Gác bếp ngày mưa

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Nhìn cơn mưa đổ xuống như trút mà hắn thở dài. Cả tháng nay mưa liên miên. Mưa lang thang qua những mái ngói nâu trầm, rỉ rả trong từng kẽ hở của thưng ván.

Nhà cửa thì ẩm thấp, đường sá thì nhão nhoẹt, những dấu chân chi chít lối đi. Mong mãi chẳng có chút nắng hửng lên mà phơi phóng thức nọ, thức kia. Nhìn bếp lửa hắt ánh hồng tỏa hơi ấm khắp căn nhà, nhìn gác bếp chất đầy bao nhiêu thứ cần hong khô mà hắn thầm biết ơn.

Mùa này, những cơn mưa rừng, mưa núi tầm tã. Mưa nối mưa. Mưa như thối đất, thối cát. Mà lạ thật, càng mưa thì bao nhiêu thứ sản vật núi rừng lại càng thêm mê đắm. Nói đâu xa, ngay mấy vạt le bên bìa rừng đấy, khi những cơn mưa kéo dài thấm ướt cánh rừng thì từ các thân cây le già lại nhú lên những chồi măng non mơn mởn. Măng le này mà hái về luộc lên chấm mắm hay xào, nấu canh, hầm gì đều ngon hết sẩy. Vậy là chẳng nề hà gió mưa, nề hà những cung đường nhão nhoẹt, hắn, bao người làng hắn, tay cầm dao, cuốc nhỏ, tay cầm bao đi hái măng rừng. Chịu khó một vòng là mang về cả bao măng nặng trĩu.

Mà ngặt nỗi, mưa suốt, mưa như trút. Muốn để dành chút măng chẳng thể nào phơi phóng được. Mẹ hắn vốn tảo tần. Bao măng hắn mang về, phần bán cho thương lái, phần ít để lại ăn trong ngày, phần nữa mẹ hắn đem luộc để khử bớt mùi măng rồi lấy lạt xâu thành xâu dài treo lên gác bếp. Chỉ tầm một tuần thôi, những búp măng trắng bắt đầu se lại, khô dần.

Đơn sơ gác bếp nhà sàn. Ảnh: N.P

Đơn sơ gác bếp nhà sàn. Ảnh: N.P

Nhờ gác bếp mà nhà hắn có măng ăn quanh năm, mùa mưa ăn măng tươi, mùa khô ăn măng khô, đỡ phải lo phần nào chuyện rau, chuyện măng cho bữa cơm cả nhà. Măng gác bếp sậm màu vì ám khói chứ không có màu vàng như phơi nắng. Nào đâu chỉ màu sắc. Măng treo gác bếp bao giờ cũng mang lại cho món ăn mùi khói măng thơm thơm đặc biệt. Đó không hẳn là mùi, cũng không hẳn là vị, nó là tất cả. Mà phải thân thuộc lắm, phải gắn bó lắm với gác bếp ngày mưa như người ở làng hắn mới nhận thấy, mới sinh ghiền. Thành ra, với hắn, đã ăn măng khô cứ phải là măng gác bếp. Măng khô gác bếp đem ngâm nước, luộc qua vài ba lần, rồi có kho, hầm hay xào đều phảng phất vị khói thân thương của bếp lửa nhà sàn.

Gác bếp nhà hắn nào đâu chỉ gác măng. Nhà có thịt con heo, con bò, mẹ hắn chọn phần chắc thớ, rửa sơ qua, rồi để dành treo gác bếp. Vạt bắp bên suối đến mùa thu hái, dùng không hết, mẹ hắn lấy dây lạt buộc lại thành từng túm treo lủng lẳng. Đám lúa, rẫy bắp hay ít hạt bầu hạt bí, mẹ hắn chọn chọn, lựa lựa hạt mẩy, quả ngon để dành giống cho mùa sau, thể nào cũng tỉ mẩn treo bên gác bếp.

Cha hắn khéo tay, giỏi đan lát. Già rồi chẳng theo được việc đồng, việc rẫy, ngồi nhà miết cũng buồn, suốt ngày làm bạn với chuốt nan, đan rổ rá. Vật dụng sinh hoạt hằng ngày nhà hắn chẳng phải mua. Cha hắn đan hết cái này đến cái kia, hoàn thành xong, thể nào cũng đặt lên gác bếp. Có chút hơi khói, hơi lửa, đồ đan từ mây tre chẳng lo mối mọt, dùng mãi vẫn bền lâu.

