Thổi hồn bản sắc vào từng sản phẩm
Từ giống cỏ thơm đặc trưng của người Jrai ở Đức Cơ, chị Rơ Ô H’Rin (làng Trol Đeng) đã sáng tạo ra “Muối cỏ thơm H’Rin”. Sản phẩm mang vị cay nồng của ớt, mặn của muối và hương đặc trưng của cỏ Groach. Năm 2022, sản phẩm được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao cấp tỉnh.
Để duy trì và phát triển sản phẩm, chị H’Rin thu mua nguyên liệu từ bà con trong làng, sấy tự nhiên và chế biến theo công thức gia truyền. Cùng với đó, chị tích cực quảng bá sản phẩm tại các hội chợ nông sản, trên mạng xã hội và sàn thương mại điện tử.
“Tham gia chương trình OCOP, tôi được tư vấn, hỗ trợ thiết kế bao bì, nhãn mác và có cơ hội tham gia các hội chợ xúc tiến thương mại. Nhờ vậy, sản phẩm được nhiều người biết đến, tiêu thụ ổn định với giá 40-50 nghìn đồng/100 gr, tạo thêm nguồn thu nhập cho gia đình”-chị H’Rin cho hay.
Tương tự, từ nét văn hóa truyền thống, chị Nay H’Tó (buôn Phu Ama Miơng, phường Ayun Pa) đã xây dựng thương hiệu, nâng tầm "Rượu cần Jrai Ayun Pa" thành sản phẩm OCOP 3 sao năm 2023.
Hương vị men lá rừng đặc trưng cùng quy trình ủ truyền thống đã giúp rượu cần Ayun Pa được khách hàng ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng ưa chuộng.
“Từ khi đạt chứng nhận OCOP, tôi đầu tư hơn vào chất lượng, bao bì và đảm bảo truy xuất nguồn gốc để khách hàng yên tâm. Nhờ đó, sản phẩm được tin tưởng và tiêu thụ ổn định hơn. Mỗi tháng, tôi xuất bán đều đặn 200-300 ché, tăng gấp 2-3 lần so với trước đây”-chị H’Tó cho biết.
Ở làng Kon Lanh (xã Đăk Rong), Hợp tác xã (HTX) Kon Hà Nừng với 22 thành viên, phần lớn là người Bahnar, đã phát triển bộ 3 sản phẩm gồm: nhân mắc ca, dầu mắc ca và mật ong mắc ca, đều đạt chuẩn OCOP 3 sao.
Nhờ thổ nhưỡng bazan màu mỡ, hạt mắc ca nơi đây có vị béo bùi, thơm đặc trưng. Sản phẩm được tiêu thụ trực tuyến và trực tiếp, tạo việc làm ổn định cho người địa phương, từ trồng trọt, thu hoạch đến chế biến.
Cũng tại Tơ Tung, sản phẩm OCOP 3 sao “Măng le khô Tơ Tung” đã có mặt tại hệ thống siêu thị Central Retail và nhiều cửa hàng OCOP trên toàn quốc.
Theo ông Lê Thanh Sơn-Chủ tịch UBND xã Tơ Tung, địa phương đang khuyến khích người dân tham gia HTX, tổ hợp tác để quảng bá ẩm thực bản địa, gắn sản phẩm OCOP với phát triển du lịch cộng đồng và hướng đến xây dựng hình ảnh Tơ Tung như một điểm đến văn hóa-sinh thái đặc sắc của vùng Tây Gia Lai.
Không chỉ ẩm thực, nghề dệt truyền thống cũng đang được hồi sinh mạnh mẽ. Tại xã Tơ Tung, sản phẩm “Khăn quàng cổ Brưng” của chị Đinh Thị Hái vừa được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao. Mỗi chiếc khăn được dệt thủ công qua hàng chục công đoạn, từ trồng bông, nhuộm sợi đến dệt hoa văn truyền thống.
“Mỗi sản phẩm OCOP cần kể câu chuyện văn hóa riêng để du khách cảm nhận được hồn cốt dân tộc”-chị Trần Thị Bích Ngọc-Công chức Văn hóa-Xã hội xã Tơ Tung-nhận định.
