Cái nong

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Trong các dụng cụ nghề nông được đan lát từ tre, cái nong gắn bó rất mật thiết với cuộc sống của người dân quê. So với “họ hàng” nia, mẹt, giần, sàng..., cái nong “vất vả” suốt bốn mùa, cả ngày lẫn đêm.
Thời xưa, ít nhà có sân gạch mà toàn là sân đất. Đã làm nông là phải có cái nong dùng cho việc phơi phóng. Vào mùa gặt, nong hứng lúa lúc tuốt, rê, sàng, sảy, rồi hong phơi cho khô. Vụ lúa qua, hoa màu đến thì bắp, khoai, đậu, vừng... đều phơi tất tần tật trên nong. Đến một làng nào đó, chỉ cần nhìn trên những chiếc nong là biết vùng quê đó trù phú hay nghèo khó. Khi mùa màng đi qua, sương gió, nắng nôi và mồ hôi đọng lại nâu thẫm trên nong.
Đan nong công phu lắm! Bắt đầu từ việc chọn tre: chặt những cây tre đủ tuổi, thẳng, có các lóng tương đối đồng đều, lấy đoạn giữa chứ không lấy hết cả cây vì phần gần gốc rất cứng, lại giòn, khó đan; phần ngọn lại mềm, không bền. Người ta chẻ nan lúc tre còn tươi, dùng cật, bỏ ruột. Nhưng chưa đan liền mà gác trên giàn bếp một thời gian để nan ám khói cho chín, đem xuống chuốt có màu cánh gián nhẵn bóng. Đan nong từ giữa rồi tiến dần ra 4 mặt. Khi đường kính khoảng từ 1,4 đến 1,8 m thì lận vành. Vành nong là miếng cật tre dày, lấy dây mây cũng đã được hong lâu ngày trên giàn bếp đem ngâm nước rồi nức vành, dẻo dai và chắc chắn.
 Ảnh minh họa.
Ảnh minh họa.
Cùng là nông cụ được làm từ tre nhưng giần, sàng công việc thong thả hơn, xong việc với lúa gạo thường được chủ nhà treo trên vách nghỉ ngơi. Nia, mẹt có lúc được bày biện đồ thờ cúng một cách trang trọng. Còn nong, hết vụ mùa, không hong phơi thì cũng được dùng vào nhiều việc khác.
Nhiều nhà đông con thường lấy nong để dọn cơm. Không khí gia đình sum vầy quanh cái vòng tròn bằng tre thân thiện. Cái nong cũng là nơi các bà mẹ bận việc nhà đặt em bé tập lật, tập trườn. Vành nong trở thành một thử thách nếu bé muốn vượt qua. Những đêm mùa hè nóng nực, nhà nhà ngửa nong ra sân hóng gió. Người già săm soi từng cái nan thấy cuộc đời trải qua bao gian khó. Đám trẻ hướng lên bầu trời ngắm trăng hay đếm sao với bao mơ ước. Mùa đông, vách nhà ai bằng phên liếp bị gió bấc thổi vào tê buốt, họ dùng những cái nong che chắn cho ấm áp.
Ngày nay, nong hầu như không còn được sử dụng nhiều. Vì ở nông thôn, sân phơi bằng gạch, xi măng đã thay thế nó. Nhưng thật kỳ lạ, mỗi lần nhìn vầng trăng tròn, tôi lại thấy cái nong hiện ra trước mắt, thấy những vụ mùa đi qua mỗi nan tre, đan quyện chặt chẽ với hơi thở cuộc sống của một vùng quê.
PHAN VĂN THIÊN

Có thể bạn quan tâm

Tháng năm nhớ Người

Tháng năm nhớ Người

(GLO)- Bài thơ “Tháng năm nhớ Người” của Lenguyen khắc họa hình ảnh Bác Hồ qua ký ức làng quê, tình mẹ, giọt lệ, hương sen và ánh nắng Nam Đàn,... như lời tri ân sâu lắng dành cho vị Cha già kính yêu của dân tộc suốt đời vì dân, vì nước.

Âm sắc Tây Nguyên trên quê Bác

Âm sắc Tây Nguyên trên quê Bác

(GLO)- Từ ngày 16 đến 20-5, gần 40 ca sĩ, diễn viên, nghệ nhân Gia Lai đã tham gia 2 sự kiện vô cùng ý nghĩa tại tỉnh Nghệ An. Đó là hội diễn nghệ thuật quần chúng “Tiếng hát Làng Sen” và triển lãm “Hồ Chí Minh đẹp nhất tên Người” năm 2025.

