là phế tích ít người biết đến.
Năm 2017, tại Hội thảo khoa học “Tây Sơn Thượng đạo trong cuộc khởi nghĩa Tây Sơn” ở thị xã An Khê, các nhà khoa học và nhân sĩ trí thức ở địa phương đã đưa ra nhiều tư liệu lịch sử xác thực về các di tích có liên quan đến cuộc khởi nghĩa Tây Sơn ở khu vực: An Khê, Kông Chro, Đak Pơ, Kbang, trong đó có một số di tích đã được khảo sát thực tế, cần tiếp tục nghiên cứu lập hồ sơ để Nhà nước công nhận di tích quốc gia, bổ sung làm phong phú quần thể di tích lịch sử-văn hóa Tây Sơn Thượng đạo.
Cụ thể: cần sớm phục chế một số đoạn lũy An Khê mà theo GS-TS. Nguyễn Quang Ngọc (Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam) là đã tiến hành khảo sát từ năm 1976. Bên cạnh đó, nghiên cứu, lập hồ sơ về di tích núi Tà Diêm-nơi Nguyễn Nhạc lập khu lò rèn sản xuất nông cụ phục vụ cho khai hoang trồng trọt và sản xuất vũ khí cho binh sĩ; nghiên cứu công nhận di tích đình Cửu An thuộc ấp Tây Sơn Nhị cũ là nơi có bậc kỳ nhân từ thời mới khai phá vùng đất này, lập nên nhiều công trạng với nhà Tây Sơn. Đồng thời, cần khảo sát công nhận di tích hang Tối Trời ở gần núi Ông Bình. Theo người dân địa phương thì đây là nơi cất giấu vũ khí của Nguyễn Huệ. Sau này, khi Nguyễn Ánh chiếm Phú Xuân, Đô đốc Võ Văn Dũng đã tìm về trú ẩn ở hang Tối Trời nhằm tập hợp lực lượng để phục hồi cơ nghiệp nhà Tây Sơn.
Ông Phan Duy Tiên-nguyên Trưởng phòng Văn hóa-Thông tin thị xã An Khê đề xuất nghiên cứu, lập hồ sơ thêm di tích Tây Sơn Thượng đạo đối với hang Vô Đáy, nằm ở phía Nam núi Ông Bình; cần lập hồ sơ đưa di tích bàu Mừng Quân, hiện nằm phía sau trụ sở UBND xã Xuân An, thị xã An Khê. Tương truyền, khi Nguyễn Nhạc chiếm được thành Quy Nhơn, người vợ thứ của ông là Ya Đố đã tổ chức lễ đâm trâu khao quân mừng chiến thắng bên khu đất gần bàu nước này.
Đồng thời, cần nghiên cứu mở rộng vùng di tích Cánh đồng Cô Hầu bao trùm cả làng Cổ Yêm, rừng Mộ Điểu, núi Hoàng Đế thành cụm di tích liên hoàn. Làng Cổ Yêm xưa (nay thuộc xã Tú An, thị xã An Khê) là nơi mà nhân dân đã từng ủng hộ nhân tài, vật lực cho cuộc khởi nghĩa Tây Sơn. Rừng Mộ Điểu là căn cứ của nghĩa quân Tây Sơn. Nơi đây có ngọn Chóp Vung (hòn Bùn) ở phía sau trụ sở UBND xã Tú An; bên cạnh đó có núi Hoàng Đế (hòn Đế) đều gắn liền với phong trào Tây Sơn những năm đầu khởi nghĩa.
An Khê trường là một di tích trong quần thể Di tích Tây Sơn Thượng đạo. (Ảnh: TRẦN HIẾU/TNO)
An Khê trường là một di tích trong quần thể Di tích Tây Sơn Thượng đạo. Ảnh: Trần Hiếu/TNO
Có thể nói, vùng Tây Sơn Thượng đạo nói chung và An Khê nói riêng là vùng đất có nhiều di sản quý hiếm mà cha ông ta để lại; nếu chúng ta biết bảo tồn, phát huy những giá trị lịch sử-văn hóa này không những tạo ra vẻ đẹp tinh thần cho miền đất đáng yêu mà còn là nhân tố sẽ làm giàu về vật chất cho con cháu mai sau.
Theo PGS-TS. Nguyễn Khắc Sử: An Khê là vùng đất sớm có sự tụ cư của con người. Hệ thống di tích khảo cổ vùng An Khê cùng với di sản Tây Sơn Thượng đạo và khu Công viên địa chất toàn cầu Kbang-An Khê sẽ hội tụ thành một hệ thống di sản lịch sử-văn hóa và thiên nhiên An Khê. Đây chính là tài nguyên vô giá mà tổ tiên đã để lại cho người dân An Khê hôm nay.
Để biến những giá trị này thành di sản hiện thực thu hút sự đầu tư của con người đem lại thành quả về kinh tế-xã hội trong giai đoạn hội nhập và phát triển hiện nay, chúng ta cần sự chung tay cùng với An Khê để làm sống lại các di sản đang hiện hữu ở vùng đất này.
BÙI QUANG VINH

