1.000 UAV/ngày không chỉ là con số mà là cuộc chơi chiến lược
Phát biểu tại cuộc họp báo chung với Bộ trưởng Quốc phòng Ba Lan Władysław Kosiniak-Kamysz ngày 18-9, ông Shmyhal khẳng định Ukraine đang tiến gần tới khả năng vận hành 1.000 UAV đánh chặn/ngày. Đây là tuyên bố không chỉ mang tính kỹ thuật, mà còn là thông điệp chính trị gửi tới cả đồng minh và đối thủ.
Trong bối cảnh Nga liên tục tung ra các đợt tấn công bằng hàng trăm UAV Shahed mỗi đêm, có lúc lên tới 800 chiếc, Ukraine muốn chứng minh rằng mình không còn ở thế bị động. Nếu đạt được, mục tiêu này sẽ biến UAV thành “lá chắn mềm” quy mô lớn, san sẻ gánh nặng cho hệ thống phòng không vốn dĩ đắt đỏ và thiếu hụt đạn tên lửa đánh chặn.
Thế nhưng, tham vọng ấy không chỉ đơn giản là “sản xuất đủ số lượng”. Trên thực tế, giới chức Ukraine thừa nhận vấn đề lớn nhất nằm ở khả năng triển khai và vận hành đồng bộ. Nói cách khác, 1.000 UAV không phải là 1.000 chiếc máy bay riêng lẻ, mà là một hệ sinh thái tác chiến phức hợp: hệ thống radar cảnh báo sớm, trạm điều khiển mặt đất, mạng dữ liệu an toàn và trí tuệ nhân tạo để phân tích-chỉ thị mục tiêu.
Nếu hệ thống này không được tích hợp nhuần nhuyễn, 1.000 UAV sẽ chỉ là “con số đẹp” trên giấy, khó tạo ra sức mạnh thực tế. Bởi vậy, điều quan trọng không phải là sản xuất nhiều, mà là khả năng kết nối số lượng lớn phương tiện vào một mạng lưới phòng thủ thông minh.
Nga nâng cấp Shahed, cuộc đua vượt khỏi giới hạn số lượng
Để hiểu vì sao Ukraine đặt cược vào UAV, cần nhìn sang đối thủ. Sau hơn 3 năm, các UAV Shahed mà Nga triển khai không còn là phiên bản thô sơ như cuối năm 2022. Báo cáo gần đây cho thấy chúng đã được nâng cấp trên nhiều khía cạnh.
Nga có thể chế tạo hơn 200 chiếc mỗi ngày, hướng tới mục tiêu 1.000 chiếc/ngày trong tương lai gần. Đầu đạn của Shahed nay gần gấp đôi so với trước, khiến mỗi cú đánh trúng đều có sức tàn phá lớn hơn. Phiên bản thử nghiệm mới giúp tốc độ tăng gấp đôi, khiến việc đánh chặn trở nên khó khăn.
Với camera và ăng-ten modem, UAV không còn chỉ bay theo lộ trình định sẵn, mà có thể chuyển hướng, nhắm vào mục tiêu di động, thậm chí cả trực thăng và xe thiết giáp. Những nâng cấp này biến Shahed từ một loại vũ khí tiêu hao giá rẻ thành công cụ chiến thuật tinh vi hơn nhiều. Điều đó cũng đồng nghĩa: Ukraine không thể chỉ dựa vào phòng không truyền thống, vốn tốn kém và chậm thích ứng.
Trong bối cảnh ấy, 1.000 UAV đánh chặn/ngày của Ukraine có thể được coi như câu trả lời mang tính đối xứng. Nếu Nga dùng UAV giá rẻ để bào mòn phòng không, Ukraine dùng UAV giá rẻ để bào mòn chính “mưa hỏa lực” đó. Vấn đề là: cuộc đua này không chỉ ở số lượng, mà ở nhịp độ nâng cấp công nghệ. Bất cứ bên nào chậm chân đều có nguy cơ bị lật ngược thế trận.
Bước ngoặt hay “cuộc đua kiệt sức”?
Nếu triển khai thành công, 1.000 UAV đánh chặn/ngày sẽ giúp Ukraine thiết lập một lớp phòng không mới, có khả năng bảo vệ hạ tầng năng lượng và quân sự khỏi những đợt tập kích ồ ạt. Đây có thể trở thành hình mẫu phòng thủ cho nhiều quốc gia khác trước kịch bản chiến tranh bầy đàn UAV trong tương lai.
Tuy nhiên, không ít chuyên gia cảnh báo về “cuộc đua kiệt sức”. Đằng sau con số 1.000 UAV là một chuỗi dài thách thức. Bảo dưỡng, thay pin, thay linh kiện cho hàng nghìn UAV mỗi ngày là gánh nặng khổng lồ. Đào tạo đội ngũ vận hành và kỹ thuật viên đủ đông, đủ trình độ là điều không dễ dàng. Dù UAV rẻ hơn tên lửa phòng không, nhưng để duy trì cường độ 1.000 chiếc/ngày trong nhiều tháng, chi phí sẽ dồn lại thành gánh nặng. Nếu Nga tiếp tục nâng cấp Shahed với tốc độ cao hơn, 1.000 UAV của Ukraine có thể nhanh chóng bị “lạc hậu công nghệ”.
Quan trọng hơn cả, cuộc chạy đua UAV giữa Nga và Ukraine phản ánh một xu hướng mới: chiến tranh ngày nay không chỉ đo bằng xe tăng, pháo binh, hay tên lửa, mà còn là khả năng “công nghiệp hóa UAV”. Ai kiểm soát được chuỗi sản xuất-vận hành-nâng cấp UAV nhanh hơn, rẻ hơn, thông minh hơn, sẽ chiếm lợi thế.
Tuy vậy, bất cứ sự gia tăng nào về quy mô cũng đồng nghĩa leo thang. Việc cả hai bên hướng tới mốc 1.000 UAV/ngày đặt ra viễn cảnh chiến trường trở thành nơi thử nghiệm chưa từng có trong lịch sử hiện đại: một “bầu trời bão UAV” mà hậu quả khó lường không chỉ cho Ukraine và Nga, mà còn cho toàn bộ an ninh châu Âu.
Trong khi đó, người dân và hạ tầng dân sự vẫn là đối tượng chịu tác động trực tiếp từ “mưa hỏa lực” UAV. Và có lẽ, câu hỏi lớn hơn con số 1.000 là: bao giờ thế giới tìm được lối thoát chính trị cho một cuộc chiến đang ngày càng biến thành màn trình diễn khốc liệt của công nghệ chiến tranh tiêu hao.
