Trong các lễ hội dân gian như: kỳ yên, cầu ngư, thanh minh, giỗ tổ nghề…, sân khấu hát bội phục vụ khán giả vẫn luôn là phần không thể thiếu. Đây là nét đẹp văn hóa truyền thống được gìn giữ qua nhiều thế hệ, góp phần “giữ lửa” cho sân khấu hát bội sáng đèn.
Đắt sô trong và ngoài tỉnh
“Lịch diễn đều đặn từ đầu năm đến nay, gần như tháng nào cũng có sô. Thậm chí, có tháng vừa kết thúc các buổi diễn ở địa phương này đã phải di chuyển ngay trong đêm để kịp phục vụ khán giả nơi khác. Mệt nhưng hạnh phúc, bởi khán giả trông chờ đoàn tới diễn”, Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Kiều, Trưởng đoàn nghệ thuật hát bội Ngô Mây, chia sẻ.
Không chỉ biểu diễn ở các nơi quen thuộc trong tỉnh, nhiều đoàn còn nhận hợp đồng tại các tỉnh lân cận như Quảng Ngãi, Đắk Lắk. Điều đó cho thấy nghệ thuật hát bội Bình Định vẫn giữ được “thương hiệu” và sức hút đối với đông đảo khán giả.
Nghệ nhân Ưu tú Minh Lưỡng, Trưởng đoàn nghệ thuật hát bội Nhơn Hưng, vui mừng chia sẻ: “Năm nay xem như chúng tôi “trúng mùa” lưu diễn, với hơn 120 suất hát tại nhiều địa phương. Mới đây, đoàn còn diễn giao lưu, trải nghiệm hát bội cho học sinh tại Bảo tàng tỉnh Gia Lai. Tháng 7 âm lịch tới, chúng tôi có sô diễn phục vụ lễ tế thu tại xã Tuy Phước. Chúng tôi xúc động khi có rất đông khán giả đến cổ vũ, thưởng thức trọn vẹn từng vở diễn”.
Mùa hát bội năm nay, Đoàn tuồng Đào Tấn (thuộc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Gia Lai) cũng đã “chốt sổ” lưu diễn gần 80 suất hát. Tháng 7 âm lịch tới, Đoàn tiếp tục diễn tại lễ tế thu ở làng biển Nhơn Lý (phường Quy Nhơn Đông). NSƯT Đào Trung Nghĩa, Trưởng đoàn tuồng Đào Tấn, cho biết: “Ngoài các đợt lưu diễn, chúng tôi còn tổ chức các chương trình trải nghiệm tìm hiểu nghệ thuật hát bội dành cho học sinh, sinh viên tại Nhà hát và các trường học, giúp thế hệ trẻ tiếp cận với nghệ thuật truyền thống”.
Tiếp nối mạch nguồn, lan tỏa di sản
Điều đặc biệt đáng mừng, ngoài Đoàn tuồng Đào Tấn, một số đoàn hát bội không chuyên hiện có nhiều nghệ nhân trẻ theo học. Để bắt kịp xu hướng thời đại, nhiều nghệ nhân trẻ còn đưa hình ảnh hóa trang, biểu diễn lên mạng xã hội để quảng bá bộ môn nghệ thuật này.
Nghệ nhân Nguyễn Thị Thùy Trang, diễn viên Đoàn nghệ thuật hát bội An Nhơn 2, bộc bạch: “Những video hậu trường hóa trang, livestream buổi biểu diễn hay chia sẻ cảm xúc sau vai diễn được tôi đăng tải trên Facebook, Tiktok cá nhân đã nhận được nhiều lượt thích, chia sẻ. Tôi vui vì góp phần lan tỏa nghệ thuật hát bội đến gần hơn với nhiều đối tượng người xem hơn, trong đó có nhiều bạn trẻ”.
Dù sân khấu sáng đèn năm nay, nhưng về lâu dài, các đoàn hát bội không chuyên cần có sự hỗ trợ để duy trì hoạt động bền vững hơn.
Nghệ nhân Nguyễn Hoàng Minh, Trưởng đoàn nghệ thuật hát bội Phước An, bày tỏ: “Năm ngoái, HĐND tỉnh Bình Định (nay là tỉnh Gia Lai) thông qua Nghị quyết quy định một số chính sách bảo tồn và phát huy các loại hình nghệ thuật truyền thống tỉnh Bình Định, giai đoạn 2024 - 2028. Nhưng tới nay, nghệ nhân chúng tôi vẫn chưa được nhận hỗ trợ từ chính sách này. Rất mong các cấp, ngành quan tâm các đoàn hát bội không chuyên, để nghệ nhân có thêm động lực tiếp tục cống hiến”.
Dẫu là những tích tuồng xưa cũ đã quá quen thuộc như: Cổ thành, Đường chinh Tây, Ngũ hổ bình Nam, Tam hùng kiệt, Trảm Trịnh Ân, Tam hạ Nam Đường, Bóng đen nghĩa hiệp… nhưng vẫn cuốn hút khán giả, bởi ngón diễn của nghệ nhân, nghệ sĩ mỗi đoàn khác nhau.
Nghệ sĩ Thái Anh, diễn viên Đoàn tuồng Đào Tấn, chia sẻ: “Diễn nhiều cũng mệt lắm, lui vô cánh gà sân khấu là đừ người, nhưng thấy khán giả xem đông vui là tinh thần chúng tôi phấn chấn hẳn. Có nhiều khán giả tới sớm xem nghệ sĩ hóa trang, rồi còn chụp hình lưu niệm. Chúng tôi tin rằng hát bội vẫn còn chỗ đứng trong lòng công chúng giữa dòng chảy cùng các loại hình giải trí hiện đại”.
Các nghệ nhân kỳ cựu cũng không giấu được niềm vui khi thấy lớp trẻ yêu thích, theo nghề hát bội để nối dài mạch nguồn di sản nghệ thuật hát bội của cha ông để lại. Nghệ nhân Ưu tú Huỳnh Thị Kim Chung, diễn viên Đoàn nghệ thuật hát bội Trần Quang Diệu, thổ lộ: “Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn trong tìm kiếm lớp trẻ để truyền nghề, nhưng tôi thấy một số đoàn vẫn có được diễn viên trẻ, đây là tín hiệu đáng mừng cho sân khấu hát bội”.
