Từ chuyện khắc tên lên di tích...

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Dư luận Nhật Bản đang dậy sóng với việc một anh chàng tên Hào đã kỳ công khắc tên mình lên hòn đá tại một khu di tích nổi tiếng ở đất nước mặt trời mọc. Và không chỉ ở Nhật, tại Việt Nam, tất cả các anh tên Hào cũng đã và đang được... đưa vào tầm ngắm. Gì chứ truy tìm thì cư dân mạng rất tài, họ sẽ tìm ra cái anh chàng vô ý thức ấy, tôi tin là thế.
Không dám chắc chắn nhưng dân mạng đồn đoán rằng 99% cái anh tên Hào ấy là người... Việt Nam. Và nếu đúng thế, một cái tên Việt Nam cụ thể với một việc làm cụ thể lại được... bêu gương, không chỉ trong phạm vi “đóng cửa bảo nhau” mà trên toàn thế giới, ít nhất là trong cộng đồng du lịch và mạng.
 Biểu tượng của núi lửa Chư Đăng Ya. Ảnh: Nguyễn Linh Vinh Quốc
Biểu tượng của núi lửa Chư Đăng Ya. Ảnh: Nguyễn Linh Vinh Quốc
Tôi đang được mời làm cố vấn văn hóa cho một khu du lịch rất lớn của một tập đoàn lớn. Hôm xuống xem thấy có một khu Tây Nguyên và tôi đã hết sức thất vọng thốt lên, rằng đây hoàn toàn không phải Tây Nguyên, đây là trí tưởng tượng của những người chưa từng đặt chân lên Tây Nguyên, chưa biết Tây Nguyên là gì, làm méo mó sai lệch hết Tây Nguyên. Và, họ đồng ý bỏ hết những gì không Tây Nguyên ở đấy, trước hết là dẹp ngay một hệ thống tượng gỗ các loại đặt lổn nhổn trước nhà rông (cũng hết sức sai từ bố cục, tỷ lệ đến kết cấu bên trong), rồi sau đấy sẽ xử lý cái nhà rông mà không phải nhà rông kia. Tương tự như thế là mấy hạng mục truyền thống dân tộc khác. Nhận ra một điều, họ rất nghiêm túc trong việc tiếp nhận sự thật, dù đã bỏ ra rất nhiều tiền để làm và giờ là... phá. Dẫu đây không phải bảo tàng để phải chi ly từng chút một, nhưng du lịch chính là bộ mặt của cuộc sống ấy, sự thật ấy, không thể nhân danh du lịch mà qua loa đại khái, mà cẩu thả được.
Gần đây, tôi cũng được mời tư vấn xem đặt gì trên đỉnh núi lửa Chư Đăng Ya (huyện Chư Pah) làm biểu tượng. Suy nghĩ mãi, tôi cho rằng tốt nhất là hết sức tối giản, là kiếm một cục đá lớn, loại đá granite rất nhiều ở Gia Lai ấy, tham vấn mấy ông họa sĩ, điêu khắc về hình thù của nó, độ lớn của nó để phù hợp với cảnh quan và diện tích xung quanh, rồi tìm cách cẩu nó lên, thả xuống đấy, như hờ hững, như bất chợt, như là ngẫu nhiên hoặc như nó đã ở đấy từ lâu rồi, có thể khắc thêm mấy chữ cũng như là... vô tình chứ đừng linh đình long lanh sặc sỡ quá: Đỉnh Chư Đăng Ya, kinh độ, vĩ độ, độ cao... Chúng ta tham gia vào tự nhiên bằng cách tốt nhất là... đừng tham gia gì cả, giữ nguyên hiện trạng cho nó, bởi bản thân tự nhiên đã là sự sắp đặt tuyệt vời rồi. Nếu bắt buộc phải tham gia thì hãy giúp nó trở về tự nhiên một cách hợp lý nhất, cho thấy con người can thiệp vào ít nhất. Bởi bản thân chúng ta cũng là sản phẩm của tự nhiên. Can thiệp vào tự nhiên là cách con người khiến tự nhiên nổi giận nhanh nhất. Và hơn cả, những người có trách nhiệm đã tìm được cả một tảng nham thạch lớn đặt trên đỉnh Chư Đăng Ya trước khi lễ hội hoa dã quỳ-núi lửa Chư Đăng Ya khai mạc.
Tây Nguyên là một thực thể, có không gian của nó. Nguy nhất là bây giờ du lịch đang cắt khúc Tây Nguyên ra thành một vùng đất vô hồn. Một ví dụ: dã quỳ chỉ đẹp khi nó... liền cây, khi nó miên man rợn ngợp thế. Ngắt ra thì nó héo ngay, dù cắm lập tức vào lọ. Nên thi thoảng thấy có người... diễn, cắm lọ dã quỳ rồi chụp ảnh, ôm dã quỳ rồi ngoẹo đầu cười, bỏ dã quỳ vào gùi để quay phim... ta thấy một dã quỳ nhợt nhạt, vô hồn, một dã quỳ đã... chết.
Cũng như thế, cái nhà rông luôn gắn với một không gian làng. Dựng nó riêng một góc, thậm chí dựng trên phố thì nó không là nhà rông nữa bởi đã bị tách khỏi không gian vốn có. Không có làng, nhà rông chỉ là một thứ vô hồn. Chúng ta đang có rất nhiều nhà rông vô hồn như thế, ở khắp cả nước. Chả phải ngẫu nhiên mà ngay trên phố Pleiku cũng từng có đến mấy cái nhà rông, dựng khá tốn kém, nhưng rồi lặng lẽ mất đi không kèn không trống, rất ít người còn nhớ từng có những cái nhà rông khổng lồ giữa TP. Pleiku một dạo.
Du lịch đánh thức buôn làng nhưng cũng xâm lấn buôn làng. Đã có nhiều cảnh báo về việc này và có cảnh báo thêm cũng không thừa. Tất nhiên cuộc sống không bao giờ có sự công bằng tuyệt đối, được cái này phải mất cái kia. Sự phát triển nào cũng đi kèm mất mát. Nhưng cố làm sao cái mất phải nhỏ hơn cái được và cái được phải là bản chất, là hạt nhân của đời sống, là cái trường tồn, mãi mãi. Bởi vật chất đành rằng không bao giờ là đủ, nhưng cái cuối cùng còn lại phải là văn hóa, là cốt lõi đời sống nhân văn của con người. Những thứ ấy không ngày một ngày hai có được. Nó là sự dồn nén, tích tụ, vun vén từ hàng ngàn đời, nó tồn tại vì nó hợp quy luật.
Văn Công Hùng

