Phát triển du lịch làm đòn bẩy để khôi phục các giá trị văn hóa

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Kể cả những người già nhất ở xã Chư Đang Ya (huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai) cũng không nhớ rõ bà con Jrai vùng này đã bỏ nếp sinh hoạt văn hóa cổ truyền từ khi nào. Các lễ hội chỉ còn trong miền nhớ xa xôi. Thế nhưng, từ khi vùng đất này trở thành điểm đến hấp dẫn của tỉnh, cùng với hoạt động du lịch, các giá trị văn hóa đang dần hồi sinh.

Câu chuyện hồi sinh

Già làng Amluih ngồi sưởi nắng, trò chuyện với các thành viên trong gia đình dưới hiên nhà ở làng Ia Gri, xã Chư Đang Ya. Cuối đông, cái rét ngọt càng làm cho những hàng đỗ mai thắm sắc dưới chân ngọn “núi du lịch” theo cách gọi trong câu chuyện của người làng.

Mạch chuyện bỗng trở nên sôi nổi hơn khi mọi người cùng bàn luận về đề tài mới mẻ này. Các thành viên trong gia đình già Amluih, không nhiều thì ít, đã từng tham gia vào các hoạt động góp phần cho thành công lễ hội hoa dã quỳ được huyện Chư Păh tổ chức trong những năm gần đây.

Già làng Amluih làm cây nêu truyền thống phục vụ cho lễ hội hoa dã quỳ-núi lửa Chư Đang Ya. Ảnh: Hoàng Ngọc
Già làng Amluih làm cây nêu truyền thống phục vụ cho lễ hội hoa dã quỳ-núi lửa Chư Đang Ya. Ảnh: Hoàng Ngọc


Già làng Amluih được Ban tổ chức nhờ làm cây nêu truyền thống, tạo hoa văn trên mái nhà rông để đón du khách tham gia lễ hội, tham gia truyền dạy cồng chiêng cho đội chiêng mới thành lập. Những giá trị ngỡ đã quên lãng nay được khôi phục nhờ có hoạt động du lịch.

Già làng kể: “Làng bỏ quên các lễ hội từ lâu lắm rồi, vì thế không nhà nào còn giữ cồng chiêng. Thế nhưng vài năm trở lại đây, khi vùng đất này phát triển du lịch, làng đã góp tiền mua 1 bộ chiêng, cùng với 2 bộ được Nhà nước cấp, giờ tổng cộng có 3 bộ. Làng cũng vừa ra mắt 2 đội cồng chiêng người lớn và trẻ em”.

Già làng Amluih là người còn nắm giữ kho tri thức giá trị văn hóa của người Jrai. Ông biết tạc tượng, chỉnh chiêng, đan lát, làm nhà rông. Cả làng Ia Gri cũng chỉ duy nhất mình ông biết tạo tác hoa văn truyền thống trên cây nêu, mái nhà rông, nhà sàn.

Nếu không có các lễ hội du lịch trong những năm vừa qua thì những giá trị văn hóa ông nắm giữ cũng sẽ tàn lụi dần vì không có không gian để thực hành. Cũng từ những lễ hội được tổ chức vừa qua, già làng nhận ra rằng, những giá trị văn hóa tinh thần vốn có chính là kho báu cần được truyền giữ.

“Mình thấy khách du lịch đến đây không chỉ ngắm cảnh núi lửa mà còn rất thích thú với các giá trị văn hóa. Mình sẽ truyền lại cho lớp trẻ những gì mình biết để có thể phục vụ khách du lịch góp phần tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống”-ông nói.

Chị Nga (con dâu cả của già làng Amluih) cũng góp thêm câu chuyện thú vị: “Người Jrai không chỉ có gà nướng, cơm lam mà còn có nhiều món ăn truyền thống có thể phục vụ khách du lịch như: các loại cháo rau, măng rừng ngâm bùn dưới suối, thịt ủ cho lên mùi trong ống lồ ô để gác bếp”.

Thực tế giúp chị nhận ra rằng, nếu gia đình nào cũng chỉ phục vụ 1 món truyền thống sẽ khiến khách nhàm chán. Vì vậy, các thành viên trong gia đình bắt đầu nhắc nhớ đến những món ăn truyền thống khác đã làm nên giá trị đặc sắc cho ẩm thực của người Jrai.

“Nếu khách du lịch chịu thử những món lạ, mình sẽ làm một số món người Jrai hay ăn. Nhưng thay vì nấu nướng với nồi niêu, xoong chảo thì mình sẽ chế biến bằng vật liệu tự nhiên như dùng ống lồ ô, tre, nứa, các loại lá để làm chín đồ ăn. Các món ăn hấp lên với lá chuối, lá dầu, nướng trong ống nứa luôn có vị thơm, ngon hơn hẳn so với nấu thông thường”-chị Nga cho hay.

