Huyền sử núi Chư Mố

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Mong được nhìn thấy chồng ở xa, sơn nữ xinh đẹp H’Bia Chơ Năng cùng người dân trong bộ tộc đã ngày đêm bê đá, gùi đất đắp lên tạo thành gò đất rất cao. Gò đất ấy chính là ngọn núi Chư Mố hiện nay.

Một trong những người biết rõ truyền thuyết về núi Chư Mố là ông Ksor Thất (SN 1956, làng Briu, xã Chư Mố, huyện Ia Pa). Hiện ông là Chủ tịch Hội Khuyến học huyện. Người dân trong làng Briu và các làng xung quanh ai cũng biết ông nên chúng tôi không khó để tìm đến nhà.


 

Các bạn trẻ huyện Ia Pa trong hành trình chinh phục đỉnh Chư Mố lần I-năm 2018. Ảnh: C.H
Các bạn trẻ huyện Ia Pa trong hành trình chinh phục đỉnh Chư Mố lần I-năm 2018. Ảnh: C.H

Dưới tán cây kơ nia 2 người ôm, ông Thất say sưa kể: “Chư” có nghĩa là núi; “Mố” là cô gái. Chư Mố là “Núi Cô gái”. Trước kia, tên đầy đủ của ngọn núi này là “Chư Mố H’Bia Chơ Năng”, trong đó từ H’Bia nghĩa là công chúa. Rồi ông tiếp lời, từ xa xưa, tại vùng thung lũng Ayun Pa đầy nắng gió có một bộ lạc sống rất đoàn kết, yêu thương nhau. Phụ nữ có đôi tay khéo léo dệt ra những tấm thổ cẩm bền đẹp, đủ sắc màu. Đàn ông giỏi làm nương rẫy, tạc tượng, săn bắt thú rừng. Những ngày tháng nhàn rỗi, họ tổ chức nhiều lễ hội cộng đồng, các gia đình quây quần bên nhau ca hát nhảy múa thâu đêm suốt sáng. Cuộc sống thanh bình cứ thế diễn ra và họ không mảy may nghĩ đến việc tự vệ, phòng bị trên vùng đất của tổ tiên mình.

Trong khi đó, trên vùng đất cao nguyên hùng vĩ, ở phía mặt trời đi ngủ có một bộ lạc rất hùng mạnh. Bộ lạc này có tài cưỡi voi, phi ngựa, bắn nỏ, sử dụng thành thạo gươm đao, giáo mác. Họ đã xuôi theo dòng sông Ayun và dễ dàng cướp đi những của cải quý giá của bộ tộc vùng thung lũng Ayun Pa. Ngoài ra, họ còn bắt đi những người đàn ông khỏe mạnh trong làng về làm nô lệ, trong đó có chàng Dam Doa là chồng mới cưới của nàng H’Bia Chơ Năng.

Nhớ thương chồng da diết, nước mắt nàng H’Bia Chơ Năng chảy thành suối. Nàng ngày đêm ngóng trông về hướng mặt trời lặn nhưng ngày này qua tháng khác vẫn không thấy bóng dáng chồng đâu. Nghĩ rằng phải có chỗ đứng cao hơn núi Chư Sê mới nhìn thấy được chồng, nàng kêu gọi mọi người ngày đêm bê đá, gùi đất đắp lên. Từ đó, bên dòng sông có một mô đất được mọc lên, tạo thành núi Chư Mố.

Đứng trên đỉnh Chư Mố nhưng nàng vẫn không thấy chồng đâu, hình ảnh phảng phất chỉ là ngọn núi Chư Hdrông xa vời vợi. Đau đớn tột cùng, nàng nuôi ý chí phục thù. Nàng nuôi dạy, khuyên răn con cháu có ý thức hơn trong việc bảo vệ buôn làng, bến nước. Nàng đưa ra sáng kiến thành lập đội hùng binh của bộ lạc, đồng thời cử ra một người quản binh là “Sak”, một người cai quản bộ lạc là “Dyung”. Kể từ đây, dân làng sống có quy củ hơn, biết tích trữ lương thực để nuôi quân, sắm sửa khí giới, voi chiến, ngựa chiến, thuyền bè và thường xuyên tổ chức tập trận, rèn quân.

