Bia đá cổ tại Đak Pơ: Sự hiện diện của văn hóa Chăm trên cao nguyên

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Theo kế hoạch, ngày mai (4-10), UBND huyện Đak Pơ, Gia Lai sẽ tổ chức họp báo công bố nội dung bản dịch trên bia đá Chăm tại thôn Tư Lương, xã Tân An. Bia đá này đã khẳng định sự hiện diện của văn hóa Chăm trên cao nguyên, là cơ hội để địa phương quảng bá hình ảnh, góp phần phát triển du lịch.
Cuối tháng 5-2010, chính quyền huyện Đak Pơ nhận được tin báo của người dân về việc phát hiện 1 bia đá có nhiều ký tự lạ nằm trên địa bàn thôn Tư Lương nên tiến hành kiểm tra, xác minh. Thời điểm đó, bia đá nằm trong khu vực rẫy sản xuất của người dân và được bao phủ bởi nhiều cây cối rậm rạp. Chính quyền địa phương đã làm tường rào kiên cố xung quanh và mái che để bảo vệ bia đá này.
Theo quan sát của P.V, bia đá có 2 mặt, được làm bằng đá granite, có chiều cao khoảng 2,2 m, chiều rộng 1,8 m và dày 1,4 m. Mặt chính của bia đá có khắc 8 dòng chữ, mặt còn lại khắc 3 dòng chữ. Kiểu chữ được khắc trên bia đá được xác định là chữ của người Chăm cổ.
 Chính quyền địa phương đã làm tường rào và làm mái che để bảo vệ bia đá Chăm. Ảnh: C.H
Chính quyền địa phương đã làm tường rào và làm mái che để bảo vệ bia đá Chăm. Ảnh: C.H
Ông Nguyễn Xuân Thành (80 tuổi, trú thôn Tư Lương) cho biết: Ông đã biết về bia đá này từ năm 1962. Khi đó, ông cùng với ông Nguyễn Phi và một số người dân trong thôn đã đến đây đào bới để mong tìm được vàng bạc, châu báu. Dù mất rất nhiều công sức nhưng họ vẫn không tìm thấy vật gì có giá trị. Hiện ông Nguyễn Phi đã qua đời và bia đá này nằm trong phần đất rẫy của con trai ông Phi.
Trao đổi với P.V, ông Nguyễn Thanh Hiền-Phó Trưởng phòng phụ trách Phòng Văn hóa-Thông tin huyện Đak Pơ-cho biết: Sau khi nhận được tin báo của người dân về bia đá khắc nhiều ký tự lạ, Phòng đã báo cáo sự việc lên cấp trên. Sau đó, Th.S Nguyễn Quang Tuệ-Trưởng phòng Quản lý Di sản (Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch) trực tiếp xuống địa phương tìm hiểu. Sau đó, ông Tuệ đã liên hệ với các nhà nghiên cứu văn hóa ngoài nước để tiến hành giải mã, dịch thuật những dòng chữ Chăm cổ trên bia đá này.
Trải qua nhiều năm ròng rã liên hệ và nhờ sự trợ giúp của các đoàn nghiên cứu trong và ngoài nước nhưng những dòng chữ trên bia đá vẫn chưa có lời giải. Đến tháng 1-2018, đại diện Trường Viễn Đông Bác cổ Pháp tại Hà Nội đã cử 2 chuyên gia gồm GS. Arlo Griffiths (quốc tịch Pháp) và bà Khom-Sreymom (quốc tịch Campuchia) đến giúp huyện Đak Pơ tiến hành các công đoạn dập, đọc, dịch nội dung bia đá. Công việc được tiến hành từ ngày 26 đến 30-1-2018.
Sau quá trình tìm hiểu và dịch thuật, nội dung bia đá Chăm đã được GS. Arlo Griffiths dịch từ tiếng Chăm cổ sang tiếng Anh. Sau đó, bản dịch được ông Tuệ dịch từ tiếng Anh sang tiếng Việt (đây là bản dịch mà huyện Đak Pơ sắp công bố). Qua gần 600 năm tồn tại, nhiều ký tự trên bia đá đã bị phai mờ, mất nét nên bản dịch không thể trọn vẹn, chỉ có thể làm rõ khoảng 80% nội dung. Trước khi rời Việt Nam, GS. Arlo Griffiths đã gửi tặng 2 bản dập bia đá Chăm cho địa phương để lưu trữ tại Bảo tàng tỉnh Gia Lai và Nhà truyền thống huyện Đak Pơ. Ngoài ra, 1 bản dập cũng được gửi đến Paris để lưu trữ trong thư viện của Viện Viễn Đông Bác cổ.
Ông Nguyễn Trường-Chủ tịch UBND huyện Đak Pơ-thông tin: Thời gian tới, UBND huyện sẽ mời các chuyên gia về xử lý để tránh bia đá bị phong hóa, nứt vỡ do ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên. Đồng thời, để phục vụ công tác nghiên cứu, phát triển du lịch, UBND huyện đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tiến hành hoàn thiện cơ sở hạ tầng, giao thông và hệ thống bảng chỉ dẫn đến bia đá; đưa vào kế hoạch đề nghị cấp có thẩm quyền xếp hạng công nhận di tích.
 CHÍ HÀO

Có thể bạn quan tâm

Tương lai viết nên từ bản lĩnh văn hóa

Tương lai viết nên từ bản lĩnh văn hóa

Di sản nếu không được số hóa, không được kể lại theo cách của thời đại sẽ dần bị đứt gãy trong trí nhớ cộng đồng. Một thế hệ lớn lên không thấy được những giá trị đã tạo nên cội nguồn sẽ khó tìm thấy niềm tự hào, khó kiến tạo tương lai có chiều sâu văn hóa.