Có thể bạn quan tâm

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

(GLO)- Thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là yêu cầu mang tính sống còn của đất nước trước vận hội phát triển mới. Trong đó, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã để xây dựng mô hình chính quyền 2 cấp đang được dư luận hết sức quan tâm.

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

(GLO)- Thần Bạch Mã (hay còn gọi là Thái giám Bạch Mã, Bạch Mã Thái giám) là vị thần có ảnh hưởng lớn trong đời sống tín ngưỡng dân gian ở vùng Tây Sơn Thượng đạo. Hiện nay, một số đình tại thị xã An Khê còn duy trì việc thờ cúng và gìn giữ sắc phong vua ban cho vị thần này.

'Bảo hiểm' cho di sản

'Bảo hiểm' cho di sản

Tại lễ công bố các di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và quyết định xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp thành phố tại TPHCM vào cuối tháng 3 vừa qua, Công ty CP Tư vấn Cảng - kỹ thuật biển (Portcoast) đã trao tặng toàn bộ sản phẩm số hóa của Nhà hát Thành phố cho Trung tâm Nghệ thuật TPHCM.

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

(GLO)- Chuyện về các Pơtao Apui (Vua Lửa) sở hữu gươm thần có quyền năng hô mưa gọi gió không chỉ là huyền thoại mà gắn với dòng chảy văn hóa, lịch sử của người Jrai ở thung lũng Ayun Hạ (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) suốt nhiều thế kỷ qua.

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

(GLO)- Không chế độ phụ cấp, bổng lộc nhưng nhiều năm qua, các cụ từ, bà vãi trong đội hậu cần, ban nghi lễ tại các đình, miếu trên địa bàn thị xã An Khê vẫn thầm lặng, miệt mài với công việc. Sự tự nguyện ấy xuất phát từ tâm huyết dành cho văn hóa, di sản của cha ông.

Tùy theo điều kiện của từng gia đình để chuẩn bị quy mô lễ cúng lớn hay nhỏ

Gia Lai: Độc đáo lễ thổi tai của người Jrai

(GLO)- Nằm trong chuỗi các hoạt động Lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui huyện Phú Thiện năm 2025, sáng 27-3, tại xã Ia Yeng đã diễn ra lễ thổi tai của người Jrai. Nghi lễ được tái hiện rõ nét giúp du khách hiểu được ý nghĩa văn hóa tâm linh trong đời sống của người Jrai nơi đây.

Lễ cầu mưa trên đỉnh núi thần: Di sản đặc biệt

Lễ cầu mưa trên đỉnh núi thần: Di sản đặc biệt

(GLO)- Trên đời có thực sự tồn tại những con người có quyền năng hô mưa gọi gió? Chính hiện thực và truyền thuyết hư ảo đan cài vào nhau khiến lễ cầu mưa của Yang Pơtao Apui ở thung lũng Ayun Hạ trở thành một hiện tượng đặc biệt, hấp dẫn bởi sự linh thiêng, huyền bí.

Tự hào con cháu Hai Bà Trưng

Tự hào con cháu Hai Bà Trưng

(GLO)- Đền thờ Hai Bà Trưng là di tích quốc gia đặc biệt, tọa lạc tại thôn Hạ Lôi, xã Mê Linh, huyện Mê Linh, TP. Hà Nội. Đây cũng là quê hương của Hai Bà Trưng-những nữ tướng anh hùng đã nổi dậy chống quân xâm lược nhà Hán.

Lễ Tế Xuân tại đình làng An Mỹ

Lễ Tế Xuân tại đình làng An Mỹ

(GLO)- Ngày 9-3, tại đình làng An Mỹ (thôn 2, xã An Phú, TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai) diễn ra lễ cúng đình với các nghi thức long trọng tưởng nhớ công ơn của các vị tiền hiền có công khai hoang mở đất, lập làng và cầu quốc thái dân an.