Một buổi lễ đặc biệt của người Êđê

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Người Êđê ở Tây Nguyên được biết đến là tộc người giàu bản sắc văn hóa, có tính cộng đồng cao, điều đó được thể hiện qua phong tục tập quán và nếp sống thường ngày của họ.

Đặc biệt, trước khi tổ chức bất cứ việc gì quan trọng của buôn làng, gia đình, dòng tộc, họ đều phải làm lễ cúng để xin phép các Yàng (thần linh) trước rồi mới tiến hành nghi lễ.

Từ bao đời nay, cộng đồng người Êđê ở Tây Nguyên vẫn giữ truyền thống tổ chức các lễ cúng sau khi đã thu hoạch xong mùa màng. Đây là dịp để dân làng, đại gia đình tạ ơn trời đất đã ban cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt; đồng thời gia đình cũng làm các nghi lễ mừng sức khỏe cho các thành viên.

Một ngày đầu năm, ngôi nhà dài của Amí Quang ở buôn Akô Dhông (TP. Buôn Ma Thuột) trở nên nhộn nhịp và đông vui, bởi nơi đây sắp diễn ra nghi lễ quan trọng, lễ đặt tên và lễ cúng mừng sức khỏe cho đại gia đình. Thông thường lễ đặt tên là dành cho những em bé mới chào đời, tuy nhiên lễ này rất đặc biệt, đó là đổi tên cho Amí Quang. Trước đây, Amí Quang có một cái tên họ khác, thế nhưng chị bén duyên với chàng trai Êđê, nên mong muốn được lấy tên họ của người Êđê để thêm gắn bó và có thêm động lực để bảo tồn văn hóa truyền thống của người Êđê, công việc mà chị đang say mê.

 

Những món ăn truyền thống của người Êđê để thết đãi người thân, họ hàng, du khách sau lễ cúng.
Những món ăn truyền thống của người Êđê để thết đãi người thân, họ hàng, du khách sau lễ cúng.


Ngay từ sáng sớm mọi việc đã được chuẩn bị, nhà cửa được dọn dẹp ngăn nắp sạch sẽ, các thành viên tất bật phụ giúp người già chuẩn bị đồ cúng. Thanh niên thì buộc chóe rượu cần, châm nước; đàn ông trung niên làm thịt heo, chuẩn bị lễ vật; chị em phụ nữ nấu các món ăn.

Khi lễ vật (bao gồm 1 con gà luộc, 1 chén cơm trắng, 1 chén rượu) đã chuẩn bị xong thì buổi lễ được bắt đầu. Dưới sự chứng kiến của mọi người, thầy cúng mời Amí Quang đến ngồi bên cạnh và bắt đầu lễ cúng với lời khấn: “Năm cũ đã qua, năm mới tới; Amí Quang có heo ở dưới, có gà ở trên, với mong muốn mọi điều được thuận lợi, suôn sẻ, khỏe mạnh; năm mới được bình an, tài lộc. Hôm nay dưới sự chứng giám của cả con cháu, dòng tộc Amí Quang sẽ có cái tên mới là H’Kjăp Niê. Mong các vị thần chấp thuận cho Amí Quang được dùng tên mới H’Kjăp Niê. Từ nay về sau ban cho nó sức khỏe, làm ăn thuận lợi, gia đình êm ấm, con cháu sum vầy…”. Khi buổi lễ kết thúc, từ nay, mọi người trong gia đình sẽ gọi Amí Quang bằng cái tên mới là H’Kjăp Niê.

 

Chị H’Kjăp Niê trong lễ xin đổi tên của người Êđê.
Chị H’Kjăp Niê trong lễ xin đổi tên của người Êđê.


Thầy cúng Ae H’Nhem (buôn Sút, xã Ea Pốk, Huyện Cư M’gar) cho biết, theo phong tục của người Êđê, đây là một nghi thức quan trọng, phải làm lễ cúng xin phép các vị thần thì mới được lấy tên mới; nhất là khi gia chủ muốn thông báo cho bạn bè gần xa biết. Trong dịp năm mới này, Amí Quang đã đạt được mong muốn có một cái tên mới là H’Kjăp với ý nghĩa: vững vàng và chắc chắn.

Ngay sau lễ đặt tên, thầy cúng thực hiện lễ cúng mừng sức khỏe cho gia đình của chị H’Kjăp. Nghi lễ diễn ra gồm hai phần trên nền chiêng, trống rộn rã. Trước hết là cúng cho các thần linh, ông bà tổ tiên và những người đã khuất, thông báo và mời họ về dự lễ cùng gia chủ. Phần lễ thứ hai là dành cho người được cúng sức khỏe. Lễ vật cúng gồm một con heo, bầu đựng nước, chén đồng chứa đầy rượu và chiếc vòng đồng. Nhịp chiêng vang lên, thầy cúng đọc lời khấn chúc mừng cho gia chủ, các thành viên trong dòng họ; mỗi người được đeo vòng đồng để mang lại may mắn. Kết thúc phần lễ, mọi người cùng nhau chung vui và uống lần lượt tất cả các chóe rượu cần đặt ở các cột lễ.