Di sản người Anh hùng trên đất Tây Nguyên

Di sản người Anh hùng trên đất Tây Nguyên

(GLO)- Giữa cái nắng oi ả của tháng 4, chúng tôi từ TP. Pleiku vượt hơn 70 km về thăm làng Stơr (xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai), quê hương của Anh hùng Núp. Nơi đây có nhà lưu niệm mang dấu ấn lịch sử-văn hóa độc đáo, thu hút đông đảo du khách đến tham quan, tìm hiểu.

Di sản Hán Nôm: Khai mở lịch sử văn hóa Gia Lai

Di sản Hán Nôm khai mở lịch sử văn hóa Gia Lai

(GLO)- Có những trầm tích văn hóa nằm im lìm trong những đạo sắc phong cũ kỹ, tờ khế ước ruộng đất phủ bụi thời gian hay văn tế cổ xưa xướng lên nơi đình làng. Tại Gia Lai, kho báu di sản Hán Nôm ấy đang dần được đánh thức, góp phần khai mở lịch sử văn hóa của vùng đất cao nguyên.

Làng Mông trên cao nguyên

Làng người Mông trên cao nguyên

(GLO)- Tính đến thời điểm này, những hộ gia đình người Mông đã sinh sống được 42 năm trên cao nguyên Gia Lai. Vùng đất mà họ chọn là xã Ya Hội, huyện Đak Pơ. Theo thời gian, dấu ấn người Mông ngày càng in đậm trên mảnh đất này.

Tái hiện không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba

Tái hiện không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba

(GLO)- Thoát khỏi không gian gò bó trên sân khấu, Ngày hội văn hóa-thể thao các dân tộc thiểu số huyện Krông Pa lần thứ III-2025 được tổ chức dưới những bóng cây cổ thụ trong Công viên Phú Túc đã tái hiện một cách chân thực không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba.

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

(GLO)- Gần 2 năm đi vào hoạt động, Câu lạc bộ (CLB) Dệt thổ cẩm làng Groi (xã Ya Hội, huyện Đak Pơ) đã trở thành mái nhà chung cho những phụ nữ yêu thích nghề dệt. Thông qua các buổi sinh hoạt, chị em có cơ hội giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm và chung tay gìn giữ, phát huy nghề dệt truyền thống.

Lễ cúng bến nước. Ảnh: M.H

Bến nước buôn Pông

(GLO)- Bến nước, dòng sông cũng như tập tục của bà con Jrai đã trở nên quen thuộc với tôi trong thời gian dài công tác tại ngôi trường bên bờ sông Ba.

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

(GLO)- Thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là yêu cầu mang tính sống còn của đất nước trước vận hội phát triển mới. Trong đó, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã để xây dựng mô hình chính quyền 2 cấp đang được dư luận hết sức quan tâm.

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

(GLO)- Thần Bạch Mã (hay còn gọi là Thái giám Bạch Mã, Bạch Mã Thái giám) là vị thần có ảnh hưởng lớn trong đời sống tín ngưỡng dân gian ở vùng Tây Sơn Thượng đạo. Hiện nay, một số đình tại thị xã An Khê còn duy trì việc thờ cúng và gìn giữ sắc phong vua ban cho vị thần này.

'Bảo hiểm' cho di sản

'Bảo hiểm' cho di sản

Tại lễ công bố các di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và quyết định xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp thành phố tại TPHCM vào cuối tháng 3 vừa qua, Công ty CP Tư vấn Cảng - kỹ thuật biển (Portcoast) đã trao tặng toàn bộ sản phẩm số hóa của Nhà hát Thành phố cho Trung tâm Nghệ thuật TPHCM.

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

(GLO)- Nhờ sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các đoàn thể chính trị-xã hội, nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Jrai ở huyện Chư Pưh (tỉnh Gia Lai) đang có cơ hội để nâng tầm phát triển và khẳng định giá trị trong đời sống hiện đại.

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

(GLO)- Sau một thời gian dài gián đoạn, UBND xã Ia Peng (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) vừa phục dựng lễ cúng Yă Pum của người Jrai tại thôn Sô Ma Hang A. Đây là hoạt động tâm linh với ý nghĩa xua đuổi tà ma, cầu bình an, sức khỏe cho dân làng.

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

(GLO)- Chuyện về các Pơtao Apui (Vua Lửa) sở hữu gươm thần có quyền năng hô mưa gọi gió không chỉ là huyền thoại mà gắn với dòng chảy văn hóa, lịch sử của người Jrai ở thung lũng Ayun Hạ (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) suốt nhiều thế kỷ qua.

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

(GLO)- Không chế độ phụ cấp, bổng lộc nhưng nhiều năm qua, các cụ từ, bà vãi trong đội hậu cần, ban nghi lễ tại các đình, miếu trên địa bàn thị xã An Khê vẫn thầm lặng, miệt mài với công việc. Sự tự nguyện ấy xuất phát từ tâm huyết dành cho văn hóa, di sản của cha ông.