Nhớ món đậu rồng thời kháng chiến

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Ngày nay, các nhà chuyên môn khuyến cáo mọi người nên hạn chế các loại thực phẩm nhiều chất béo, mà nên tăng cường ăn rau, củ, quả. Đây là những thực phẩm có lợi cho sức khỏe, thậm chí còn được cho là có thể giúp phòng ngừa bệnh ung thư. Thế nhưng trong thời kỳ kháng chiến, có được một bữa “cơm có thịt” là ước mơ của những người lính chúng tôi. Còn thực phẩm thường ngày trong bữa ăn “thức độn nhiều hơn cơm” của chúng tôi chủ yếu là rau, củ từ rừng và nương rẫy mà đơn vị tăng gia sản xuất được hoặc mua, đổi của bà con dân tộc thiểu số vùng căn cứ.
Ngoài các loại rau rừng như cải tàu bay, rau dớn, lá “bột ngọt”, lá mì gòn, măng le... thì còn có một loại quả được gọi là đậu rồng. Đậu rồng được bà con dân tộc thiểu số trồng quanh các rẫy lúa, trên các đống tro tàn sau dọn đốt rẫy khi hết mùa thu hoạch lúa theo lối canh tác độc canh, du canh. Cây đậu rồng vốn sống rất bền, từ hạt khô của vụ trước bong ra, chúng có thể mọc hoang khắp nơi trong những rẫy cũ. Đây là nguồn thực phẩm rất dồi dào để các anh chị nuôi quân chế biến phục vụ cho cán bộ, chiến sĩ những bữa cơm. Nhưng dù khéo tay chế biến cỡ nào thì mọi người cũng ngán vì phải ăn một loại rau suốt nhiều ngày. Ở Huyện ủy K8 (huyện An Khê cũ) trước những năm 1970 có chị Cẩn nuôi quân, không khéo tay lắm nhưng được cái chị rất tích cực trong việc tìm kiếm các loại rau có sẵn trong rừng, trên rẫy cũ của đồng bào Bahnar trong vùng căn cứ. Đậu rồng là một trong những loại rau chị hay tìm về, có lúc chị “thu hoạch” hàng gùi to, cả lá, quả non, hạt khô không bỏ một thứ nào.
 Cây đậu rồng. Ảnh: internet
Cây đậu rồng. Ảnh: internet
Quả đậu rồng rất dễ chế biến, từ luộc, xào, nấu canh, ăn sống... Với tôi, đậu rồng ăn sống là nỗi sợ hãi, nhưng với chú Bốn Đỗ (Nguyễn Xuân Đỗ) khi ấy là Ủy viên Ban Thường vụ Huyện ủy trực thì đậu rồng sống luôn là món khoái khẩu. Lúc đó, tôi nhớ ở quê mình-cũng là quê của chú Bốn Đỗ không thấy ai trồng loại đậu này, nhưng chú Bốn rất sành các cách ăn quả đậu rồng. Ông bảo, ước gì có được tí mắm nêm, mắm cái, mắm ruột mà chấm với đậu rồng thì tuyệt biết mấy. Với hạt đậu rồng khô, chú cũng bảo, nếu có ít đường, sữa mà nấu chè thì đó là loại chất bổ dưỡng chẳng gì sánh bằng... Nhưng mọi sự ước của chú cũng chỉ là ước thôi.
Hồi đó, những năm trước 1975, ở Huyện ủy K8 có lãnh đạo lớn hơn anh chị em chúng tôi nhiều năm cả về tuổi đời và thâm niên làm cách mạng. Tuổi họ tương đương nhau nhưng mỗi người một tính: chú Bốn Đỗ trầm lặng, ít nói, không nổi nóng bao giờ, trong bất cứ trường hợp nào; ngược lại, chú Hồ Ngọc Năm thì tính như... Trương Phi. Với cương vị Bí thư Huyện ủy kiêm Chính trị viên Huyện đội K8, chú Năm rất sâu sát và am hiểu tình hình địa phương. Khi tình hình căng thẳng, chú Năm chú tâm mảng quân sự hơn, nhiều trận phục kích, diệt tề, đột nhập vào ấp chiến lược, chú Năm trực tiếp chỉ huy; công việc phía Dân chính Đảng do chú Bốn Đỗ xử lý. Chú Năm kể, 2 người như anh em ruột thịt. Một người ở Phù Mỹ, một người ở Hoài Nhơn, nhưng khi tập kết ra miền Bắc năm 1954 lại cùng ở chung một chỗ và từ đó thân nhau, cùng nhau xung phong trở lại miền Nam chiến đấu từ tháng 7-1962. May mắn là cả 2 lại được phân công về công tác cùng một chỗ-K8.
Và, cũng ngược lại với chú Bốn Đỗ, chú Năm rất ghét món đậu rồng, dù chế biến theo kiểu gì thì ông cũng chẳng hề đụng đũa. Có một bữa, tôi đi với chú trong một chuyến công tác ra phía trước. Trưa hôm ấy, mở nắp ăng-gô ra và nhìn thấy có mỗi món đậu rồng luộc với gói muối mè, chú tỏ ý khó chịu. Sau đó, chú bảo mình sẽ làm nhiệm vụ cảnh giới, còn tôi đi tìm chút rau gì tươi tươi ở con suối gần đó để 2 chú cháu... cải thiện. Chú Năm vừa dứt lời, tôi nghe có tiếng một con gà rừng gáy cách đấy không xa. Tôi xách khẩu AK47 báng gấp đi theo hướng có tiếng gáy. Lát sau quay về chỗ chú, hiểu tính ông, tôi giấu con gà phía sau lưng và nhẹ nhàng bước tới trước mặt... “Mầy biết một viên đạn đưa từ miền Bắc vào đến đây tốn biết bao công sức, cả máu xương của đồng bào, đồng chí không, không thể nổ súng bừa bãi như thế được, về nhà sẽ kiểm điểm!”. Khi thấy con gà trên tay tôi, ông nhẹ giọng bảo: “Thôi, lỡ rồi...”.
Chú Bốn Đỗ lại khác, muốn “sai” chúng tôi làm công việc gì đấy, ông luôn tìm lời nhỏ nhẹ động viên, có một lần ông hứa: “Đứa nào sau đợt công tác này hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, mai kia hòa bình chú sẽ... sẽ gả con gái chú cho. Con gái chú đẹp lắm đấy”-sau lời hứa như... đinh đóng cột ấy, tôi chợt thấy mắt ông đượm buồn. Tôi biết, khi đó con gái chú cùng thím đang trong lao tù của giặc tận ngoài Côn Đảo xa xôi. Ở đó họ ngày đêm như “cá trên thớt, như chim trong lồng”, chịu bao đòn roi tra khảo tàn bạo của kẻ thù!
Bây giờ thì cả chú Nguyễn Xuân Đỗ và chú Hồ Ngọc Năm đều đã ra đi vĩnh viễn bởi tuổi già và những căn bệnh hiểm nghèo do hậu quả của chiến tranh để lại... Mỗi khi nhớ về quá khứ, về các chú Nguyễn Xuân Đỗ, Hồ Ngọc Năm, về bao đồng đội, đồng chí thuở trước và những bữa cơm ở rừng, những món thực phẩm như món đậu rồng của một thời gian khổ, ác liệt, tôi thấy mắt mình cứ cay cay, tim mình như thắt lại... Giờ thì món rau đậu rồng được coi là đặc sản trong các nhà hàng hạng sang ở nhiều đô thị và người ta đã trồng nó theo hướng đại trà, biến chúng thành hàng hóa có giá trị khá cao, đáp ứng một phần nhu cầu “ăn rau để phòng, trị bệnh”!
ĐOÀN MINH PHỤNG

