100 năm báo chí cách mạng Việt Nam: Khai sinh tờ báo cách mạng đầu tiên

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Đầu những năm 1920, khi phong trào yêu nước ở VN lâm vào khủng hoảng, sự phát triển của cách mạng đòi hỏi một lực lượng tiên phong mới, một tổ chức chính trị đúng đắn và đặc biệt là một tờ báo cách mạng để truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin.

Ngày 5.6.1911, tại bến cảng Sài Gòn, Nguyễn Ái Quốc rời VN trên con tàu Amiral Latouche-Tréville trong vai trò phụ bếp. Đây là điểm khởi đầu cho hành trình bôn ba khắp thế giới của người thanh niên yêu nước, với mục tiêu tìm ra con đường giành độc lập cho dân tộc VN.

Báo Thanh Niên - tờ báo cách mạng đầu tiên của VN. Ảnh: Tư liệu
Báo Thanh Niên - tờ báo cách mạng đầu tiên của VN. Ảnh: Tư liệu

Ngòi bút mở đường

Thuở đầu đặt chân đến đất Pháp, Nguyễn Ái Quốc chưa có gì trong tay ngoài ý chí sắt đá và khát vọng giải phóng dân tộc. Không xuất thân từ môi trường báo chí chuyên nghiệp, nhưng Người sớm nhận ra: Muốn đánh thức lương tri cá nhân, muốn tranh đấu giữa nơi ngôn luận sôi động của phương Tây, thì phải có một vũ khí - đó là ngòi bút sắc bén.

Không trường lớp chính quy, lấy thực tiễn để rèn giũa, Nguyễn Ái Quốc học viết báo bằng những mẩu tin tiếng Pháp chỉ 5 - 6 dòng, rồi dần dần viết dài hơn, không chỉ là tin tức, mà còn là bài nghị luận, phiếm luận, rồi truyện ngắn, sáng tác văn chương... Người trở thành một cây bút của báo chí cánh tả, và cộng tác với nhiều tờ báo ở Pháp. Bút danh Nguyễn Ái Quốc được ghi dưới 86 bài viết đăng trên nhiều báo khác nhau. Cuối năm 1924, khi tới Quảng Châu, Trung Quốc, Nguyễn Ái Quốc tích cực chuẩn bị cho việc thành lập Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên. Để tăng cường truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, thức tỉnh thanh niên, công nhân và nhân dân VN, phổ biến các phương pháp tiến hành cách mạng, Người chủ trương thực hiện một tờ báo. Ngày 21.6.1925, Nguyễn Ái Quốc sáng lập báo Thanh Niên - tờ báo cách mạng đầu tiên bằng tiếng Việt, phát hành hằng tuần, in trên giấy sáp với số lượng khoảng 100 bản mỗi kỳ.

Nguyễn Ái Quốc không chỉ sáng lập mà còn trực tiếp chỉ đạo và tham gia vào quá trình viết, biên tập, in ấn và phát hành tờ báo. Trong nhiều bài viết, Người luôn thể hiện rõ thông điệp: "Cách mệnh là phá cái cũ đổi ra cái mới, phá cái xấu đổi ra cái tốt (Đường Kách Mệnh, 1927). Chính vì vậy, tờ Thanh Niên không chỉ là phương tiện thông tin mà còn là công cụ giác ngộ chính trị.

Các tác phẩm báo chí của Nguyễn Ái Quốc đăng trên báo Thanh Niênvà các báo quốc tế thời kỳ này không chỉ là sự kết hợp giữa lý luận cách mạng với ngôn ngữ sắc sảo, mà còn mang tính định hướng chiến lược, góp phần quan trọng vào sự ra đời của Đảng Cộng sản VN. Chính từ hành trình kiên trì ấy, Nguyễn Ái Quốc đã trở thành người thắp sáng ngọn lửa, mở đường cho nền báo chí cách mạng nước nhà.