Ngày dựng lại căn nhà sàn mới, cha hắn làm bếp bên góc nhà và không quên làm cái gác bếp. Không như mấy nhà trong làng chỉ gác tạm lên vài thanh gỗ, cha hắn cẩn thận chọn những cây le già thẳng thớm, xếp đều lên nhau rồi dùng dây mây buộc chặt thành khung hình chữ nhật. Nhà sàn phải có cái gác bếp mới đúng cốt cách, đúng phong vị của nhà sàn, cha hắn bảo vậy.

Mà nào đâu chỉ đúng cốt cách, đúng phong vị. Với người làng hắn, cái gác bếp đơn sơ, ám đen bồ hóng vậy mà được bao việc. Nơi cất trữ của để dành những ngày mưa gió. Nơi làm nên món đặc sản thịt gác bếp trứ danh.

Nói đến món thịt gác bếp, cha hắn kể lại rằng, người làng xưa kia dù có giàu có nhất làng, trâu bò hàng đàn, cồng chiêng quý cả chục bộ cũng làm gì có tủ lạnh, có máy sấy, máy ép để bảo quản thực phẩm như bây giờ. Đi rừng bắt được con thú rừng hay làm thịt con heo, con trâu, con bò, muốn để dành đều để lên gác bếp. Cách làm cũng đơn giản lắm, chọn miếng thịt chắc thớ, rửa sạch rồi treo lên. Nhà nào cầu kỳ hơn thì tẩm ướp thêm chút gia vị. Chỉ vài hôm, thịt bén hơi khói, hơi lửa, khô dần và giữ hương vị rất riêng, vừa ngòn ngọt vị thịt, vừa ngai ngái vị khói. Khi dùng chỉ cần nướng sơ mặt ngoài dính chút bồ hóng, mùi ám khói, chấm với ít muối hạt giã cùng tiêu, ớt. Ngày mưa lành lạnh, có dĩa thịt heo gác bếp xé nhỏ, chuyện cứ nối tiếp chuyện, cả nhà rổn rảng bên bếp lửa hồng, cứ gọi là ăn nhớ, ăn thương.

Tối ngày mưa, cả nhà hắn quây quần sưởi ấm bên bếp lửa. Ánh lửa hồng bập bùng soi rọi từng gương mặt và soi rõ màu lam của làn khói ngoằn ngoèo nhẹ tỏa lên không trung, lên chiếc gác bếp đơn sơ, giản dị. Hắn cảm giác cái gác bếp đơn sơ, đậm màu thời gian, đậm cả màu khói bụi đã được đôi bàn tay gầy guộc của cha, đôi bàn tay tảo tần của mẹ hắn gửi gắm bao nhiêu ước mơ, khát vọng, chất chứa bao nhiêu của để dành cho anh em hắn luôn có những buổi tối quây quần, ấm no, đủ đầy bên bếp lửa hồng.

Theo NGUYÊN PHÚC (baokontum)

Có thể bạn quan tâm

Chiêng ngân lòng phố

Chiêng ngân lòng phố

(GLO)- Sương còn an nhiên trên từng ngọn cỏ. Dãy núi phía trước nhà hiện ra mờ mờ. Đâu đó, vẳng trong thung sâu, gà rừng đã cất những thanh âm đầu tiên kéo bình minh vượt qua sườn đồi để chào một ngày mới.

Mùa hạ bình yên

Mùa hạ bình yên

(GLO)- Tôi thường kết thúc một buổi tối bằng vài phút ngồi yên trước khi đặt mình vào giấc ngủ. Ánh sáng của bóng đèn đêm phả dịu xuống là một bối cảnh nhẹ nhõm cho những nghĩ ngợi còn đọng lại sau cùng khi ngày vừa trôi.

Chạm vào sách

Chạm vào sách

(GLO)- Tôi có thói quen đọc sách từ hồi còn nhỏ. Cứ đi đâu, làm gì thấy thuận tiện là tôi mang sách theo cùng. Trên chuyến tàu Bắc-Nam hay trên chuyến xe đường dài, trong ba lô của tôi luôn có một vài cuốn sách mới mua hay đọc nửa chừng.

Vườn xưa mùa trái rụng

Vườn xưa mùa trái rụng

(GLO)- Tôi từng nghe âm thanh ấy khi ngồi dưới một tán cây xoài sẻ sau vườn, nơi má tôi phơi áo, con mèo nằm duỗi mình trên bậu cửa và tuổi thơ tôi trôi qua như một dòng nước mát lành.