Ngoài ý nghĩa về sự tôn vinh, thể hiện tình cảm, sự quý trọng của gia chủ đối với họ hàng, dòng tộc, lễ cúng sức khỏe của người Êđê còn thể hiện sự giàu có, sung túc, ăn nên làm ra trong mỗi gia đình. Đây cũng là dịp để các thành viên trong dòng tộc được quây quần, gặp mặt, hỏi thăm nhau. Đặc biệt năm nay, gia chủ mời thêm bạn bè xa gần về chung vui, họ đều rất thích thú khi có cơ hội tìm hiểu về nét văn hóa, tập quán của người Êđê ở Tây Nguyên.


 

Du khách tham dự Lễ cúng sức khỏe của người Êđê.
Du khách tham dự Lễ cúng sức khỏe của người Êđê.


Bên cạnh việc được thưởng thức những chóe rượu cần ngon, các vị khách dự lễ còn được gia chủ đãi các món ăn truyền thống đậm vị cay, vị nồng của người Êđê. Trong không gian nhà dài, mọi người vừa ăn uống vừa kể cho nhau nghe những chuyện vui trong năm qua, tạo một không gian đặc biệt để những khách phương xa được trải nghiệm về văn hóa ẩm thực và sự hiếu khách của con người ở vùng đất đỏ cao nguyên.

http://baodaklak.vn/channel/9803/202102/mot-buoi-le-dac-biet-cua-nguoi-ede-5724325/

Theo Mai Sao (baodaklak)

Có thể bạn quan tâm

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

(GLO)- Gần 2 năm đi vào hoạt động, Câu lạc bộ (CLB) Dệt thổ cẩm làng Groi (xã Ya Hội, huyện Đak Pơ) đã trở thành mái nhà chung cho những phụ nữ yêu thích nghề dệt. Thông qua các buổi sinh hoạt, chị em có cơ hội giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm và chung tay gìn giữ, phát huy nghề dệt truyền thống.

Lễ cúng bến nước. Ảnh: M.H

Bến nước buôn Pông

(GLO)- Bến nước, dòng sông cũng như tập tục của bà con Jrai đã trở nên quen thuộc với tôi trong thời gian dài công tác tại ngôi trường bên bờ sông Ba.

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

(GLO)- Thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là yêu cầu mang tính sống còn của đất nước trước vận hội phát triển mới. Trong đó, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã để xây dựng mô hình chính quyền 2 cấp đang được dư luận hết sức quan tâm.

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

(GLO)- Nhờ sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các đoàn thể chính trị-xã hội, nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Jrai ở huyện Chư Pưh (tỉnh Gia Lai) đang có cơ hội để nâng tầm phát triển và khẳng định giá trị trong đời sống hiện đại.

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

(GLO)- Sau một thời gian dài gián đoạn, UBND xã Ia Peng (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) vừa phục dựng lễ cúng Yă Pum của người Jrai tại thôn Sô Ma Hang A. Đây là hoạt động tâm linh với ý nghĩa xua đuổi tà ma, cầu bình an, sức khỏe cho dân làng.

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

(GLO)- Chuyện về các Pơtao Apui (Vua Lửa) sở hữu gươm thần có quyền năng hô mưa gọi gió không chỉ là huyền thoại mà gắn với dòng chảy văn hóa, lịch sử của người Jrai ở thung lũng Ayun Hạ (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) suốt nhiều thế kỷ qua.

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

(GLO)- Không chế độ phụ cấp, bổng lộc nhưng nhiều năm qua, các cụ từ, bà vãi trong đội hậu cần, ban nghi lễ tại các đình, miếu trên địa bàn thị xã An Khê vẫn thầm lặng, miệt mài với công việc. Sự tự nguyện ấy xuất phát từ tâm huyết dành cho văn hóa, di sản của cha ông.

Tùy theo điều kiện của từng gia đình để chuẩn bị quy mô lễ cúng lớn hay nhỏ

Gia Lai: Độc đáo lễ thổi tai của người Jrai

(GLO)- Nằm trong chuỗi các hoạt động Lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui huyện Phú Thiện năm 2025, sáng 27-3, tại xã Ia Yeng đã diễn ra lễ thổi tai của người Jrai. Nghi lễ được tái hiện rõ nét giúp du khách hiểu được ý nghĩa văn hóa tâm linh trong đời sống của người Jrai nơi đây.

Lễ cầu mưa trên đỉnh núi thần: Di sản đặc biệt

Lễ cầu mưa trên đỉnh núi thần: Di sản đặc biệt

(GLO)- Trên đời có thực sự tồn tại những con người có quyền năng hô mưa gọi gió? Chính hiện thực và truyền thuyết hư ảo đan cài vào nhau khiến lễ cầu mưa của Yang Pơtao Apui ở thung lũng Ayun Hạ trở thành một hiện tượng đặc biệt, hấp dẫn bởi sự linh thiêng, huyền bí.