 Anh Hmưn (làng Kó, xã Chư Đang Ya, huyện Chư Păh) dựng 2 ngôi nhà sàn trên mảnh đất của gia đình để phục vụ du khách. Ảnh: Hoàng Ngọc
Anh Hmưn (làng Kó, xã Chư Đang Ya, huyện Chư Păh) dựng 2 ngôi nhà sàn trên mảnh đất của gia đình để phục vụ du khách. Ảnh: Hoàng Ngọc


Người dân ở các ngôi làng quần tụ dưới chân núi lửa cũng bắt đầu ý thức khôi phục các giá trị di sản để hướng đến một ngành nghề mới phát triển kinh tế. Cuối năm 2019, anh Hmưn (làng Kó) đã có một quyết định táo bạo là đầu tư hơn 100 triệu đồng để dựng 2 ngôi nhà sàn ngay trên mảnh đất của gia đình để phục vụ du khách tham quan lễ hội hoa dã quỳ.

Nhà sàn đón khách được làm theo kiến trúc truyền thống, có hướng nhìn ra trung tâm 2 miệng núi lửa liền kề mà người địa phương gọi là “núi đôi”. Khung cảnh không thể đẹp hơn để ngắm nhìn trọn vẹn núi lửa trước mặt, đời sống thường nhật của cư dân bản địa sau lưng.

Với mô hình này, bóng dáng những nhà sàn truyền thống vốn vắng dần trong các ngôi làng Jrai quần tụ dưới chân núi hàng trăm năm nay, bắt đầu xuất hiện trở lại. Ngôi nhà với chất liệu hoàn toàn tự nhiên với phần mái tranh dày, vách nhà, sàn nhà hoàn toàn làm bằng gỗ và tre, nứa. Hiện hữu giữa thiên nhiên kỳ vĩ, bóng dáng ngôi nhà sàn mang đến sự đồng điệu và bình yên.

Anh Hmưn cho biết: “Tiếp xúc với khách du lịch, mình nhận ra, dù khách Tây hay ta đều thích về với thiên nhiên, truyền thống. Bây giờ, các ngôi làng ít làm nhà sàn từ vật liệu thiên nhiên vì không bền chắc và tốn kém so với làm bằng bê tông cốt thép, mái tôn nhưng mình vẫn cố gắng khôi phục lại kiến trúc nhà ở truyền thống để thu hút du khách”.

Di sản tạo sinh kế cho người dân

Anh Thái Hùng Tiên-cán bộ làm công tác văn hóa-xã hội lâu năm của xã Chư Đang Ya-cho biết: “Nhiều năm nay, người Jrai ở Chư Đang Ya chỉ còn giữ lại duy nhất lễ cúng bến nước, được tổ chức vào ngày 24 và 25-4 hàng năm. Nhưng lễ cúng này cũng chỉ tổ chức sơ sài, chỉ còn hình thức chứ không nguyên bản. Từ khi núi lửa Chư Đang Ya trở thành điểm du lịch, một số người dân bước đầu tiếp xúc với dịch vụ mới đã ý thức đến việc khôi phục các giá trị văn hóa truyền thống, ngành nghề thủ công, giá trị ẩm thực, kiến trúc nhà ở… Năm 2020, làng Ia Gri đã thành lập và ra mắt đội cồng chiêng, múa xoang sau nhiều năm gần như vắng bóng”.

Đội cồng chiêng, xoang của làng Ia Gri mới được thành lập sau khi làng có các hoạt động du lịch. Ảnh: Hoàng Ngọc
Đội cồng chiêng, xoang của làng Ia Gri mới được thành lập sau khi làng có các hoạt động du lịch. Ảnh: Hoàng Ngọc


Anh Tiên cho biết thêm, ngành Văn hóa cũng xây dựng kế hoạch khuyến khích người dân khôi phục các lễ hội, một số nghề thủ công truyền thống, phục hồi lại lễ cúng bến nước nguyên bản… Sự mai một các giá trị văn hóa đã diễn ra một cách âm thầm suốt hàng chục năm nay ở vùng đất này mặc cho chính quyền địa phương có nhiều nỗ lực trong công tác tuyên truyền, vận động. Thế nhưng, khi du lịch dựa vào di sản tạo được sinh kế cho người dân, những giá trị truyền thống sẽ được những chủ nhân khôi phục và nâng cao ý thức gìn giữ, trao truyền.