Khi phố mùa hoa

Khi phố mùa hoa

(GLO)- Nơi nắng mưa chia 2 mùa rõ rệt, giao của mùa là những phố màu hoa. Không còn gió se mát hanh hao trên nền trời xanh ngắt, cái nóng oi hầm bắt đầu cho một ngày như sớm hơn thường lệ. 

Bước chậm, thở sâu

Bước chậm, thở sâu

(GLO)- Người xưa có câu: “Dục tốc bất đạt” (nghĩa là nếu muốn nhanh chóng thành công mà lại nóng vội thì sẽ không đạt kết quả). Còn bây giờ, mọi người thường bảo nhau, muốn nhanh thì phải từ từ.

Ru ta dịu dàng

Ru ta dịu dàng

(GLO)- Hôm đi tập huấn chuyên môn, tôi gặp lại Mây, cô bạn chung phòng ký túc xá hồi đại học. Suốt buổi hàn huyên, Mây cứ đăm đăm nhìn tôi, đôi mắt nói nhiều hơn cả những lời tâm sự.

Lưu bút học trò

Lưu bút học trò

(GLO)-Tháng 5, nắng bắt đầu rót mật lên từng kẽ lá. Màu nắng ấm nồng như lời thì thầm của thời gian, nhắc nhở chúng tôi rằng, ngày chia tay thầy cô, bè bạn đang đến thật gần. Trong lòng mỗi chúng tôi, dường như có một khoảng trống dần mở ra, khoảng trống của bao điều chưa kịp nói, chưa kịp làm.

Rau dại quê nhà

Rau dại quê nhà

(GLO)- Mùa nào thức nấy, vùng nào rau ấy, không chỉ những bữa cơm trên rẫy, dưới đồng mà dường như bữa cơm nào của tuổi thơ chúng tôi cũng không thiếu mớ rau dại.

Năm tháng học trò

Năm tháng học trò

(GLO)- Mỗi độ hè về, khi những tia nắng tràn ngập trên sân trường cũng là lúc những chùm phượng vĩ bắt đầu cháy đỏ một góc trời. Phượng không chỉ là loài hoa báo hiệu mùa hè mà còn là biểu tượng bất diệt của tuổi học trò-cái tuổi ngây thơ, vụng dại nhưng đầy ắp yêu thương và khát vọng.

khúc mưa, cơn mưa, chìm vào cơn mưa, Gia Lai, Báo Gia Lai

Khúc mưa

(GLO)- Bất ngờ chìm vào cơn mưa ngờm ngợp giữa phố chiều tấp nập người xe, tôi vội vã tìm một nơi trú tạm chờ mưa tạnh. Kiểu mưa đầu mùa thế này, vội đến rồi cũng sẽ tan đi nhanh.

Bánh tráng Bình Định

Bánh tráng Bình Định

(GLO)- Bánh tráng có thể tìm thấy ở bất cứ nơi đâu trên cả nước, cả trong cộng đồng người Việt ở nước ngoài. Thế nhưng chẳng hiểu sao, tôi cứ nghĩ và nhớ về món bánh tráng Bình Định. Có lẽ là bởi không ở nơi đâu bánh tráng lại đa dạng và có thể ăn vào mọi dịp như “xứ nẫu”.

Gia tài của cha

Gia tài của cha

(GLO)- Hoài niệm về ký ức quãng đời sống cùng cha mẹ, anh chị em chúng tôi thường nhắc đến gia tài của cha-di sản truyền thế hệ, chất keo kết dính tình thủ túc dường như chẳng có nỗi buồn.

Nhớ khói đốt đồng

Nhớ khói đốt đồng

(GLO)- Mỗi khi tiết trời chuyển mình vào hạ, tôi lại chộn rộn một nỗi nhớ không tên. Tôi nhớ quê, nhớ cánh đồng, nhớ mùi khói đốt đồng lan trong gió chiều nhè nhẹ. Đó là mùi của đất, của nắng, của thời gian và tuổi thơ nơi đồng bãi.

Bên chiếc cầu thang nhà dài

Bên chiếc cầu thang nhà dài

(GLO)- Ngày trước, khi đến buôn Đôn (Đắk Lắk), tôi được ngắm nhìn những ngôi nhà dài bằng gỗ lâu niên của người Ê Đê đẹp đến nao lòng. Ấn tượng đầu tiên là 2 chiếc cầu thang dẫn lên nhà sàn còn in đậm vết thời gian.

null