Có thể bạn quan tâm

Người nối dài tình yêu với dân ca Jrai

Người nối dài tình yêu với dân ca Jrai

(GLO)- Suốt 50 năm qua, bà Kpă H’Mi (SN 1961, buôn Chư Jú, xã Ia Rsai, huyện Krông Pa) vẫn luôn say mê những giai điệu dân ca Jrai. Bà là niềm tự hào của buôn làng khi không chỉ lưu giữ mà còn truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ thêm yêu và gắn bó với những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Mắt hạ cho nhau

Thơ Lenguyen: Mắt hạ cho nhau

(GLO)- "Mắt hạ cho nhau" của Lenguyen là khúc ngân dịu dàng của tuổi học trò, nơi bằng lăng tím, phượng đỏ và tiếng ve gọi về ký ức. Bài thơ chan chứa hoài niệm, tiếc nuối những rung động đầu đời chưa kịp nói thành lời.

“Tên Người là cả một niềm thơ”

“Tên Người là cả một niềm thơ”

(GLO)- Bảo tàng Hồ Chí Minh (thuộc Bảo tàng tỉnh Gia Lai) hiện trưng bày, giới thiệu nhiều hình ảnh, tài liệu, hiện vật về cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Bác. Một trong số đó là tập sách “Tên Người là cả một niềm thơ” do ông Nguyễn Khoa-Cán bộ lão thành cách mạng trao tặng năm 2004.

Mới mẻ “Trang sách mùa hè”

Mới mẻ “Trang sách mùa hè”

(GLO)- 12 năm liên tục duy trì chương trình “Trang sách mùa hè” cũng là chừng ấy thời gian cán bộ, viên chức Thư viện tỉnh dành nhiều tâm huyết để tạo ra một không gian vừa học vừa chơi mới mẻ, hấp dẫn.

