100 năm báo chí cách mạng Việt Nam: Khai sinh tờ báo cách mạng đầu tiên

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Đầu những năm 1920, khi phong trào yêu nước ở VN lâm vào khủng hoảng, sự phát triển của cách mạng đòi hỏi một lực lượng tiên phong mới, một tổ chức chính trị đúng đắn và đặc biệt là một tờ báo cách mạng để truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin.

Ngày 5.6.1911, tại bến cảng Sài Gòn, Nguyễn Ái Quốc rời VN trên con tàu Amiral Latouche-Tréville trong vai trò phụ bếp. Đây là điểm khởi đầu cho hành trình bôn ba khắp thế giới của người thanh niên yêu nước, với mục tiêu tìm ra con đường giành độc lập cho dân tộc VN.

Báo Thanh Niên - tờ báo cách mạng đầu tiên của VN. Ảnh: Tư liệu
Báo Thanh Niên - tờ báo cách mạng đầu tiên của VN. Ảnh: Tư liệu

Ngòi bút mở đường

Thuở đầu đặt chân đến đất Pháp, Nguyễn Ái Quốc chưa có gì trong tay ngoài ý chí sắt đá và khát vọng giải phóng dân tộc. Không xuất thân từ môi trường báo chí chuyên nghiệp, nhưng Người sớm nhận ra: Muốn đánh thức lương tri cá nhân, muốn tranh đấu giữa nơi ngôn luận sôi động của phương Tây, thì phải có một vũ khí - đó là ngòi bút sắc bén.

Không trường lớp chính quy, lấy thực tiễn để rèn giũa, Nguyễn Ái Quốc học viết báo bằng những mẩu tin tiếng Pháp chỉ 5 - 6 dòng, rồi dần dần viết dài hơn, không chỉ là tin tức, mà còn là bài nghị luận, phiếm luận, rồi truyện ngắn, sáng tác văn chương... Người trở thành một cây bút của báo chí cánh tả, và cộng tác với nhiều tờ báo ở Pháp. Bút danh Nguyễn Ái Quốc được ghi dưới 86 bài viết đăng trên nhiều báo khác nhau. Cuối năm 1924, khi tới Quảng Châu, Trung Quốc, Nguyễn Ái Quốc tích cực chuẩn bị cho việc thành lập Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên. Để tăng cường truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, thức tỉnh thanh niên, công nhân và nhân dân VN, phổ biến các phương pháp tiến hành cách mạng, Người chủ trương thực hiện một tờ báo. Ngày 21.6.1925, Nguyễn Ái Quốc sáng lập báo Thanh Niên - tờ báo cách mạng đầu tiên bằng tiếng Việt, phát hành hằng tuần, in trên giấy sáp với số lượng khoảng 100 bản mỗi kỳ.

Nguyễn Ái Quốc không chỉ sáng lập mà còn trực tiếp chỉ đạo và tham gia vào quá trình viết, biên tập, in ấn và phát hành tờ báo. Trong nhiều bài viết, Người luôn thể hiện rõ thông điệp: "Cách mệnh là phá cái cũ đổi ra cái mới, phá cái xấu đổi ra cái tốt (Đường Kách Mệnh, 1927). Chính vì vậy, tờ Thanh Niên không chỉ là phương tiện thông tin mà còn là công cụ giác ngộ chính trị.

Các tác phẩm báo chí của Nguyễn Ái Quốc đăng trên báo Thanh Niênvà các báo quốc tế thời kỳ này không chỉ là sự kết hợp giữa lý luận cách mạng với ngôn ngữ sắc sảo, mà còn mang tính định hướng chiến lược, góp phần quan trọng vào sự ra đời của Đảng Cộng sản VN. Chính từ hành trình kiên trì ấy, Nguyễn Ái Quốc đã trở thành người thắp sáng ngọn lửa, mở đường cho nền báo chí cách mạng nước nhà.

Báo Thanh Niên - tờ báo cách mạng đầu tiên

Tờ báo xuất bản mỗi tuần một kỳ, thường ra 4 trang, nhưng có khi chỉ có 2 trang hoặc lên đến 5 trang. Khổ báo không đều nhau, nhưng thường là 18 x 24 cm. Trang báo chia làm hai cột, đăng tải các bài nghị luận, tin tức, vấn đáp, khẩu hiệu, minh họa… Các bài viết trên báo Thanh Niên thường ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề, có tính thuyết phục cao. Bài dài nhất, có khi đăng tải thành 2, 3 kỳ cũng chỉ dưới 1.000 chữ. Các bài viết thường là 300 - 500 chữ.

Chủ tịch Hồ Chí Minh với các đại biểu dự Đại hội lần thứ III những người viết báo VN (8.9.1962). Ảnh: Tư liệu TTXVN
Chủ tịch Hồ Chí Minh với các đại biểu dự Đại hội lần thứ III những người viết báo VN (8.9.1962). Ảnh: Tư liệu TTXVN

Tờ Thanh Niên xuất bản bí mật ở Quảng Châu, Trung Quốc. Sau khi in xong, phần lớn các số báo được bí mật chuyển về VN. Tờ báo đã trở thành ngọn đuốc soi đường, khơi dậy niềm tin, lý tưởng và hun đúc tinh thần yêu nước và ý chí cách mạng trong lòng thanh niên VN: "Báo Thanh Niên do Bác sáng lập và viết nhiều bài, mỗi lần mang về nước là chúng tôi truyền tay nhau đọc đến nhàu nát, rồi chép đi chép lại đến thuộc lòng. Lúc này, tuy chưa được gặp Bác nhưng qua sách, báo của Bác, chúng tôi đã học được ở Bác rất nhiều. Học Bác về lý tưởng cách mạng và cách làm cách mạng. Học Bác về cách tổ chức một đoàn thể. Học Bác về chủ nghĩa yêu nước thương dân, ghét bọn ăn bám, bóc lột. Bài học đầu tiên mà Bác dạy cho chúng tôi là bài học "tư cách người cách mạng" (Hoàng Quốc Việt, Con đường theo Bác, NXB Thanh Niên, năm 1990).

