Tết Trùng cửu hôm nay tại Việt Nam có nguồn gốc từ đâu?

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Tết Trùng Cửu (còn gọi Tết Trùng Dương, tết hoa cúc) diễn ra vào ngày mùng 9 tháng 9 Âm lịch hằng năm ở Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam và một số nước châu Á.

Có rất nhiều truyền thuyết về Tết Trùng cửu (do sự lặp lại 2 lần của con số 9), tuy nhiên đa số đều cho rằng Tết Trùng cửu có nguồn gốc từ Trung Hoa, dù vậy cụ thể từ khi nào vẫn không nhất quán bởi chỗ thì nói có xuất xứ từ thời Hán (206 trước Công nguyên - 220 sau Công nguyên), chỗ thì nói từ thời Đường (618 - 907)…

Dẫu vậy, điều có thể đúng nhất, theo quan niệm của người Trung Hoa, là con số 9 mang ý nghĩa tốt lành, tượng trưng cho sự trường thọ, vì vậy mà còn được cho là tết của người cao tuổi, tết người già. Ở Nhật Bản, Tết Trùng cửu cũng là ngày lễ hội của hoa cúc, song vẫn không rõ xuất hiện từ khi nào.

Cúc đại đóa. Nguồn: hatgiongphuongnam

Cúc đại đóa. Nguồn: hatgiongphuongnam

Là người nghiên cứu nên nhân dịp Tết Trùng cửu hôm nay - 9 tháng 9 Âm lịch (23.10), từ các tư liệu trong lịch sử, tôi xin được hé lộ một số thông tin về ngày tết này như sau:

Vào thời Trần (1225 – 1400), trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông xâm lược, danh tướng Trần Khắc Chung từng mượn Tết Trùng dương và hoa cúc để làm thơ kêu gọi mọi người phò vua giúp nước đánh đuổi quân giặc thay vì hưởng an nhàn như: Trùng Dương hái cúc ủ men đào/Thu đến ăn hoa bác khuất cao/Phong lưu nhị lão nghìn năm cũ/Cúc ẩn đành ra gánh trời cao. Trần Khắc Chung có hiệu là "Cúc Ẩn", được xem là người tiên phong trong thơ vịnh cúc của Việt Nam (thơ của Trần Khắc Chung trong Thơ văn Lý Trần, tập II, NXB KHXH – 1988, và tác giả Lưu Hồng Sơn với bài Biểu tượng hoa cúc của Đào Uyên Minh trong thơ ca cổ Việt Nam và Hàn Quốc đăng trong Nghiên cứu Đông Bắc Á, số 11 (141), tr 26-36).

Tiếp đến là thơ của thiền sư Huyền Quang (sống ở thời Trần): Cuối năm giữa rừng không có lịch/Nhìn hoa cúc nở biết Trùng Dương (thơ Hoa cúc của thiền sư Huyền Quang).

Ngoài ra, sách An Nam chí lược cũng nói về Tết Trùng cửu ở thời Trần như: "Đó là những ngày mà các nhà quý tộc uống rượu, ngâm thơ và dạo xem phong cảnh" (Lê Tắc – An Nam chí lược, tr 83).

Tết Trùng cửu diễn ra vào ngày mùng 9 tháng 9 Âm lịch hằng năm ở Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam và một số nước châu Á. Ảnh: T.L

Tết Trùng cửu diễn ra vào ngày mùng 9 tháng 9 Âm lịch hằng năm ở Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam và một số nước châu Á. Ảnh: T.L

Còn ở thời Nguyễn, sách Đại Nam thực lục (NXB Giáo Dục) cho biết: "Mậu Tuất, Minh Mệnh năm thứ 19 (1838)… Tiết Trùng dương. Vua đi chơi núi Ngự Bình. Trước đấy, vua bảo Bộ Lễ rằng: Trùng dương nhai tiết, từ xưa đã có. Nước ta tục dân thuần phác, phàm các tiết Thất tịch, Trùng dương, phần nhiều không thưởng ngoạn, nay trong nước được yên, chính là gặp thời vui chơi, nên lấy năm nay làm bắt đầu, mùng 9 tháng 9 trẫm đi chơi núi Ngự Bình, cho các quan theo hầu dự yến, nhân dân được du thưởng để tỏ cùng vui… Trăm quan làm lễ khánh thọ, lễ xong, vào hầu yến. Vua thân rót rượu cúc của vua dùng ban cho hoàng tử, thân công, đại thần văn võ, mỗi người một chén và nói: Rượu này rất tốt, trẫm uống 1 chén, 2 lần mới hết…".