Thơ Phạm Đức Long: Di vật đời người

Thơ Phạm Đức Long: Di vật đời người

(GLO)- Bài thơ "Di vật đời người" của Phạm Đức Long là khúc tưởng niệm thấm đẫm cảm xúc về những người lính đã hi sinh trong chiến tranh. Họ ngã xuống giữa rừng xanh, để lại những di vật bình dị mà thiêng liêng, là biểu tượng bất tử của một thời tuổi trẻ quên mình vì Tổ quốc...

Âm sắc Tây Nguyên trên quê Bác

Âm sắc Tây Nguyên trên quê Bác

(GLO)- Từ ngày 16 đến 20-5, gần 40 ca sĩ, diễn viên, nghệ nhân Gia Lai đã tham gia 2 sự kiện vô cùng ý nghĩa tại tỉnh Nghệ An. Đó là hội diễn nghệ thuật quần chúng “Tiếng hát Làng Sen” và triển lãm “Hồ Chí Minh đẹp nhất tên Người” năm 2025.

Khai mạc triển lãm ảnh “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Bình Định - Sắc màu hội tụ”

Khai mạc triển lãm ảnh “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Bình Định - Sắc màu hội tụ”

Nhân kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2023); 47 năm Ngày Quốc tế Bảo tàng (18/5/1978 - 18/5/2025), sáng 12-5, Bảo tàng tỉnh Bình Định phối hợp Bảo tàng Quang Trung khai mạc triển lãm ảnh chủ đề “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Bình Định - Sắc màu hội tụ”.

Thơ Nguyễn Thanh Mừng: Gia Lai một hai ba

Thơ Nguyễn Thanh Mừng: Gia Lai một hai ba

(GLO)- "Gia Lai một hai ba" của Nguyễn Thanh Mừng dẫn người đọc qua những nẻo đường dốc đèo, qua tiếng thác reo và chiêng cồng, để gặp lại khí phách người xưa. Mỗi hình ảnh, mỗi nhịp thơ là một lát cắt vừa hoang sơ, vừa tự hào về bản sắc không thể phai mờ của đại ngàn Tây Nguyên.

Thơ Lê Thành Văn: Nghe con đọc thơ về Tổ quốc

Thơ Lê Thành Văn: Nghe con đọc thơ về Tổ quốc

(GLO)- Trong bài thơ "Nghe con đọc thơ về Tổ quốc", tác giả Lê Thành Văn để mạch cảm xúc tuôn chảy tự nhiên: từ sự rưng rưng khi nhớ về chiến tranh đến niềm tin lặng lẽ gửi gắm vào thế hệ mai sau. Bài thơ như một nhịp cầu nối liền quá khứ đau thương và hiện tại bình yên.

Thơ Lê Vi Thủy: Biên cương mùa gió

Thơ Lê Vi Thủy: Biên cương mùa gió

(GLO)- Giữa những cơn gió xào xạc của núi rừng Tây Nguyên bỏng rát, bài thơ “Biên cương mùa gió” của Lê Vi Thủy như thổi vào lòng người nỗi xúc động lặng thầm. Từ ánh mắt trẻ thơ đến no ấm buôn làng và những giọt mồ hôi người lính, tất cả hòa quyện trong khát vọng yên bình nơi địa đầu Tổ quốc.

Tổ quốc trong tim

Thơ Lenguyen: Tổ quốc trong tim

(GLO)- Bài thơ “Tổ quốc trong tim” của tác giả Lenguyen là lời tri ân sâu sắc với cha ông đã hy sinh vì độc lập dân tộc. Từ Cửu Long đến Trường Sơn, từ Điện Biên đến Sài Gòn, một Việt Nam bất khuất vươn lên giữa máu và hoa, rạng ngời sắc cờ Tổ quốc.

Thơ Đào An Duyên: Lòng quê

Thơ Đào An Duyên: Lòng quê

(GLO)- Trong nhịp sống hiện đại hối hả, bài thơ "Lòng quê" của tác giả Đào An Duyên là tiếng vọng thầm lặng mà day dứt. Người xa quê, dù ở đâu chăng nữa vẫn mang trong tim nỗi nhớ cội nguồn. Qua hình ảnh nước xuôi nước ngược, bài thơ gợi về sự gắn bó thiêng liêng giữa con người và quê hương.

Người nặng lòng với dân ca Tày

Người nặng lòng với dân ca Tày

(GLO)-Hơn 30 năm kể từ ngày rời quê hương Cao Bằng vào Gia Lai lập nghiệp, ông Mã Văn Chức (SN 1961, tổ 3, thị trấn Phú Thiện) vẫn nặng lòng với văn hóa dân tộc Tày. Hơn 100 bài hát đã được ông sáng tác theo làn điệu dân ca Tày với mong muốn “giữ lửa” cho âm nhạc dân gian.