Người cộng sản ở tận cùng Tây Bắc: Ngọn lửa Leng Su Sìn

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Ai từ Điện Biên - Lai Châu lên công tác vùng ngã ba biên giới A Pa Chải (xã Sín Thầu, H.Mường Nhé, Điện Biên) cũng dừng lại Đồn biên phòng Leng Su Sìn thắp hương tưởng niệm liệt sĩ Trần Văn Thọ, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân đầu tiên của bộ đội biên phòng.
Đồn biên phòng Leng Su Sìn vào tháng 10.2020. ẢNH: ĐỘC LẬP
Đồn biên phòng Leng Su Sìn vào tháng 10.2020. ẢNH: ĐỘC LẬP
Ở khu tưởng niệm liệt sĩ này, tên anh Thọ đứng đầu danh sách 29 cán bộ, chiến sĩ đã hy sinh trong khi bảo vệ, giữ gìn mảnh đất địa đầu Tổ quốc.
Ở bản nhiều hơn ở đồn
Trung tá Chu Ngọc Lệ, nguyên Đồn trưởng Đồn biên phòng Leng Su Sìn (Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng Điện Biên), kể: Cuối tháng 9.1954, ta giải phóng hoàn toàn Lai Châu. Đối phó với các toán phỉ nổi lên ở ngã ba biên giới; tháng 2.1958, đồn 5 bộ đội biên phòng (nay là Đồn biên phòng Leng Su Sìn) được thành lập để bảo vệ chủ quyền, giữ gìn trị an khu vực tuyến biên giới Việt - Trung và biên giới Việt - Lào, quản lý 2 xã: Sín Thầu và Chung Chải thuộc tiểu khu 57, châu Mường Tè.