Báo Thanh Niên - tờ báo cách mạng đầu tiên

Tờ báo xuất bản mỗi tuần một kỳ, thường ra 4 trang, nhưng có khi chỉ có 2 trang hoặc lên đến 5 trang. Khổ báo không đều nhau, nhưng thường là 18 x 24 cm. Trang báo chia làm hai cột, đăng tải các bài nghị luận, tin tức, vấn đáp, khẩu hiệu, minh họa… Các bài viết trên báo Thanh Niên thường ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề, có tính thuyết phục cao. Bài dài nhất, có khi đăng tải thành 2, 3 kỳ cũng chỉ dưới 1.000 chữ. Các bài viết thường là 300 - 500 chữ.

Chủ tịch Hồ Chí Minh với các đại biểu dự Đại hội lần thứ III những người viết báo VN (8.9.1962). Ảnh: Tư liệu TTXVN
Chủ tịch Hồ Chí Minh với các đại biểu dự Đại hội lần thứ III những người viết báo VN (8.9.1962). Ảnh: Tư liệu TTXVN

Tờ Thanh Niên xuất bản bí mật ở Quảng Châu, Trung Quốc. Sau khi in xong, phần lớn các số báo được bí mật chuyển về VN. Tờ báo đã trở thành ngọn đuốc soi đường, khơi dậy niềm tin, lý tưởng và hun đúc tinh thần yêu nước và ý chí cách mạng trong lòng thanh niên VN: "Báo Thanh Niên do Bác sáng lập và viết nhiều bài, mỗi lần mang về nước là chúng tôi truyền tay nhau đọc đến nhàu nát, rồi chép đi chép lại đến thuộc lòng. Lúc này, tuy chưa được gặp Bác nhưng qua sách, báo của Bác, chúng tôi đã học được ở Bác rất nhiều. Học Bác về lý tưởng cách mạng và cách làm cách mạng. Học Bác về cách tổ chức một đoàn thể. Học Bác về chủ nghĩa yêu nước thương dân, ghét bọn ăn bám, bóc lột. Bài học đầu tiên mà Bác dạy cho chúng tôi là bài học "tư cách người cách mạng" (Hoàng Quốc Việt, Con đường theo Bác, NXB Thanh Niên, năm 1990).

Báo Thanh Niên duy trì hoạt động trong khoảng 5 năm (1925 - 1930). Báo kết thúc khi Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên phát triển thành nhiều tổ chức cách mạng ở trong nước, mỗi tổ chức lại có một tờ báo riêng làm cơ quan ngôn luận. Tiếp bước Thanh Niên là nhiều tờ báo bí mật của Đảng ở trong nước lần lượt ra đời trước và ngay sau ngày 3.2.1930, từ Tranh Đấu, Cờ Vô Sản, Đỏ, Lao Động đến Người Lao Khổ, Sóng Cách Mệnh, Xi Moong, Than, Bồi Bếp... (còn tiếp)

Với vai trò của báo Thanh Niên, ngày 5.2.1985, Ban Bí thư T.Ư Đảng ra Quyết định số 52/QĐ-TW lấy ngày 21.6 hằng năm làm ngày Báo chí VN. Đến 21.6.2000, nhân kỷ niệm 75 năm ngày ra đời báo Thanh Niên, Bộ Chính trị - theo đề nghị của Hội Nhà báo VN - đã quyết định đổi tên thành "Ngày Báo chí Cách mạng VN".

Theo Đoàn Khuyên - Đăng Huy (TNO)

Có thể bạn quan tâm

Vũ Văn Tam Lang & 50 cây violon đặc chế

Vũ Văn Tam Lang và 50 cây violon đặc chế

(GLO)- Cách đây vài năm, khi ngắm 22 cây đàn violon do ông Vũ Văn Tam Lang (phường An Phú, tỉnh Gia Lai) chế tác bằng tất cả tâm huyết được giới chuyên môn đánh giá cao, tôi thầm nghĩ, ông đã có thể tự hài lòng với những gì mình có.

Mở lối vào thế giới sắc màu

Mở lối vào thế giới sắc màu

(GLO)- Từ nét màu nước chấm phá, mực tàu loang trên giấy dó, đến những dòng thư pháp bay bổng hay gam màu rực rỡ của tranh sáp màu, acrylic - tất cả hòa quyện tại những lớp học vẽ. Mùa hè, những lớp học nhỏ ấy lặng lẽ góp phần vun đắp tâm hồn nghệ thuật cho nhiều bạn trẻ.