Du lịch Chư Đang Ya dự báo có bước phát triển mạnh mẽ trong tương lai dựa vào 2 di sản thiên nhiên và văn hóa. Tuy nhiên, vấn đề đào tạo, hướng dẫn người làm du lịch vẫn là câu chuyện cần bàn.

“Người dân bước đầu cũng đã tiếp cận với hoạt động dịch vụ du lịch. Tuy nhiên, địa phương vẫn rất cần ngành Văn hóa-Du lịch hỗ trợ hướng dẫn thêm để người dân làm du lịch, vì qua nhiều mùa lễ hội nhưng họ vẫn chưa hết bỡ ngỡ, chưa có kỹ năng phục vụ du khách bài bản và thu lợi nhuận từ hoạt động này vẫn còn hạn chế”-anh Tiên đề xuất.
 

HOÀNG NGỌC

Có thể bạn quan tâm

Người Việt đi Mỹ tốn thêm 'mớ tiền' nếu ông Trump áp phí visa 250 USD

Người Việt đi Mỹ tốn thêm 'mớ tiền' nếu ông Trump áp phí visa 250 USD

Báo The Nation mới đây đưa tin Chính phủ Mỹ sắp chính thức áp dụng khoản phí mới trị giá 250 USD với hầu hết thị thực tạm thời, gồm visa du lịch, công tác, du học và lao động. Khoản phí này mang tên "Visa Integrity Fee" (Phí bảo đảm thị thực), sẽ được cộng thêm vào lệ phí xin visa hiện có.

Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Phạm Anh Tuấn nghe báo cáo về quy hoạch Khu du lịch Biển Hồ - Chư Đăng Ya

Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Phạm Anh Tuấn nghe báo cáo về quy hoạch Khu du lịch Biển Hồ-Chư Đang Ya

(GLO)- Chiều 19-7, tại trụ sở UBND tỉnh Gia Lai (cơ sở 2, phường Pleiku), đồng chí Phạm Anh Tuấn-Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh chủ trì cuộc họp với đại diện lãnh đạo một số sở, ngành và xã Biển Hồ để nghe báo cáo hiện trạng và định hướng quy hoạch chung Khu du lịch Biển Hồ-Chư Đang Ya.

Hội An là 1 trong 6 thành phố tốt nhất thế giới

Hội An là 1 trong 6 thành phố tốt nhất thế giới

(GLO)- Nét đẹp cổ kính, văn hóa đa dạng, đặc sắc lại một lần nữa giúp cho Hội An (TP. Đà Nẵng) được tạp chí du lịch danh giá Travel+Leisure vinh danh "World’s Best Awards 2025". Với 91/100 điểm, phố cổ Hội An xếp thứ 6 trong danh sách 10 thành phố tốt nhất thế giới.

Thong dong qua miền mây xanh

Thong dong qua miền mây xanh

Trên các cung đường đến với đèo Hải Vân trùng điệp, du khách có dịp hòa mình cùng thiên nhiên để ngắm Hải Vân huyền thoại. Trong những điểm đến của cung đường này, Hải Vân Xanh cũng khá thú vị mà phượt thủ khó bỏ lỡ.

Du lịch bứt tốc dẫn đầu khu vực

Du lịch bứt tốc dẫn đầu khu vực

Sau khi bỏ xa "đối thủ" Thái Lan trên đường đua hút khách Trung Quốc, VN tiếp tục bứt tốc vươn lên trở thành điểm đến đạt mức tăng trưởng khách du lịch quốc tế cao nhất trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Bình yên Cù Lao Xanh

Bình yên Cù Lao Xanh

(GLO)- Xã Nhơn Châu, hay như dân gian quen gọi Cù Lao Xanh, là một trong những hòn đảo vẫn giữ được vẻ đẹp nguyên sơ, nằm cách trung tâm Quy Nhơn khoảng 24 km về phía Đông.

Định hình cực tăng trưởng du lịch rừng - biển

Định hình cực tăng trưởng du lịch rừng - biển

Việc hợp nhất hai tỉnh Gia Lai và Bình Định thành tỉnh Gia Lai (mới) không chỉ kiến tạo không gian phát triển mới mà còn thúc đẩy ngành du lịch đột phá. Sự kết hợp khai thác tài nguyên du lịch rừng và biển sẽ tạo ra chuỗi sản phẩm đa dạng, hấp dẫn.

Xem phim rồi check-in Bàu Trắng

Xem phim rồi check-in Bàu Trắng

Những ngày qua, sau khi phim “Lật Mặt 8” mang tên “Vòng tay nắng” với những cảnh quay tại Khu du lịch Bàu Trắng (huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận) khởi chiếu tại các rạp thì ngày càng có nhiều người đến check-in hơn với các địa danh được nhắc đến trong phim.

null