Công an Nhân dân vũ trang Lai Châu dạy chữ cho đồng bào dân tộc thiểu số vùng biên giới vào năm 1968. ẢNH: TƯ LIỆU
Công an Nhân dân vũ trang Lai Châu dạy chữ cho đồng bào dân tộc thiểu số vùng biên giới vào năm 1968. ẢNH: TƯ LIỆU
Thời điểm ấy, địa bàn do đồn phụ trách là vùng đất tận cùng khu tự trị Thái - Mèo, vừa khó khăn gian khổ vừa hoang sơ mông muội. Bản này cách bản kia từ 7 - 25 km đường rừng núi đèo dốc; nghiện hút thuốc phiện, mê tín dị đoan tràn lan. Nhà có người thân chết vào mùa mưa thì bó chiếu làm sàn gác lên, chờ đến mùa khô mới chôn xuống đất. Người dân thì mù chữ. Đến năm 1970, xã mới có trường cấp 1, học sinh học đến hết lớp 2 là bỏ; và mỗi xã, lúc nhiều nhất cũng chỉ có 31 học sinh đi học. “Ở đây còn tục cắt máu ăn thề. Khi đã ăn thề kết nghĩa anh em thì dù 1 trong 2 người có làm phản động chống phá cách mạng, người kia cũng không nói cho ai”, trung tá Chu Ngọc Lệ kể.
Chính trong những ngày khó khăn và mông muội ấy, ngọn lửa yêu thương và cống hiến đã được những chiến sĩ công an nhân dân vũ trang thắp lên, điển hình là thiếu úy Trần Văn Thọ. Sinh năm 1935 ở xã Việt Thành (H.Trấn Yên, Yên Bái), năm lên 10 tuổi bố mất, Trần Văn Thọ đã phải đi ở đợ để phụ mẹ nuôi em. 15 tuổi anh Thọ trốn nhà vào du kích và 17 tuổi (11.1952) xung phong đi bộ đội, được kết nạp Đảng tháng 12.1956. Vốn người miền núi, nên anh Thọ được đưa vào đơn vị chuyên chiến đấu ở vùng rẻo cao biên giới Lào Cai, Sơn La, Lai Châu. Hoạt động ở địa bàn đặc thù nhưng chiến sĩ Trần Văn Thọ vượt khó khăn gian khổ, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và lập công lớn trong các trận chiến đấu ở Pừ Xì Ngài, Dào San (Lai Châu) giai đoạn 1953 - 1954.
Tháng 3.1959, công an vũ trang được thành lập, Trần Văn Thọ nhận quyết định chuyển về đồn 5 công an vũ trang Lai Châu. Đi bộ cả tuần từ châu Mường Tè vào đơn vị mới, anh Thọ đề xuất ngay với đồn trưởng Cao Lâm: “Tôi phải xuống ăn ở với dân thì mới vận động được người dân”. Không thể kể hết câu chuyện một người Kinh tìm cách hòa nhập với người Hà Nhì ngàn đời nay chỉ biết tộc người mình, gian khó ra sao. Chỉ biết qua vài tháng, từ chỗ bị đồng bào không cho vào nhà, phải mắc võng ngoài rừng ngủ, anh Thọ đã được… đồng ý cho vào bản giúp cắt tóc cho trẻ con, giặt quần áo hộ người già, mang muối gạo tặng gia đình khó khăn; và cuối cùng, được coi như người của bản, được một gia đình nhận làm con nuôi.
Mang cho dân từng hạt giống, lưỡi cày
Giữa năm 1959, cô gái Chu Chà Me, 15 tuổi, và là một trong những người Hà Nhì đầu tiên của bản Leng Su Sìn, nghe lời anh Thọ, vận động gia đình xuống núi, dựng nhà mới gần suối Păng Pơi. “Người Hà Nhì xưa chỉ biết dùng gậy vót nhọn chọc lỗ, tra ngô tra lúa để cây cối tự nhiên lớn lên mà không chăm tưới nên năng suất không cao. Năm nào rét đậm, sương muối thì mất hết, phải kiếm củ mài, rau rừng ăn chống đói”, bà Chu Chà Me nhớ lại và kể: “Anh Thọ mang cho dân từng hạt giống, lưỡi cày”.
Những cựu binh Đồn biên phòng Leng Su Sìn kể: Sau khi vận động dân xuống thấp định cư theo từng bản, Trần Văn Thọ đã cùng bộ đội lập tổ mẫu làm ăn, tổ đổi công và tìm mua giống lúa tốt của người Thái, thay cho giống năng suất kém của người Hà Nhì. Cuối 1959, khi về nghỉ phép ở quê, anh Thọ đã tìm mua 20 kg thóc giống, ôm khư khư suốt đoạn đường 700 km từ Phú Thọ lên Mường Tè và gùi cõng suốt 10 ngày đường đi bộ, mang lên tặng đồng bào Hà Nhì. Những đồng tiền phụ cấp ít ỏi, Trần Văn Thọ dành dụm mua lưỡi cày tặng từng gia đình và trực tiếp xuống ruộng hướng dẫn bà con cày bừa, gieo mạ, làm phân bón ruộng… Vụ mùa năm 1959, sản lượng lúa thu hoạch rất cao. Đồng bào Hà Nhì khu vực Leng Su Sìn, Sen Thượng ai cũng bảo “công của bộ đội Thọ hết đấy”.