Hòa điệu cùng tình yêu nghệ thuật múa

Cặp đôi nghệ sĩ Nguyễn Cơ-Hồng Mai: Hòa điệu cùng tình yêu nghệ thuật múa

(GLO)- Cùng sinh năm rồng (1988) và lớn lên với tình yêu dành cho từng nhịp vũ đạo, Nguyễn Văn Cơ và Trần Thị Hồng Mai-hai nghệ sĩ trưởng thành từ Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San trở thành cặp đôi hiếm hoi của làng múa ở cao nguyên Pleiku, luôn song hành cả trên sân khấu và trong đời sống.

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

(GLO)- Vở diễn Trò chơi của quỷ do Ðoàn ca kịch bài chòi Bình Ðịnh (thuộc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Gia Lai) dàn dựng vừa giành huy chương đồng tại Liên hoan Nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về “Hình tượng người chiến sĩ Công an nhân dân” lần thứ V-năm 2025.

"Núi trên đất bằng"

"Núi trên đất bằng"

(GLO)- Tiến sĩ Hà Thanh Vân đã nhận xét Tiểu thuyết "Núi trên đất bằng" của Võ Đình Duy là một tác phẩm văn chương đầu tay ra mắt năm 2025, đánh dấu bước chuyển đầy bất ngờ từ một kiến trúc sư trẻ sống ở Gia Lai sang hành trình kiến tạo thế giới văn chương.

NHÀ THƠ ĐÀO AN DUYÊN: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

Nhà thơ Đào An Duyên: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

(GLO)- Với nhà thơ Đào An Duyên, đọc và viết chính là hành trình nuôi chữ. Trong hành trình ấy, chị chọn một lối đi riêng, chắt chiu xúc cảm, gửi tiếng lòng vào từng con chữ với niềm mong giữ lại những xanh tươi cuộc đời, từ đó góp thêm một giọng thơ giàu hương sắc cho văn chương Gia Lai.

BẢO TỒN CÁC KỊCH BẢN TIÊU BIỂU CỦA HÁT BỘI BÌNH ĐỊNH: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

Bảo tồn các kịch bản tiêu biểu của hát bội Bình Định: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

(GLO)- Hát bội Bình Định là một di sản văn hóa đặc sắc với nhiều vở tuồng kinh điển như: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Ngũ hổ Bình Tây, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo (còn có tên khác là Chém cáo, Cổ miếu vãn ca) của Nguyễn Diêu, Trầm hương các, Diễn võ đình và Cổ thành… của Đào Tấn.

Nguyễn Nhật Ánh: Người làm vườn

Nguyễn Nhật Ánh: Người làm vườn

Tôi không phải một dịch giả chuyên nghiệp - mào đầu vậy hoàn toàn không phải để biện hộ cho những sơ suất, sai sót và thô lậu mà bất cứ ai khi chạm tay vào việc dịch nói riêng, việc chữ nghĩa nói chung, dẫu là tay thuận hay tay ngang, đều phải đối mặt và chịu trách nhiệm.

Khẳng định vị thế là cơ quan báo chí chủ lực

Khẳng định vị thế là cơ quan báo chí chủ lực

Để chào đón thời khắc đặc biệt của đất nước, của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ cao cả với vai trò, vị thế là cơ quan ngôn luận của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ mà người đứng đầu hệ thống Mặt trận đã tin tưởng giao phó; kể từ tháng 7.2025, Báo Đại đoàn kết ra mắt ấn phẩm Tinh hoa Việt bộ mới.
Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

(GLO)- Nếu như Tây Bắc có “tứ đại danh đèo”: Mã Pí Lèng, Ô Quy Hồ, Pha Đin, Khau Phạ thì vùng duyên hải miền Trung lên đại ngàn Tây Nguyên cũng có “ngũ danh đèo”: An Khê, Phượng Hoàng, Khánh Lê, Ngoạn Mục, Violak.

default

Địa phận Phủ Hoài Nhơn được xác lập năm Hồng Đức thứ 2 (1471), là miền “viễn châu” khá rộng; sau hơn 550 năm, vùng đất rộng lớn lúc ban đầu được phân chia thành nhiều tỉnh thuộc Nam Trung bộ và Bắc Tây Nguyên. 
null