Ðời voi, đời người: Trông người, để ngẫm

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Cũng từng cho voi chở khách du lịch, song nhiều quốc gia như Thái Lan, Campuchia đã chuyển đổi sang mô hình du lịch thân thiện với nhiều hoạt động thú vị cùng du khách như voi mát-xa (massage), đá bóng, vẽ tranh... Thế nhưng dù được mệnh danh xứ sở voi nhà lớn nhất cả nước, Ðắk Lắk dường như chật vật tìm mô hình thay thế.

Ðàn voi nhà cần được bảo vệ để con cháu đời sau còn biết đến voi. Ảnh: Duy Thương
Ðàn voi nhà cần được bảo vệ để con cháu đời sau còn biết đến voi. Ảnh: Duy Thương
Xây dựng thung lũng voi
Nhiều năm đưa khách du lịch trong nước sang Thái Lan, Campuchia... và ngược lại, ông Lê Hoàng Cơ-Giám đốc Cty TNHH Đầu tư Du lịch và Thương mại Đam San (Đắk Lắk) chia sẻ, mô hình ở ta cách xa xứ người. Riêng loại hình du lịch có sử dụng voi cho thấy sự khác nhau rõ nét.
“Voi nước bạn đã được tháo bành, gỡ xích, không còn cõng khách từ lâu. Thay vào đó, du khách được trải nghiệm nhiều hoạt động thú vị như: Voi mát-xa cho du khách, biểu diễn đá bóng, tham gia vẽ tranh… Sản phẩm du lịch có sử dụng voi phong phú, đa dạng đã kéo du khách đến thăm và ở lại nhiều hơn, góp phần giúp ngành du lịch của nước bạn, đặc biệt Thái Lan luôn đứng đầu khu vực”, ông Cơ mở đầu câu chuyện.
Theo ông Cơ, tỉnh Mondulkiri (Campuchia) cách không xa Tây Nguyên đã xây dựng thung lũng voi cách đây hơn chục năm. Nước này cũng từng sử dụng voi chở khách du lịch, sau đó chuyển sang du lịch voi thân thiện khi nhận được khoản tiền tài trợ từ Tổ chức động vật châu Á. Đến thung lũng voi, du khách được trải nghiệm có các trò chơi như xem voi đá bóng, tắm chung với voi, cho voi ăn, voi vẽ tranh rồi đưa bán đấu giá…
“Đặc biệt, trong thung lũng voi, người ta xây dựng một không gian riêng biệt cho voi khi đến mùa động dục. Các nài voi (người quản voi) sẽ túc trực tại đây để chăm sóc, hỗ trợ voi trong suốt “mùa yêu” để duy trì nòi giống.
Hằng năm, tại thung lũng voi có thêm nhiều chú voi con. Nhờ đó, công tác bảo tồn voi của Campuchia luôn được duy trì”, ông Cơ cho hay. Để tránh tiếng ồn làm ảnh hưởng đến loài voi, theo vị này, cơ quan quản lý nghiêm cấm chạy ô tô vào thung lũng voi.
Nhờ cách quản trị, định hướng phát triển du lịch sử dụng voi khá tốt nên Thái Lan, Campuchia thu hút một lượng khách khổng lồ đến tham quan hằng năm. Công ty của ông Cơ cũng đưa khách nước ngoài thăm voi Buôn Đôn, Lắk song số lượng rất khiêm tốn. Khách trong nước cũng đến Đắk Lắk để tận mắt nhìn thấy voi, tuy nhiên, thời gian họ lưu trú rất ít vì các sản phẩm du lịch nghèo nàn, thiếu hấp dẫn.
Theo đó, với những du khách sành chơi, họ chọn sang Thái Lan, Lào, Campuchia. Việc xuất ngoại sang các nước này không quá phức tạp. Quãng đường đi từ Trung tâm TP Buôn Ma Thuột tới Thung lũng voi (Mondulkiri) chỉ khoảng 160km (có đường biên giới với Đắk Lắk). Đường đi lại cũng khá thuận tiện.
Theo ông Cơ tìm hiểu, thời Vua Bảo Đại đã xây dựng cánh đồng voi tại huyện Lắk. Cứ đến mùa voi sinh sản (tháng 3), tất cả voi sẽ được thả vào đây để chúng tự do làm quen, kết đôi.
Ông Vũ Minh Thoại, Trưởng phòng Văn hóa thông tin huyện Buôn Ðôn (Ðắk Lắk), người nhiều năm nghiên cứu về văn hóa các dân tộc anh em trên vùng đất nổi danh với nghề săn bắt, thuần dưỡng voi cho hay, voi là một thực thể gắn liền với đời sống sinh hoạt của đồng bào bản địa. Theo đó, mọi hình thức bảo tồn, chuyển đổi mô hình du lịch cần được tính toán kỹ để vừa vẹn toàn công tác bảo tồn, vừa phát huy được bản sắc văn hóa, phát triển du lịch trên vùng đất coi voi là “biểu tượng văn hóa”.
Chọn lọc phù hợp
Đắk Lắk là thủ phủ voi nhà của cả nước với 37 cá thể, tập trung ở 2 huyện Lắk và Buôn Đôn. Đến thời điểm này, voi vẫn phục vụ chở khách du lịch. Nhiều lần đưa bạn bè phương xa vào 2 điểm du lịch trên, câu cửa miệng phần lớn du khách: “Không có gì nổi bật dù được thiên nhiên ban tặng nhiều thứ”, hay “Bao năm qua vẫn thế, cưỡi voi xong không biết tham quan gì khác”…
Chưa kể, dù truyền thông kêu gọi bảo tồn voi, không cổ súy cho các hành động xâm hại voi như lấy ngà, lông voi…, nhưng các khu du lịch vẫn lén lút bày bán vô số sản phẩm liên quan. Chưa biết hàng thật hay hàng giả nhưng rõ ràng điều này khiến cho du khách quốc tế có cái nhìn thiếu thiện cảm.

