Bài 4: Ngăn chặn nạn 'tận diệt' chim đảo Cát Bà: Việc làm không thể trì hoãn

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Đại diện các bộ, ngành và giới chuyên gia cho rằng việc “tận diệt” chim di cư sẽ ảnh hưởng rất lớn tới cân bằng sinh thái, tiềm ẩn nguy cơ lây lan dịch bệnh, vì thế cần phải ngăn chặn triệt để.

Hình ảnh chim trời bị bứt lông rách thịt khi còn sống khiến khách du lịch không khỏi xót xa. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Hình ảnh chim trời bị bứt lông rách thịt khi còn sống khiến khách du lịch không khỏi xót xa. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Bày tỏ quan điểm trước thực trạng bẫy bắt, buôn bán, giết hại chim hoang dã di cư đang diễn ra nhức nhối ở huyện đảo Cát Hải, Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cát Bà (thành phố Hải Phòng), đại diện các bộ, ngành và giới chuyên gia cho rằng việc “tận diệt” chim di cư sẽ ảnh hưởng rất lớn tới cân bằng sinh thái không chỉ của quần đảo Cát Bà mà còn của Việt Nam và thế giới.
Vì thế, ngăn chặn tình trạng “tận diệt” chim đảo Cát Bà là việc không thể trì hoãn.
Nguy cơ mất cân bằng sinh thái
Trao đổi với phóng viên VietnamPlus, bà Hoàng Thị Thanh Nhàn, Trưởng nhóm Nhóm công tác ASEAN của Việt Nam về bảo tồn đa dạng sinh học, Phó Cục trưởng Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học (Bộ Tài nguyên và Môi trường), cho rằng chim hoang dã, chim di cư là mắt xích quan trọng trong chu trình sinh thái, hỗ trợ quá trình sinh trưởng của thực vật và kiểm soát sâu bệnh gây hại.

Việc thay đổi trong tập tính sinh thái của các loài chim cũng phản ánh những thay đổi tương ứng trong môi trường sống và hệ sinh thái mà chúng phụ thuộc. Vì thế, các hoạt động sát hại “chim trời” tại Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cát Bà sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến đa dạng sinh học, cân bằng sinh thái; ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển bền vững cũng như các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia.Về khía cạnh trách nhiệm quản lý, theo bà Nhàn, các loài động, thực vật rừng, động vật hoang dã ngoài tự nhiên đều được bảo vệ bằng pháp luật. Vì thế, trường hợp vẫn còn bẫy bắt, sát hại chim thì đó là việc thực thi pháp luật chưa nghiêm...

Đảo Cát Bà dần vắng bóng chim trời do vấn nạn bẫy bắt, giết hại chim hoang dã di cư suốt 20 năm qua. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Đảo Cát Bà dần vắng bóng chim trời do vấn nạn bẫy bắt, giết hại chim hoang dã di cư suốt 20 năm qua. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Cùng quan điểm, bà Bùi Thị Hà, Phó Giám đốc Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) cũng cho rằng việc Cát Bà được công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới không phải hoàn toàn là may mắn, mà đó là nỗ lực của thành phố Hải Phòng nói riêng, Việt Nam nói chung trong công tác bảo tồn, bảo vệ di sản thiên nhiên này.
“Tuy nhiên, nhìn lại việc bẫy bắt chim diễn ra trong 20 năm và vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp, tôi nghĩ đã đến lúc các nhà quản lý cần nhìn lại các biện pháp đã thực hiện bởi chưa mang lại hiệu quả,” bà Hà nhấn mạnh.
Theo bà Hà, việc tận diệt chim trời ở Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cát Bà cũng có nghĩa đang làm suy giảm hệ sinh thái, triệt tiêu đi những điểm thu hút du khách của Cát Bà, từ đó tác động tiêu cực đến sinh kế của người dân địa phương. “Do đó, ENV đặc biệt lên án hoạt động bẫy bắt, sát hại chim trời tại đây,” bà Hà nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Đức Tú, Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) cũng khẳng định hiện tượng “tận diệt” chim trời bằng các biện pháp như dùng lưới mờ, chim mồi, băng âm thanh gọi chim đã diễn ra từ lâu. Việc khai thác này không chỉ tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ gây ảnh hưởng đến tính đa dạng sinh học, mà còn có khả năng là nguồn lây nhiễm các bệnh dịch từ động vật sang người.