Báo Thanh Niên duy trì hoạt động trong khoảng 5 năm (1925 - 1930). Báo kết thúc khi Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên phát triển thành nhiều tổ chức cách mạng ở trong nước, mỗi tổ chức lại có một tờ báo riêng làm cơ quan ngôn luận. Tiếp bước Thanh Niên là nhiều tờ báo bí mật của Đảng ở trong nước lần lượt ra đời trước và ngay sau ngày 3.2.1930, từ Tranh Đấu, Cờ Vô Sản, Đỏ, Lao Động đến Người Lao Khổ, Sóng Cách Mệnh, Xi Moong, Than, Bồi Bếp... (còn tiếp)

Với vai trò của báo Thanh Niên, ngày 5.2.1985, Ban Bí thư T.Ư Đảng ra Quyết định số 52/QĐ-TW lấy ngày 21.6 hằng năm làm ngày Báo chí VN. Đến 21.6.2000, nhân kỷ niệm 75 năm ngày ra đời báo Thanh Niên, Bộ Chính trị - theo đề nghị của Hội Nhà báo VN - đã quyết định đổi tên thành "Ngày Báo chí Cách mạng VN".

Theo Đoàn Khuyên - Đăng Huy (TNO)

Có thể bạn quan tâm

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

(GLO)- Với đặc thù làm việc trong sự cô đơn, tĩnh lặng, nhiều kỹ thuật viên (KTV) có kinh nghiệm tại một số phòng thu trên địa bàn TP. Pleiku (tỉnh Gia Lai) đang âm thầm đứng sau những bản thu chất lượng của các ca sĩ chuyên và không chuyên, chắp cánh cho đam mê âm nhạc.

Chuyện về những nhà báo không chuyên

Chuyện về những nhà báo không chuyên

(GLO)- Dù chưa được đào tạo chuyên ngành báo chí, nhưng bằng nhiệt huyết, nhiều cộng tác viên của Báo Gia Lai vẫn luôn nuôi dưỡng niềm đam mê với nghề báo, cần mẫn ghi lại từng khoảnh khắc đời sống ở cơ sở trở thành cánh tay nối dài của tòa soạn trong việc lan tỏa thông tin, kết nối cộng đồng.

Trong dòng chảy báo chí cách mạng

Trong dòng chảy báo chí cách mạng

Trong dòng chảy tròn một thế kỷ của nền báo chí cách mạng Việt Nam, cái tên Thanh Niên luôn mang trên mình một sứ mệnh thiêng liêng; luôn khát khao, ước vọng đồng hành cùng dân tộc trên mọi chặng đường phát triển.

Vui buồn phóng viên cơ sở

Vui buồn phóng viên cơ sở

(GLO)- Với đội ngũ phóng viên ở cơ sở-những người đang công tác tại các trung tâm văn hóa-thông tin và thể thao (VH-TT-TT), việc vừa khai thác thông tin, chụp ảnh, quay phim, viết tin bài, dựng hình, đọc phát thanh... là chuyện thường ngày.

Độc đáo bộ tem thông tin liên lạc - xưa và nay

Độc đáo bộ tem thông tin liên lạc - xưa và nay

Thông tin liên lạc xưa và nay - Bộ tem như tái hiện quá trình phát triển của ngành viễn thông và báo chí, đưa chúng ta quay trở về những ký ức từ thưở sơ khai với con tem đầu tiên dán trên bức thư tay gói giấy cho đến các hình thức liên lạc, các loại hình báo chí hiện đại như ngày nay.

“Tiếp nối truyền thống 100 năm với tinh thần đổi mới, dấn thân và trách nhiệm”

“Tiếp nối truyền thống 100 năm với tinh thần đổi mới, dấn thân và trách nhiệm”

(GLO)- Đó là chỉ đạo của đồng chí Hồ Văn Niên-Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh tại hội nghị “Gặp mặt, biểu dương người làm báo tiêu biểu” và trao Giải Báo chí tỉnh Gia Lai lần thứ XIV diễn ra vào chiều 17-6 tại Hội trường 2-9 (TP. Pleiku).

100 năm đồng hành cùng dân tộc

100 năm đồng hành cùng dân tộc

(GLO)- Chúng ta tự hào đã có một nền Báo chí cách mạng với thế hệ những nhà báo-chiến sĩ vừa cầm bút, vừa cầm súng ở tuyến đầu, sẵn sàng hy sinh cho Tổ quốc, với hơn 500 nhà báo là liệt sĩ, nhiều nhà báo mang thương tật suốt đời nhưng vẫn không ngừng lao động, cống hiến cho đất nước, Nhân dân.

 Siu Thu - “Giọng đọc không tuổi”

Siu Thu - “Giọng đọc không tuổi”

(GLO)- Phát thanh viên là người góp phần làm nên chiều sâu cảm xúc cho khán thính giả. Có những giọng đọc qua năm tháng đã trở thành ký ức trong lòng người nghe. Trong số đó, biên dịch viên, phát thanh viên tiếng Bahnar Siu Thu của Báo Gia Lai được ví là “giọng đọc không tuổi”.

null