Có thể bạn quan tâm

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Thơ Nguyễn Ngọc Hưng: Đi cà kheo

(GLO)- Đi cà kheo không chỉ phổ biến ở vùng đồng bằng mà còn là một hoạt động văn hóa dân gian của đồng bào dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên. Bằng những câu thơ chân thực và gần gũi, tác giả Nguyễn Ngọc Hưng đã tái hiện trò chơi này đầy sinh động gắn với cảm xúc hứng khởi từ người chơi.

Các nghệ nhân xã Glar (huyện Đak Đoa) chụp ảnh lưu niệm trước tác phẩm “Nét Tây Nguyên”. Ảnh: N.A.M

“Nét Tây Nguyên”

(GLO)- Tại Ngày hội Di sản văn hóa năm 2024 vừa diễn ra ở khu vực Bảo tàng tỉnh Gia Lai, tác phẩm “Nét Tây Nguyên” gồm 1 cụm 5 trụ gỗ của nhà điêu khắc Nguyễn Nam-Hội viên Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh đã tạo nên điểm nhấn, một nét Tây Nguyên riêng có giữa lòng phố núi.

Thơ Hà Hoài Phương: Những ngôi sao xanh

Thơ Hà Hoài Phương: Những ngôi sao xanh

(GLO)- Hình ảnh "những ngôi sao xanh" trong thơ Hà Hoài Phương tượng trưng cho ánh sáng hy vọng không bao giờ tắt, dẫu rằng có bao nhiêu khó khăn, thử thách hay bóng tối bao phủ. Những ngôi sao ấy là niềm tin, sức mạnh tinh thần giúp con người vượt qua mọi gian truân cuộc sống...

Thơ Nguyễn Đình Phê: Gửi lại

Thơ Nguyễn Đình Phê: Gửi lại

(GLO)- Bài thơ "Gửi lại" của Nguyễn Đình Phê là một tác phẩm đầy hoài niệm, suy tư về thời gian, tình yêu và sự chia ly. Xoay quanh cảm giác tiếc nuối, luyến lưu một mối tình đã qua, những kỷ niệm khó quên, tác giả muốn gửi lại cho người yêu hay cho chính mình?

Tiến sĩ Lưu Hồng Sơn bên một bức tranh của họa sĩ Xu Man tại Bảo tàng tỉnh. Ảnh: P.D

Tranh Xu Man: Di sản tìm về

(GLO)- Từ chỗ chỉ sở hữu số lượng tác phẩm rất ít ỏi của họa sĩ Xu Man, hiện nay, Bảo tàng tỉnh Gia Lai đang có một bộ sưu tập dày dặn với tổng cộng 52 bức của người họa sĩ tài danh, nhiều nhất trong hệ thống bảo tàng cả nước.

Hình dung

Thơ Nguyễn Ngọc Hưng: Hình dung

(GLO)- Bài thơ "Hình dung" của Nguyễn Ngọc Hưng là một tác phẩm đẹp, đậm chất mộng mơ và lãng mạn. Nó thể hiện một tình yêu vĩnh cửu, dường như không thể chạm vào, nhưng vẫn mãnh liệt và đầy khắc khoải...

Ảnh minh họa. Nguồn : Internet

Niềm vui đọc sách

(GLO)- Từ lâu, đọc sách đã là một hoạt động được ưa thích của nhiều người, được khích lệ ở nhiều nơi vì những lợi ích mà nó mang lại. Tôi vẫn giữ thói quen đọc đều đặn mỗi ngày. Điều đó vừa cần thiết cho công việc, vừa là cách để tôi giải trí và tìm hiểu về thế giới xung quanh.