Nhiều năm sau lần xuôi quân cướp bóc đầu tiên, bộ lạc ở phía mặt trời đi ngủ một lần nữa xuôi theo dòng sông Ayun đến cướp bóc bộ lạc của nàng H’Bia Chơ Năng. Do đã được thần linh báo mộng từ trước và tập luyện thành thục, đội hùng binh bộ lạc của nàng đã đánh tan tác bộ lạc xâm lược. Thừa thắng xông lên, đội binh này còn đánh đuổi kẻ thù đến tận núi Chư Hdrông. Để minh chứng cho thắng lợi của mình, họ lấy một nắm đất đỏ bazan trên đỉnh Chư Hdrông về đặt trên đỉnh Chư Mố. Từ đó, bộ lạc vùng thung lũng Ayun Pa không ngừng phát triển, lớn mạnh cho đến ngày nay.

Núi Chư Mố giờ đây là ngọn núi đứng đơn độc bên dòng sông Ba, tách biệt với các ngọn núi khác trong vùng. Núi cao khoảng 200 m, được bao bọc xung quanh bởi nhiều ao hồ, dòng suối lớn nhỏ mà theo truyền thuyết đó là nước mắt của nàng H’Bia Chơ Năng khóc thương chồng khi đứng trên đỉnh núi tạo thành. Ngày nay, cộng đồng người Jrai nơi đây vẫn coi Dyung, Sak, Dam Doa, H’Bia Chơ Năng là tổ tiên. Do đó, hàng năm vào các dịp cúng tổ tiên, trong lời các bài khấn đều mời gọi họ về cùng ăn, cùng uống và cầu mong các vị ấy ban phước lành cho buôn làng; cầu mong họ che chở cho mọi người được khỏe mạnh, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, mãi mãi sinh sôi phát triển.

 

Chí Hào

Có thể bạn quan tâm

Ông Yaih (bên phải) chế biến món cơm lam truyền thống của người Jrai. Ảnh: Trần Dung

Những đầu bếp trưởng thành từ buôn làng

(GLO)- Ở các buôn làng Jrai, Bahnar vùng cao nguyên Gia Lai, có những người không qua trường lớp chính quy nhưng am hiểu ẩm thực truyền thống, chế biến nhiều món ngon. Họ được tin tưởng giao đứng bếp trong buổi tiệc của làng, ngoài ra còn góp mặt tại sự kiện, nhà hàng, quán ăn ở nhiều nơi.

Vui chơi ở Núi Thần Tài

Vui chơi ở Núi Thần Tài

Nằm cách không xa trung tâm thành phố, công viên suối khoáng nóng Núi Thần Tài từ lâu đã trở thành điểm hẹn lý tưởng của người dân Đà Nẵng cũng như du khách gần xa.

Thung lũng Ia Nung mùa nước nổi như tấm gương khổng lồ soi bóng mây trời. Ảnh: Nguyễn Thị Diễm

Cao nguyên mùa... nước nổi

(GLO)- Từ tháng 6 đến tháng 12 hàng năm, cao nguyên Gia Lai mang một vẻ đẹp riêng có, trải dài trên những thung lũng được hình thành từ các miệng núi lửa đã tắt. Khi nước từ triền đồi đổ xuống, cao nguyên như một tấm gương khổng lồ soi bóng mây trời và đánh thức nhịp sống của cư dân phố núi.

Lạ miệng với gỏi hoa

Lạ miệng với gỏi hoa

Gỏi bông bần, gỏi hoa phượng - những món ăn từ “sứ giả mùa hè” của phương Nam dù chỉ mới được khai thác thời gian gần đây nhưng đã tạo nên cảm hứng ẩm thực dân dã ngon lành.

Hấp dẫn gỏi cá mè Quan Sơn

Hấp dẫn gỏi cá mè Quan Sơn

Gần xã Hương Sơn có khu vực hồ Quan Sơn (thuộc huyện Mỹ Đức cũ), nổi tiếng với món gỏi cá mè. Sự khác biệt của món gỏi cá ở đây đã tạo nên nét ẩm thực rất riêng, độc đáo, trở thành điểm dừng chân để du khách thưởng thức món ngon trong hành trình tham quan danh thắng Hương Sơn (chùa Hương).

Người Bana làm “đại sứ” du lịch cho quê hương

Khi người Bahnar làm “đại sứ” du lịch

(GLO)- Ngày càng nhiều du khách tìm đến cao nguyên Gia Lai để trải nghiệm những nét văn hóa chân thực, đặc sắc. Từ tình yêu núi rừng, một số người Bahnar đã trở thành “đại sứ” góp phần lan tỏa bản sắc truyền thống và tạo ấn tượng đẹp với khách phương xa.

Sức sống mới bên dòng Pô Kô

Sức sống mới bên dòng Pô Kô

(GLO)- Không chỉ là dòng sông lớn ở khu vực phía Tây tỉnh Gia Lai, Pô Kô còn là chứng nhân lịch sử, nguồn sống bất tận của cư dân sinh sống đôi bờ và điểm đến yêu thích của nhiều du khách.

null