Hàng trăm cá thể chim hoang dã di cư ở Cát Bà bị làm thịt, rao bán trên mạng xã hội facebook.
Hàng trăm cá thể chim hoang dã di cư ở Cát Bà bị làm thịt, rao bán trên mạng xã hội facebook.
Riêng với Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cát Bà, ông Tú nhấn mạnh đây là một vùng được xác định là có tính đa dạng sinh học cao, trong đó giá trị nổi bật nhất là hệ sinh thái rừng ngập mặn và khu hệ chim di cư.
Vì thế, hiện tượng bẫy bắt chim ở đây đã và đang ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh tồn của các loài chim, gây nhiễu loạn sinh cảnh. Việc tận diệt chim trời trên đảo cũng góp phần làm giảm giá trị khi Cát Bà đang mong muốn trở thành một điểm đến của du lịch sinh thái.
Cần một chế tài đủ mạnh, xử lý triệt để
Về khía cạnh quy định pháp luật, ông Tú cho rằng có một thực trạng rất khó khăn trong quản lý việc săn bắt chim hoang dã chính là các quy định của nhà nước về săn bắt động thực vật hoang dã hiện vẫn chưa rõ ràng. Tuy nhiên, vấn đề bất cập không phải là từ ngữ “động vật hoang dã” hay “động vật rừng,” mà khi vận dụng một văn bản quy phạm pháp luật, thường các địa phương hay xử lý khác nhau.
Theo ông Tú, trên thực tế, các cơ quan thực thi pháp luật địa phương hoàn toàn có thể vận dụng các văn bản pháp luật có sẵn để xử lý việc bẫy bắt chim trời và xử phạt theo các Luật đa dạng sinh học, Luật lâm nghiệp, Nghị định 35/2019/NĐ-CP… Đặc biệt là gần đây nhất, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 29/CT-TTg về một số giải pháp cấp bách quản lý động vật hoang dã, trong đó có áp dụng đối với “động vật hoang dã thuộc lớp thú, chim, bò sát trong môi trường tự nhiên.”
Phó Giám đốc ENV Bùi Thị Hà cũng cho rằng Luật Lâm nghiệp, Luật Thủy sản, Luật Đa dạng sinh học, hay Luật bảo vệ môi trường đều có quy định bảo vệ động vật rừng nói riêng và động vật hoang dã nói chung. Theo đó, mọi hành vi săn, bắt, giết, vận chuyển, buôn bán động vật hoang dã (loài nguy cấp quý, hiếm hay loài thông thường) trái quy định của pháp luật đều là những hành vi bị cấm.