Nhân viên trung tâm lấy chuối cho voi ăn
Nhân viên trung tâm lấy chuối cho voi ăn
“Chúng tôi ở thành phố suốt ngày phải đối diện với ô nhiễm tiếng ồn, khói bụi. Nghe quảng bá hình ảnh “chú voi con ở Bản Đôn” (huyện Buôn Đôn) nên tò mò lên thăm. Ai dè, voi vẫn hì hục chở khách. Các sản phẩm du lịch còn nghèo nàn lắm, chỉ thấy bày bán nhiều lông đuôi voi, ngà voi, xương voi…Như vậy làm sao thay đổi được nhận thức của du khách trong công tác bảo tồn động vật hoang dã”, anh Nguyễn Quốc Hùng (du khách đến từ Hà Nội) cho hay.
Một lãnh đạo của công ty lữ hành ở TP Buôn Ma Thuột (giấu tên) cũng cho biết, kinh doanh du lịch voi ở Đắk Lắk không có gì nổi bật.
“Đắk Lắk có nhiều lợi thế để phát triển du lịch, nhưng sản phẩm du lịch của tỉnh nhà không có. Theo tôi, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đắk Lắk cần phải xây dựng được sản phẩm du lịch rõ ràng, thay vì tập trung quảng bá hình ảnh quá nhiều về địa phương. Ví dụ, sản phẩm du lịch đến với hồ Lắk, Buôn Đôn sau khi chấm dứt hoàn toàn du lịch cưỡi voi, du khách đến đó thưởng thức cái gì, ở đâu. Sản phẩm đó phải khác biệt hoàn toàn so với các vùng khác. Đắk Lắk cũng nên cử người sang học tập tỉnh Mondulkiri về cách quản lý voi, du lịch thân thiện với voi”, vị lãnh đạo này nói.
Ông Trần Xuân Phước, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Voi cho biết: “Chúng tôi đang xây dựng các sản phẩm du lịch gắn với voi như: Trưng bày tư liệu, hình ảnh, mô hình quà tặng, lưu niệm; các hoạt động thân thiện (voi chào khách, voi tắm, voi phun nước, cho voi ăn...). Việc những sản phẩm này đã có sự tính toán tính thực tiễn, phù hợp với sức khỏe của đàn voi nhà, không rập khuôn từ nơi khác”.
Dành nhiều tâm huyết cho công tác bảo tồn voi, Tiến sĩ Cao Thị Lý (Giảng viên Bộ môn Quản lý tài nguyên rừng và Môi trường, khoa Nông Lâm nghiệp, Đại học Tây Nguyên) chia sẻ, nhiều quốc gia trên thế giới đã chấm dứt du lịch cưỡi voi và triển khai khá thành công các mô hình du lịch thân thiện với voi.
Tại Việt Nam đang trong hành trình chuyển đổi, tìm mô hình cũng cần có sự chọn lọc phù hợp với điều kiện, văn hóa của địa phương. Đặc biệt, quá trình chuyển đổi mô hình du lịch cần chú trọng quan tâm đến sinh kế của các nài voi, chủ voi.
Theo VŨ LONG - HUỲNH THỦY (TPO)