Di ảnh Anh hùng - liệt sĩ Trần Văn Thọ. ẢNH: TƯ LIỆU
Di ảnh Anh hùng - liệt sĩ Trần Văn Thọ. ẢNH: TƯ LIỆU
Thương dân như người ruột thịt, Trần Văn Thọ dùng phụ cấp và vận động bộ đội trong đồn góp tiền mua giấy bút sách vở để dạy chữ xóa mù cho 24 cán bộ cốt cán và sau đó là toàn thể dân bản. Từ những cố gắng hết mình của anh Thọ, cuối năm 1959 việc học văn hóa đã trở thành phong trào quần chúng trong toàn địa bàn. Khi trình độ văn hóa của đồng bào được nâng lên, anh Thọ trực tiếp vận động các thầy mo, thầy cúng bỏ nghề và vào rừng chặt gỗ, đẽo cày bán cho dân bản và trở thành những thợ đẽo cày giỏi.
“Hồi ấy, những người mắc bệnh phong bị xua đuổi vào rừng sâu, anh Thọ cùng đội công tác vào làm lán ở cạnh, tìm thuốc trong rừng chữa bệnh cho họ. Anh dạy chúng tôi múa hát, học chữ và chính anh đã dành nhiều thời gian thuyết phục gia đình cho tôi ra tỉnh học”, bà Chu Chà Me kể. Ít ai biết rằng, là người đầu tiên của vùng ngã ba biên giới rời bản đi học, bà Chu Chà Me đã được đại diện cho học trò vùng dân tộc thiểu số đi đón Bác Hồ và được gặp Bác lần thứ 2 tại Hà Nội vào dịp 2.9.1960. Sau khi tốt nghiệp Trường Sư phạm Việt Bắc, bà Me đi dạy học, về công tác ở Ban Dân tộc tỉnh, và sau đó làm phát thanh viên tiếng Hà Nhì của Đài phát thanh - truyền hình Lai Châu cho đến khi nghỉ hưu.
Không chỉ giúp dân vượt qua đói nghèo lạc hậu, Trần Văn Thọ còn trực tiếp giáo dục, bồi dưỡng và giới thiệu kết nạp 13 quần chúng ưu tú vào Đảng, thành lập chi bộ Đảng đầu tiên ở xã Sính Phình (4.9.1959) và nhiều người đã trưởng thành thành cán bộ huyện.
Nằm lại với núi rừng
Ngày 8.8.1961, nhận được tin người dân báo “cán bộ Thọ ốm nặng lắm”, trung úy Cao Lâm, Đồn trưởng Đồn biên phòng Leng Su Sìn, lập tức cử một tổ công tác mang cáng vào khênh về. Vừa tới đồn thì Trần Văn Thọ trút hơi thở cuối cùng. Ông Lường Văn Thước (89 tuổi, hiện đang sống ở xã Sen Thượng, H.Mường Nhé, Điện Biên), nguyên là bạn chiến đấu với liệt sĩ Trần Văn Thọ từ ngày mới nhập ngũ và sau đó cùng công tác ở Đồn biên phòng Leng Su Sìn, kể lại: “Thọ ở bản với dân, làm việc quá sức, ăn uống không đảm bảo nên khi mất, người toàn da bọc xương. Trước khi liệm, chúng tôi phải vào kho lấy quân trang mới, thay bộ quần áo vá chằng vá đụp” và trầm giọng: “Vật dụng quý nhất của Thọ là đôi giày bata trắng. Cậu ấy dành đi khi lấy vợ. Hôm chôn Thọ, tôi để đôi giày bên cạnh cậu ấy”.
Ngày an táng liệt sĩ Trần Văn Thọ, bà con dân bản kéo về đông nghịt. Mỗi người bê 2 hòn đá dưới suối Păng Pơi xếp lên ngôi mộ và dựng bia tưởng niệm người chiến sĩ 26 tuổi. Ngày 1.1.1967, Hồ Chủ tịch ký lệnh truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho liệt sĩ Trần Văn Thọ.
41 năm sau, ngày 24.7.2008, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng ký quyết định tặng bằng Tổ quốc ghi công cho liệt sĩ Trần Văn Thọ. Cuối tháng 2.2016, tượng đài Anh hùng liệt sĩ Trần Văn Thọ và khu tưởng niệm các liệt sĩ đã được khánh thành ở vị trí đối diện Đồn biên phòng Leng Su Sìn (H.Mường Nhé, Điện Biên) hôm nay.
(còn tiếp)
Theo Mai Thanh Hải-Nguyễn Độc Lập (TNO)

Có thể bạn quan tâm

Thôn Lao Đu giữa bát ngát núi rừng Trường Sơn

Lao Đu đã hết lao đao

Nằm bên đường Hồ Chí Minh huyền thoại, cuộc sống của hơn 150 hộ dân thôn Lao Đu, xã Khâm Đức, TP Đà Nẵng nay đã đổi thay, ngôi làng trở thành điểm du lịch cộng đồng giữa bát ngát núi rừng. 

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

(GLO)- Giữa bao thiếu thốn của vùng đất Pờ Tó, có một người thầy lặng lẽ, bền bỉ gieo yêu thương cho học trò nghèo. Thầy không chỉ dạy chữ mà còn khởi xướng nhiều mô hình sẻ chia đầy ý nghĩa như: “Tủ bánh mì 0 đồng”, “Mái ấm cho em”, “Trao sinh kế cho học trò nghèo”.

Trung tá Cao Tấn Vân (thứ 2 từ phải sang)-Phó Đội trưởng Phòng An ninh đối ngoại (Công an tỉnh Gia Lai) chụp ảnh cùng đồng đội. Ảnh: NVCC

Cống hiến thầm lặng vì sứ mệnh cao cả

(GLO)- Hành trình "gieo hạt" hòa bình bắt đầu từ những con người bình dị. Những cống hiến thầm lặng của họ vì sứ mệnh cao cả, góp phần tích cực đưa hình ảnh đất nước và con người Việt Nam yêu chuộng hòa bình đến bạn bè quốc tế.