Chim hoang dã di cư trên quần đảo Cát Bà liên tiếp bị các dân buôn vặt lông, thui sống. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Chim hoang dã di cư trên quần đảo Cát Bà liên tiếp bị các dân buôn vặt lông, thui sống. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Các hành vi vi phạm cũng có thể bị xem xét xử phạt hành chính theo quy định tại Nghị định 35/2019/NĐ-CP hoặc xử lý hình sự theo quy định tại Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). 
Ngoài ra, Nghị định 06/2019/NĐ-CP cũng quy định: “Động vật rừng thông thường là các loài động vật rừng thuộc các lớp thú, chim, bò sát, lưỡng cư và không thuộc Danh mục loài thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm do Chính phủ ban hành hoặc Danh mục các loài thuộc Phụ lục CITES; Danh mục động vật được nuôi, thuần hoá thành vật nuôi theo quy định của pháp luật về chăn nuôi.”
Tuy nhiên, để thống nhất việc thực thi ở các địa phương, đại diện các tổ chức bảo tồn của IUCN và ENV cũng kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường cần có các văn bản quy định và giải thích rõ ràng hơn. Thậm chí, có thể là một văn bản pháp luật nêu cụ thể đến các hành vi như sử dụng lưới mờ, keo dính, sử dụng băng gọi chim để các cấp thực hiện dễ dàng áp dụng.
Tương tự, đối với các địa phương, nhất là nơi gần các điểm tập trung chim di cư, các cơ quan chức năng cần cương quyết xử lý các trường hợp bẫy bắt chim và đặc biệt là xử lý các tụ điểm như chợ, quán ăn có sử dụng sản phẩm là chim di cư; quy trách nhiệm cụ thể đối với người đứng đầu địa phương để xảy ra vi phạm.
Về phía cơ quan quản lý, ông Nguyễn Hữu Thiện - Cục trưởng Cục Kiểm lâm cho biết hiện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang sửa đổi Nghị định 06//2019/NĐ-CP, trước đây ghi là “động vật rừng” nên việc xử lý đối với các loài “chim thông thường” là chưa phù hợp. Do đó, phương án sửa đổi hướng đến quy định các loài “động vật hoang dã” là những loài sống trong sinh cảnh tự nhiên, thì sau này sẽ “quét” được tất cả các hành vi xâm hại đến các loài “chim hoang dã.”

Bẫy lưới tàng hình săn bắt chim trời được giăng trắng khắp nhiều vùng ở huyện đảo Cát Hải. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Bẫy lưới tàng hình săn bắt chim trời được giăng trắng khắp nhiều vùng ở huyện đảo Cát Hải. (Ảnh: PV/Vietnam+)
“Về mặt quan điểm, đương nhiên xâm hại đến các loài tự nhiên hoang dã cũng là hành vi vi phạm. Do đó, lực lượng kiểm lâm phải tuyên truyền vận động để cho người dân hiểu, bởi mất đi một loài, một hệ sinh cảnh thì cũng ảnh hưởng đến ‘ngôi nhà chung;’ trong đó con người cũng sẽ bị ảnh hưởng, nhất là gần đây có thông tin dịch bệnh lây lan từ động vật sang người,” ông Thiện nhấn mạnh.
Quay trở lại với tình trạng đang diễn ra ở đảo Cát Bà, theo ông Thiện, thành phố Hải Phòng và chính quyền các cấp địa phương cần phải khẩn trương vào cuộc và có chỉ đạo ngăn chặn, xử lý quyết liệt. Trước mắt, thành phố Hải Phòng cần thực hiện theo Chỉ thị 29/CT-TTg về một số giải pháp cấp bách quản lý động vật hoang dã của Thủ tướng Chính phủ; rà soát lại các khu vực thường xảy ra tình trạng bẫy bắt chim để xử lý triệt để.
Về phía Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học, Phó Cục trưởng Hoàng Thị Thanh Nhàn cũng kiến nghị Ủy ban Nhân dân thành phố Hải Phòng chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tăng cường kiểm soát, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm; tăng cường truyền thông, phổ biến pháp luật và nâng cao nhận thức của người dân, không để xảy ra vi phạm các quy định của pháp luật về bảo vệ loài hoang dã.
Mặt khác, theo Phó Giám đốc ENV Bùi Thị Hà, để ngăn chặn nạn bẫy bắt chim trời, cần thực hiện tổng hòa các giải pháp, từ truyền thông, nâng cao nhận thức đến hoàn thiện các chế định pháp luật có liên quan cũng như tăng cường hiệu quả thực thi.
“Rõ ràng, việc tuyên truyền và gỡ bẫy thôi là không đủ, chúng ta cần nghiêm khắc xử lý các trường hợp vi phạm và dùng những ví dụ minh họa này để giáo dục rộng rãi đến cộng đồng về những hậu quả pháp lý,” bà Hà nói.
Mai Mạnh - Trang Hà (Vietnam+)

Có thể bạn quan tâm

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

(GLO)- Trong kháng chiến chống Mỹ, xã Ia Dơk (tỉnh Gia Lai) là căn cứ cách mạng quan trọng, đồng thời cũng là nơi hứng chịu nhiều đau thương, mất mát. Những cánh đồng từng bị bom cày xới, những mái nhà bình yên hóa tro tàn, bao số phận người dân vô tội bị giặc sát hại.