Có thể bạn quan tâm

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

(GLO)- Trong kháng chiến chống Mỹ, xã Ia Dơk (tỉnh Gia Lai) là căn cứ cách mạng quan trọng, đồng thời cũng là nơi hứng chịu nhiều đau thương, mất mát. Những cánh đồng từng bị bom cày xới, những mái nhà bình yên hóa tro tàn, bao số phận người dân vô tội bị giặc sát hại.

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

(GLO)- Gần 40 năm gắn bó với rừng, ông Nguyễn Văn Chín-Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Hà Ra (xã Hra, tỉnh Gia Lai) được biết đến như vị “thủ lĩnh giữ rừng” đặc biệt: từ việc biến lâm tặc thành người giữ rừng đến phủ xanh vùng đất cằn cỗi nơi “cổng trời” Mang Yang.

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

(GLO)- Hàng trăm năm qua, những gốc đa lặng lẽ vươn mình trong rừng già Kon Ka Kinh, thấm đủ chuyện nhân sinh để hóa thành "chứng nhân" của đại ngàn. Quần thể đa cổ thụ không chỉ tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, mà còn trở thành di sản tinh thần gắn bó với bao thế hệ cư dân sống dựa vào rừng.

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Trong hai năm 2024-2025, thủ phủ Tây Nguyên trúng đậm cà phê. Chỉ tính riêng huyện Đắk Mil (tỉnh Đắk Nông cũ), các lão nông đã sắm 1.000 ô tô trong năm 2024. Xã Bờ Y (huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum cũ, nay thuộc tỉnh Quảng Ngãi giáp Lào và Campuchia) cũng chung niềm vui ấy...

Những đoản khúc Huế

Những đoản khúc Huế

Hôm ấy, trên xe khi đi qua đoạn đường gần Khách sạn Morin và Trung tâm Nghệ thuật Điềm Phùng Thị ở Huế, nhìn hàng cây rất đẹp, tôi nói với người lái xe: “Nếu thấy cây long não, em chỉ cho anh nhé”. 

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn (view) đắt giá nhất của người Rục ở bản Ka Ai, xã Dân Hóa, bản Mò O Ồ Ồ, xã Thượng Hóa (Quảng Bình, nay là tỉnh Quảng Trị), đó là ngôi nhà có mặt tiền bao quát đồng lúa.

Vũ Văn Tam Lang & 50 cây violon đặc chế

Vũ Văn Tam Lang và 50 cây violon đặc chế

(GLO)- Cách đây vài năm, khi ngắm 22 cây đàn violon do ông Vũ Văn Tam Lang (phường An Phú, tỉnh Gia Lai) chế tác bằng tất cả tâm huyết được giới chuyên môn đánh giá cao, tôi thầm nghĩ, ông đã có thể tự hài lòng với những gì mình có.

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

(GLO)- Cuộc trò chuyện với hai nhân chứng sống - ông Hoàng Văn Tuyển và bà Huỳnh Thị Kim Xuyên đã đưa chúng ta trở lại những năm tháng kháng chiến đầy gian khổ, nơi tinh thần yêu nước và khát vọng cống hiến đã viết nên những trang đời đáng nhớ.

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

(GLO)- Khi mới xây dựng, các chốt chiến đấu dân quân thường trực biên giới chỉ có công sự, trận địa chiến đấu. Nhờ bàn tay lao động cần cù của cán bộ, chiến sĩ, chốt được phủ xanh bởi bồn hoa, cây cảnh, thảm cỏ, cây xanh và có vườn tăng gia, ao cá, tạo thêm nét đẹp ở nơi biên cương.

Vào rừng... chờ ươi bay

Vào rừng... chờ ươi bay

Sau 4 năm, khi những cánh rừng già miền núi TP.Đà Nẵng (Quảng Nam cũ) chuyển mình vào mùa ươi chín, hàng ngàn người dân lại có một cuộc 'di cư' tạm thời vào rừng sâu chờ 'lộc trời' rơi xuống để nhặt.

null