Còn ở thôn Dôr 2 (xã Ia Băng), HTX Nông nghiệp và Dệt thổ cẩm Glar của bà Mlốp đã quy tụ 30 phụ nữ Bahnar tạo dựng thương hiệu “Túi thổ cẩm Glar”-sản phẩm OCOP 3 sao. Mỗi tháng, HTX sản xuất 50-70 sản phẩm, giá từ 350 ngàn đồng/chiếc.
"Nhờ chương trình OCOP, túi dệt Glar được trưng bày tại nhiều hội chợ trong và ngoài tỉnh, giúp chị em có thu nhập ổn định, tiếp tục giữ nghề truyền thống. Chúng tôi muốn mỗi sản phẩm không chỉ mang yếu tố kinh tế, mà còn là cách để giới trẻ hiểu và tự hào về nghề dệt của dân tộc mình”-bà Mlốp chia sẻ.
Cầu nối kinh tế và văn hóa vùng cao
Đến nay, tỉnh Gia Lai đã đạt nhiều kết quả nổi bật trong phát triển chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP), đặc biệt tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Hiện toàn tỉnh có hơn 900 sản phẩm OCOP; trong đó, 92 sản phẩm đạt hạng 4-5 sao, chủ yếu thuộc nhóm thực phẩm, đồ uống, dược liệu và thủ công mỹ nghệ..., phản ánh rõ nét bản sắc vùng cao nguyên.
Các sản phẩm cà phê, mật ong, rượu cần, gạo nương, mắc ca, thịt bò khô... đã trở thành “đại sứ văn hóa”, mang tinh hoa địa phương đến với người tiêu dùng cả nước.
Theo bà Nguyễn Thị Bích Thu-Giám đốc Trung tâm Khuyến công và Xúc tiến thương mại (Sở Công Thương), trong 3 năm qua, Trung tâm đã hỗ trợ nhiều hộ dân tham gia hội chợ, kết nối giao thương và bán hàng qua các sàn thương mại điện tử.
“Ngày càng nhiều hộ đồng bào biết thanh toán điện tử, quảng bá sản phẩm trực tuyến, giúp các sản phẩm OCOP lan tỏa mạnh mẽ hơn”-bà Thu thông tin.
Tỉnh cũng đang hỗ trợ HTX, hộ sản xuất xây dựng website, gắn mã QR, mã vạch, chip NFC và ứng dụng blockchain để truy xuất nguồn gốc, mở rộng thị trường hướng đến xuất khẩu.
Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh đào tạo kỹ năng tiếp thị, thiết kế bao bì và quản trị thương hiệu được xem là “chìa khóa” giúp các sản phẩm địa phương nâng cao năng lực cạnh tranh.
Dù còn hạn chế về mẫu mã, bao bì và quy mô sản xuất, nhưng tinh thần học hỏi, tính kiên trì và sự gắn bó của người dân với nghề truyền thống đang trở thành nguồn lực quý cho phát triển kinh tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Nhiều sản phẩm OCOP hiện nay đã vượt ra khỏi phạm vi làng, xã, có mặt trong hệ thống siêu thị, cửa hàng đặc sản và các kênh thương mại điện tử, tạo đà để Gia Lai xây dựng thương hiệu vùng.
Bà Thu nêu định hướng: “Thời gian tới, Trung tâm phối hợp với các đơn vị, sở, ngành và các chủ thể, tiếp tục hỗ trợ bà con hoàn thiện dần chất lượng và khâu đóng gói; từ đó nâng tầm sản phẩm OCOP vùng dân tộc thiểu số Gia Lai để tăng sức cạnh tranh trên thị trường”.
Từ những sản vật bình dị của núi rừng như: hũ muối cỏ thơm, ché rượu cần, chiếc khăn dệt tay hay túi thổ cẩm..., chương trình OCOP đã mở ra hướng đi mới cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số Gia Lai. Mỗi sản phẩm không chỉ mang lại sinh kế, mà còn kể câu chuyện về văn hóa, con người và khát vọng vươn lên của đại ngàn Tây Nguyên.
Những giá trị ấy đang được kết nối, lan tỏa thành phong trào sáng tạo, khởi nghiệp nông thôn gắn với bản sắc dân tộc. Khi người Bahnar, Jrai cùng chung tay gìn giữ nghề cũ, nâng tầm sản phẩm quê hương, mỗi sản phẩm OCOP không chỉ là hàng hóa, mà còn là niềm tự hào, là cầu nối đưa văn hóa Tây Nguyên bước ra thế giới.