Như vậy, có thể thấy Tết Trùng cửu ở nước ta được biết đến sớm nhất là vào thời Trần.

Được biết, ở chùa Ba Vàng từ nhiều năm qua đã khôi phục những nét đẹp của ngày Tết Trùng cửu với tên gọi Lễ hội hoa cúc chùa Ba Vàng, được tổ chức 2 năm/1 lần vào ngày mùng 9 tháng 9 Âm lịch, nhằm gìn giữ một nét đẹp trong truyền thống văn hóa dân tộc và tôn vinh hình ảnh một biểu tượng của văn hóa Phật giáo Trúc Lâm.

Có thể bạn quan tâm

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

(GLO)- Gần 2 năm đi vào hoạt động, Câu lạc bộ (CLB) Dệt thổ cẩm làng Groi (xã Ya Hội, huyện Đak Pơ) đã trở thành mái nhà chung cho những phụ nữ yêu thích nghề dệt. Thông qua các buổi sinh hoạt, chị em có cơ hội giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm và chung tay gìn giữ, phát huy nghề dệt truyền thống.

Lễ cúng bến nước. Ảnh: M.H

Bến nước buôn Pông

(GLO)- Bến nước, dòng sông cũng như tập tục của bà con Jrai đã trở nên quen thuộc với tôi trong thời gian dài công tác tại ngôi trường bên bờ sông Ba.

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

(GLO)- Thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là yêu cầu mang tính sống còn của đất nước trước vận hội phát triển mới. Trong đó, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã để xây dựng mô hình chính quyền 2 cấp đang được dư luận hết sức quan tâm.

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

(GLO)- Nhờ sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các đoàn thể chính trị-xã hội, nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Jrai ở huyện Chư Pưh (tỉnh Gia Lai) đang có cơ hội để nâng tầm phát triển và khẳng định giá trị trong đời sống hiện đại.

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

(GLO)- Sau một thời gian dài gián đoạn, UBND xã Ia Peng (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) vừa phục dựng lễ cúng Yă Pum của người Jrai tại thôn Sô Ma Hang A. Đây là hoạt động tâm linh với ý nghĩa xua đuổi tà ma, cầu bình an, sức khỏe cho dân làng.

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

(GLO)- Chuyện về các Pơtao Apui (Vua Lửa) sở hữu gươm thần có quyền năng hô mưa gọi gió không chỉ là huyền thoại mà gắn với dòng chảy văn hóa, lịch sử của người Jrai ở thung lũng Ayun Hạ (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) suốt nhiều thế kỷ qua.

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

(GLO)- Không chế độ phụ cấp, bổng lộc nhưng nhiều năm qua, các cụ từ, bà vãi trong đội hậu cần, ban nghi lễ tại các đình, miếu trên địa bàn thị xã An Khê vẫn thầm lặng, miệt mài với công việc. Sự tự nguyện ấy xuất phát từ tâm huyết dành cho văn hóa, di sản của cha ông.

Tùy theo điều kiện của từng gia đình để chuẩn bị quy mô lễ cúng lớn hay nhỏ

Gia Lai: Độc đáo lễ thổi tai của người Jrai

(GLO)- Nằm trong chuỗi các hoạt động Lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui huyện Phú Thiện năm 2025, sáng 27-3, tại xã Ia Yeng đã diễn ra lễ thổi tai của người Jrai. Nghi lễ được tái hiện rõ nét giúp du khách hiểu được ý nghĩa văn hóa tâm linh trong đời sống của người Jrai nơi đây.

Lễ cầu mưa trên đỉnh núi thần: Di sản đặc biệt

Lễ cầu mưa trên đỉnh núi thần: Di sản đặc biệt

(GLO)- Trên đời có thực sự tồn tại những con người có quyền năng hô mưa gọi gió? Chính hiện thực và truyền thuyết hư ảo đan cài vào nhau khiến lễ cầu mưa của Yang Pơtao Apui ở thung lũng Ayun Hạ trở thành một hiện tượng đặc biệt, hấp dẫn bởi sự linh thiêng, huyền bí.