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

(GLO)- Gần 40 năm gắn bó với rừng, ông Nguyễn Văn Chín-Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Hà Ra (xã Hra, tỉnh Gia Lai) được biết đến như vị “thủ lĩnh giữ rừng” đặc biệt: từ việc biến lâm tặc thành người giữ rừng đến phủ xanh vùng đất cằn cỗi nơi “cổng trời” Mang Yang.

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

(GLO)- Hàng trăm năm qua, những gốc đa lặng lẽ vươn mình trong rừng già Kon Ka Kinh, thấm đủ chuyện nhân sinh để hóa thành "chứng nhân" của đại ngàn. Quần thể đa cổ thụ không chỉ tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, mà còn trở thành di sản tinh thần gắn bó với bao thế hệ cư dân sống dựa vào rừng.

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Trong hai năm 2024-2025, thủ phủ Tây Nguyên trúng đậm cà phê. Chỉ tính riêng huyện Đắk Mil (tỉnh Đắk Nông cũ), các lão nông đã sắm 1.000 ô tô trong năm 2024. Xã Bờ Y (huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum cũ, nay thuộc tỉnh Quảng Ngãi giáp Lào và Campuchia) cũng chung niềm vui ấy...

Những đoản khúc Huế

Những đoản khúc Huế

Hôm ấy, trên xe khi đi qua đoạn đường gần Khách sạn Morin và Trung tâm Nghệ thuật Điềm Phùng Thị ở Huế, nhìn hàng cây rất đẹp, tôi nói với người lái xe: “Nếu thấy cây long não, em chỉ cho anh nhé”. 

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn (view) đắt giá nhất của người Rục ở bản Ka Ai, xã Dân Hóa, bản Mò O Ồ Ồ, xã Thượng Hóa (Quảng Bình, nay là tỉnh Quảng Trị), đó là ngôi nhà có mặt tiền bao quát đồng lúa.

Vũ Văn Tam Lang & 50 cây violon đặc chế

Vũ Văn Tam Lang và 50 cây violon đặc chế

(GLO)- Cách đây vài năm, khi ngắm 22 cây đàn violon do ông Vũ Văn Tam Lang (phường An Phú, tỉnh Gia Lai) chế tác bằng tất cả tâm huyết được giới chuyên môn đánh giá cao, tôi thầm nghĩ, ông đã có thể tự hài lòng với những gì mình có.

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

(GLO)- Cuộc trò chuyện với hai nhân chứng sống - ông Hoàng Văn Tuyển và bà Huỳnh Thị Kim Xuyên đã đưa chúng ta trở lại những năm tháng kháng chiến đầy gian khổ, nơi tinh thần yêu nước và khát vọng cống hiến đã viết nên những trang đời đáng nhớ.

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

(GLO)- Khi mới xây dựng, các chốt chiến đấu dân quân thường trực biên giới chỉ có công sự, trận địa chiến đấu. Nhờ bàn tay lao động cần cù của cán bộ, chiến sĩ, chốt được phủ xanh bởi bồn hoa, cây cảnh, thảm cỏ, cây xanh và có vườn tăng gia, ao cá, tạo thêm nét đẹp ở nơi biên cương.

Vào rừng... chờ ươi bay

Vào rừng... chờ ươi bay

Sau 4 năm, khi những cánh rừng già miền núi TP.Đà Nẵng (Quảng Nam cũ) chuyển mình vào mùa ươi chín, hàng ngàn người dân lại có một cuộc 'di cư' tạm thời vào rừng sâu chờ 'lộc trời' rơi xuống để nhặt.

null