Bảo tồn không phải ép khuôn

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Công tác bảo tồn các giá trị văn hóa, di sản nhằm phát huy bản sắc của quốc gia trong tiến trình hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, việc bảo tồn các giá trị ngàn xưa cũng cần được làm rõ và hiểu rõ. Không phải cứ giữ nguyên hiện trạng cũ với rêu phong, vết nứt, điểm gãy đổ… thì mới là bảo tồn.

Dường như nhiều người đang mặc định truyền thống hay các giá trị di sản là một điều gì đó đã đóng khung, khóa cứng và không thể thay đổi hoặc tránh bị sử dụng cho những mục đích đương đại. Tuy nhiên, ngay trong các thời đại trước, khái niệm truyền thống cũng không hẳn bị tư duy là không thể thay đổi được. Ví dụ, những cư dân của thế hệ trước có cách tri nhận về thời gian khác với thế hệ chúng ta.

Để các yếu tố văn hóa có sức sống thì cần quan tâm đến các chủ thể thực hành và đối tượng thụ hưởng của các yếu tố này, và chỉ khi văn hóa truyền thống, giá trị di sản song hành với đời sống đương đại thì chúng mới thực sự được tiếp nối. Bảo tồn các giá trị di sản trăm năm hay ngàn năm không phải là giữ cho bằng được lớp áo đã úa màu thời gian.

Trước tiên, bảo tồn là phải giữ được di sản không bị mất theo thời gian, và điểm đến của việc bảo tồn là phải để di sản sống được cùng nhịp sống đương thời để mỗi người dân, mỗi thế hệ tự biết cách giữ lấy những giá trị đẹp phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh mà mình đang sống.

Để tránh những tranh luận gay gắt không đáng có như sự việc trùng tu chùa Cầu vừa qua, nhiều nơi có xu hướng bảo tồn di sản theo cách “cửa đóng then cài”. Điều này, một phần vì nhân sự trông coi và bảo quản hạn chế, đóng cửa thường xuyên cũng là giải pháp tránh trộm cắp, phá hoại. Một số điểm di tích, di sản vật thể, ngày nhộn nhịp nhất có lẽ là ngày nhận bằng xếp hạng, còn lại “đắp chăn” nằm yên tránh hư hỏng, xáo trộn để giữ nguyên vẻ màu cũ kỹ thời gian và có hoạt động cũng tổ chức theo kiểu “xuân thu nhị kỳ”…

Nhiều chuyên gia trong lĩnh vực di sản ngao ngán, bởi đây cũng là bảo tồn nhưng là “bảo tồn chết”, vì suy cho cùng di sản hình thành từ nếp sống, sinh hoạt người dân. Bảo tồn di sản phải đưa được các giá trị tốt đẹp ngàn xưa đi vào nhịp sống đương đại ngày nay.

Và nhắc đến bảo tồn giá trị di sản, nhiều người vẫn nhầm lẫn trong các khái niệm, hình thức, nghi lễ hay hiện vật phải thật cũ, mà quên mất cũ không phải là cổ. Bảo tồn là phải hiểu và giữ đúng giá trị mà di sản hình thành, để phát huy mặt tốt đẹp đi vào đời sống, chứ không phải bảo tồn là khoác tấm áo thật cũ hoặc chờ đủ 100 năm để thành cổ vật.

Một khía cạnh khác trong công tác bảo tồn di sản chính là việc có nhiều tác động chủ quan, khách quan, như thiên tai, chiến tranh dẫn đến một số đứt gãy về mặt văn hóa là điều không thể tránh khỏi. Vì thế, có những di sản tốt đẹp nhưng việc phục dựng trở về nguyên sơ gần như là không thể. Công tác bảo tồn di sản cũng cần thẳng thắn nhìn nhận rõ hạn chế và sòng phẳng hai khái niệm: phỏng dựng và phục dựng để không mất niềm tin của cộng đồng.

Nhịp sống luôn vận động, giá trị tốt đẹp trăm năm hay ngàn năm cũng vận động theo tiến trình thời gian, bảo tồn không phải ép một di sản vật thể hay một nghi lễ vào cái khuôn để chờ cho đủ 100 hay 1.000 năm rồi xếp hạng di sản.

Theo THIÊN CHÂU (SGGPO)

Có thể bạn quan tâm

Việc gì khó có thanh niên

Việc gì khó có thanh niên

Đại hội Đại biểu toàn quốc Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam lần IX (nhiệm kỳ 2024 - 2029) diễn ra trong giai đoạn đất nước tiến vào kỷ nguyên vươn mình. Trong bối cảnh đó, vai trò của thanh niên càng quan trọng khi đây là lực lượng quan trọng trong nguồn nhân lực chất lượng cao của đất nước.

Thanh niên của kỷ nguyên mới

Thanh niên của kỷ nguyên mới

Hôm nay, ngày 17-12, Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Liên hiệp Thanh niên (LHTN) Việt Nam lần thứ IX khai mạc tại Hà Nội, đánh dấu cột mốc quan trọng trong hành trình phát triển của tổ chức hội và phong trào thanh niên cả nước.

Trách nhiệm an sinh xã hội

Trách nhiệm an sinh xã hội

Bên cạnh đau đớn về thể chất lẫn tâm lý, người bệnh ung thư còn nhiều lo toan về chi phí chữa trị, từ hàng trăm triệu đến hàng tỉ đồng. Có những gia đình từ khá giả đã rơi vào kiệt quệ, phải bán tài sản, vay mượn khắp nơi, thậm chí vay nóng để điều trị ung thư.

Xe dù chui lọt lỗ kim

Xe dù chui lọt lỗ kim

Những năm qua, lực lượng chức năng cũng như các ban ngành hữu trách đã đề ra một số biện pháp nhằm dẹp bỏ loại 'xe dù, bến cóc', nhất là tại khu vực trung tâm, thì căn bệnh trầm kha này lại 'di căn' ra đến khu vực đường dẫn cao tốc.

Số hóa toàn diện, tinh gọn bộ máy

Số hóa toàn diện, tinh gọn bộ máy

Khi gợi mở các định hướng chiến lược đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, Tổng Bí thư Tô Lâm không ít lần khẳng định phải xây dựng xã hội số, số hóa toàn diện hoạt động quản lý nhà nước; cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ cao.

Kỳ vọng đầu tư công 'chạy nước rút'

Kỳ vọng đầu tư công 'chạy nước rút'

Theo dự kiến, hơn 10 ngày nữa một sự kiện đặc biệt sẽ diễn ra tại TPHCM: tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) chính thức được đưa vào vận hành! Sự kiện này sẽ đem lại luồng sinh khí mạnh mẽ không chỉ cho giao thông mà còn cho cả sự nhộn nhịp kinh tế - xã hội của TPHCM.

Bảo vệ trẻ em trước mạng xã hội

Bảo vệ trẻ em trước mạng xã hội

Úc đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới không cho phép người dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội. Tuy vẫn còn tranh cãi xung quanh quyết định này nhưng rõ ràng, xu thế chung của thế giới đều lo ngại các rủi ro khi trẻ em sử dụng mạng xã hội.