Khai mạc triển lãm ảnh “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Bình Định - Sắc màu hội tụ”

Khai mạc triển lãm ảnh “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Bình Định - Sắc màu hội tụ”

Nhân kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2023); 47 năm Ngày Quốc tế Bảo tàng (18/5/1978 - 18/5/2025), sáng 12-5, Bảo tàng tỉnh Bình Định phối hợp Bảo tàng Quang Trung khai mạc triển lãm ảnh chủ đề “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Bình Định - Sắc màu hội tụ”.

Thơ Đào An Duyên: Mây biên giới

Thơ Đào An Duyên: Mây biên giới

(GLO)- “Mây biên giới” của tác giả Đào An Duyên là bài thơ giàu cảm xúc về vẻ đẹp thanh bình nơi biên cương Tổ quốc. Tác giả khắc họa hình ảnh cột mốc trong nắng dịu, mây trời không lằn ranh, rừng khộp lặng im... như một bản hòa ca của thiên nhiên và lịch sử...

Thơ Nguyễn Thanh Mừng: Gia Lai một hai ba

Thơ Nguyễn Thanh Mừng: Gia Lai một hai ba

(GLO)- "Gia Lai một hai ba" của Nguyễn Thanh Mừng dẫn người đọc qua những nẻo đường dốc đèo, qua tiếng thác reo và chiêng cồng, để gặp lại khí phách người xưa. Mỗi hình ảnh, mỗi nhịp thơ là một lát cắt vừa hoang sơ, vừa tự hào về bản sắc không thể phai mờ của đại ngàn Tây Nguyên.

Thơ Lê Thành Văn: Nghe con đọc thơ về Tổ quốc

Thơ Lê Thành Văn: Nghe con đọc thơ về Tổ quốc

(GLO)- Trong bài thơ "Nghe con đọc thơ về Tổ quốc", tác giả Lê Thành Văn để mạch cảm xúc tuôn chảy tự nhiên: từ sự rưng rưng khi nhớ về chiến tranh đến niềm tin lặng lẽ gửi gắm vào thế hệ mai sau. Bài thơ như một nhịp cầu nối liền quá khứ đau thương và hiện tại bình yên.

Thơ Lê Vi Thủy: Biên cương mùa gió

Thơ Lê Vi Thủy: Biên cương mùa gió

(GLO)- Giữa những cơn gió xào xạc của núi rừng Tây Nguyên bỏng rát, bài thơ “Biên cương mùa gió” của Lê Vi Thủy như thổi vào lòng người nỗi xúc động lặng thầm. Từ ánh mắt trẻ thơ đến no ấm buôn làng và những giọt mồ hôi người lính, tất cả hòa quyện trong khát vọng yên bình nơi địa đầu Tổ quốc.

Tổ quốc trong tim

Thơ Lenguyen: Tổ quốc trong tim

(GLO)- Bài thơ “Tổ quốc trong tim” của tác giả Lenguyen là lời tri ân sâu sắc với cha ông đã hy sinh vì độc lập dân tộc. Từ Cửu Long đến Trường Sơn, từ Điện Biên đến Sài Gòn, một Việt Nam bất khuất vươn lên giữa máu và hoa, rạng ngời sắc cờ Tổ quốc.

Thơ Đào An Duyên: Lòng quê

Thơ Đào An Duyên: Lòng quê

(GLO)- Trong nhịp sống hiện đại hối hả, bài thơ "Lòng quê" của tác giả Đào An Duyên là tiếng vọng thầm lặng mà day dứt. Người xa quê, dù ở đâu chăng nữa vẫn mang trong tim nỗi nhớ cội nguồn. Qua hình ảnh nước xuôi nước ngược, bài thơ gợi về sự gắn bó thiêng liêng giữa con người và quê hương.

Người nặng lòng với dân ca Tày

Người nặng lòng với dân ca Tày

(GLO)-Hơn 30 năm kể từ ngày rời quê hương Cao Bằng vào Gia Lai lập nghiệp, ông Mã Văn Chức (SN 1961, tổ 3, thị trấn Phú Thiện) vẫn nặng lòng với văn hóa dân tộc Tày. Hơn 100 bài hát đã được ông sáng tác theo làn điệu dân ca Tày với mong muốn “giữ lửa” cho âm nhạc dân gian.

Thơ Sơn Trần: Phía Trường Sơn

Thơ Sơn Trần: Phía Trường Sơn

(GLO)- Bài thơ "Phía Trường Sơn" của Sơn Trần là khúc trầm sâu lắng về nỗi nhớ và sự hy sinh lặng thầm phía hậu phương. Tháng Tư về trên biên cương đầy cỏ xanh và chiều sương phủ trắng, nỗi nhớ hòa quyện cùng đất trời, tạo nên một bản tình ca sâu lắng dành cho cha-người lính năm xưa.