Giới trẻ hào hứng tham gia các khóa học làm đèn lồng Trung thu thủ công

Hồi sinh Trung thu xưa

Giữa phố phường rực rỡ ánh đèn led, đèn ông sao và mặt nạ giấy bồi bất ngờ “tái xuất”, gợi lại ký ức những mùa trăng rằm xưa. Sự trở về của Trung thu truyền thống đã manh nha trong những năm gần đây, được nhiều người trẻ hào hứng đón nhận.

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

(GLO)- Trở về từ cuộc chiến khốc liệt ở Thành cổ Quảng Trị, cựu chiến binh Hồ Anh Hòa ít khi nhắc lại kỷ niệm chiến đấu với gia đình, con cháu. Bởi ông cho rằng, việc cầm súng lao vào cuộc chiến thời điểm ấy là trách nhiệm của một người con yêu Tổ quốc, “không nên công thần”.

Các cổ vật gốm sứ chén, bát, đĩa... được ngư dân nhặt được.

Làng cổ vật

Nép mình bên eo biển Vũng Tàu, thôn Châu Thuận Biển (xã Đông Sơn, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng là “làng lặn Hoàng Sa” với truyền thống bám biển, giữ chủ quyền, mà còn được ví như “kho báu” lưu giữ hàng loạt cổ vật từ những con tàu đắm hàng thế kỷ dưới đáy đại dương.

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

Nhiều doanh nghiệp và người dân lên ngọn núi Ngọc Linh hùng vĩ ở TP.Đà Nẵng thuê môi trường rừng để trồng sâm, mở ra một nghề mới để đồng bào Xê Đăng bản địa mưu sinh suốt nhiều năm qua: 'phu sâm', tức nghề cõng hàng thuê.

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

(GLO)- Gần 40 năm gắn bó với rừng, ông Nguyễn Văn Chín-Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Hà Ra (xã Hra, tỉnh Gia Lai) được biết đến như vị “thủ lĩnh giữ rừng” đặc biệt: từ việc biến lâm tặc thành người giữ rừng đến phủ xanh vùng đất cằn cỗi nơi “cổng trời” Mang Yang.

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

(GLO)- Hàng trăm năm qua, những gốc đa lặng lẽ vươn mình trong rừng già Kon Ka Kinh, thấm đủ chuyện nhân sinh để hóa thành "chứng nhân" của đại ngàn. Quần thể đa cổ thụ không chỉ tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, mà còn trở thành di sản tinh thần gắn bó với bao thế hệ cư dân sống dựa vào rừng.

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Dặm dài Trường Lũy

Dặm dài Trường Lũy

(GLO)- Trường Lũy là một phức hợp bao gồm: lũy-bảo (đồn)-đường, hình thành từ thời chúa Nguyễn, xây dựng quy mô dưới triều Nguyễn; đi qua địa phận 3 tỉnh trước đây: Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định.

Những đoản khúc Huế

Những đoản khúc Huế

Hôm ấy, trên xe khi đi qua đoạn đường gần Khách sạn Morin và Trung tâm Nghệ thuật Điềm Phùng Thị ở Huế, nhìn hàng cây rất đẹp, tôi nói với người lái xe: “Nếu thấy cây long não, em chỉ cho anh nhé”. 

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn (view) đắt giá nhất của người Rục ở bản Ka Ai, xã Dân Hóa, bản Mò O Ồ Ồ, xã Thượng Hóa (Quảng Bình, nay là tỉnh Quảng Trị), đó là ngôi nhà có mặt tiền bao quát đồng lúa.

Vũ Văn Tam Lang & 50 cây violon đặc chế

Vũ Văn Tam Lang và 50 cây violon đặc chế

(GLO)- Cách đây vài năm, khi ngắm 22 cây đàn violon do ông Vũ Văn Tam Lang (phường An Phú, tỉnh Gia Lai) chế tác bằng tất cả tâm huyết được giới chuyên môn đánh giá cao, tôi thầm nghĩ, ông đã có thể tự hài lòng với những gì mình có.

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

(GLO)- Cuộc trò chuyện với hai nhân chứng sống - ông Hoàng Văn Tuyển và bà Huỳnh Thị Kim Xuyên đã đưa chúng ta trở lại những năm tháng kháng chiến đầy gian khổ, nơi tinh thần yêu nước và khát vọng cống hiến đã viết nên những trang đời đáng nhớ.

null