Nhà đầm Bahnar

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Từ xa xưa, người Bahnar ở khu vực phía Đông và Đông Nam tỉnh Gia Lai thường đi làm rẫy rất xa, cách nhà hàng chục cây số đường rừng, việc đi lại trong thời vụ rất vất vả và mất nhiều thời gian. Để thuận tiện cho việc canh tác, người Bahnar đã hình thành một cách bán trú giữa rừng rẫy, đó là sống ở nhà đầm.
Làng của người Bahnar thường quần cư cheo leo ở các lưng núi, sườn đồi. Đó là những nơi đất thường dốc, khô ráo, nhưng gần giọt nước, thuận tiện cho sinh hoạt. Những ngôi nhà thường quây kín lấy nhau, vừa gần gũi đầm ấm, lại dễ hỗ trợ nhau chống giặc, chống thú giữ. Trong làng Bahnar cổ, hầu như không có việc canh tác tại chỗ, không có kinh tế vườn. Mọi nguồn thu đều dựa vào nương rẫy trong rừng sâu.
Bên trong những cái rẫy nằm lọt giữa rừng bao la ấy, người Bahnar dựng lên một căn nhà sàn nhỏ gọi là nhà đầm. Nhà đầm có đủ nơi ngủ nghỉ cho tất tật mọi thành viên từ người lớn đến trẻ nhỏ trong gia đình. Trong nhà có bếp lửa, nồi nấu, bầu nước, dao rựa, gùi ghè... Bên cạnh nhà đầm có kho tích trữ lúa, bắp từ vụ thu hoạch tại chỗ để ăn dần. Đó là một cách tổ chức cuộc sống tự cấp tự túc từ ngày xưa để phục vụ sản xuất, bảo vệ mùa màng. Khi hết các thứ như dầu ăn, mắm muối, người dân chỉ việc về làng, ghé hàng quán mua mang vào là có thể duy trì cuộc sống được nhiều ngày. Còn các thứ thực phẩm khác như: rau rừng, cá suối thì có thể thu hái, săn bắt ở xung quanh rẫy.  
Bởi thế, vào ngày mùa, tất cả dân làng vào cư trú ở nhà đầm. Làng như vắng bóng người, chỉ còn lại ít người già và trẻ em ở nhà để tiện việc đi học. Chỉ những khi nông nhàn tổ chức các lễ hội, người dân mới lại kéo hết về làng. Lúc ấy, làng Bahnar mới thực sự rộn ràng, dậy lên sức sống. Đó là thời gian nghỉ ngơi vui chơi của làng, khi lúa bắp đã được thu hái, chất đầy các kho trong rừng. Một khoảng đắm say vui vẻ trong suốt chu kỳ sản xuất cực nhọc.
Vẻ đẹp yên bình của khu nhà đầm trên đèo Đất Đỏ (xã Krong, huyện Kbang). Ảnh: Lê Hòa
Vẻ đẹp yên bình của khu nhà đầm trên đèo Đất Đỏ (xã Krong, huyện Kbang). Ảnh: Lê Hòa
Với cách thức ở nhà rẫy, ngoài việc tiện lợi cho sản xuất còn nhằm chống giặc dã rất hiệu quả. Bởi thế mà thời chiến tranh chống Mỹ, có không ít lần quân giặc kéo vào làng nhưng chúng chẳng cướp được gì, vì hầu hết lương thực đều được cất trữ trên nhà đầm ở rừng sâu.
Ngày nay, đời sống hiện đại đã xâm nhập vào các ngõ ngách của từng ngôi làng Bahnar. Nó làm thay đổi rất nhiều trong kiểu cách sinh hoạt, cư trú, làm ăn... Tuy nhiên, vẫn còn một số làng Bahnar còn giữ lối sinh hoạt, sản xuất nhà đầm xưa cũ.
Nhà đầm và nhà ở vẫn là 2 không gian riêng biệt rất lý thú phù hợp với những sắc thái tâm trạng trong cuộc sống của cộng đồng người Bahnar. Nơi làm ăn và nơi nghỉ ngơi đều cần thiết trong vòng đời.
PHẠM ĐỨC LONG

Có thể bạn quan tâm

Dùng mặt nạ kỹ thuật số để phục hồi tranh. (Ảnh: Franetic)

Công nghệ đột phá phục chế tranh cổ chỉ trong vài giờ

(GLO)-Với những bức tranh có niên đại hàng thế kỷ, bị hỏng nặng, việc phục chế gặp nhiều rủi ro và tiêu tốn thời gian. Một bước đột phá về công nghệ vừa được các nhà khoa học thử nghiệm thành công, đã giải quyết được khó khăn này, đó là phương pháp mặt nạ kỹ thuật số.

Đừng để giấc mơ Tây Nguyên ngủ yên trên đỉnh đồi

(GLO)- Người Tây Nguyên làm du lịch không chỉ bằng khu nghỉ dưỡng, mà còn bằng lòng hiếu khách và nghệ thuật kể chuyện. Vậy nên, đừng để giấc mơ Tây Nguyên ngủ yên trên đỉnh đồi mà hãy đánh thức nó bằng chính giọng nói của rừng, bằng bàn tay của bà con và bằng tình yêu với buôn làng của mình.

Ý nghĩa các biểu tượng trong lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui

Ý nghĩa các biểu tượng trong lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui

(GLO)- Lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui là hiện tượng văn hóa xã hội đặc sắc của cộng đồng người Jrai ở Plei Ơi, xã Ayun Hạ, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai. Nghi lễ này tập hợp nhiều biểu tượng văn hóa độc đáo giúp chúng ta hiểu rõ hơn về thế giới tâm linh của cư dân bản địa.

Qua xứ trầm hương: Di sản văn hóa từ miền duyên hải Khánh Hòa - Bài 1: Di sản văn hóa từ miền duyên hải

Qua xứ trầm hương: Di sản văn hóa từ miền duyên hải Khánh Hòa - Bài 1: Di sản văn hóa từ miền duyên hải

“Khánh Hòa là xứ trầm hương/Non cao biển rộng người thương đi về” - những câu thơ của nhà nghiên cứu Quách Tấn trong biên khảo Xứ trầm hương vừa là sự khẳng định danh xưng của một miền đất, vừa như lời mời gọi lữ khách bốn phương tìm về với thủ phủ của trầm hương Việt Nam.

Kể chuyện buôn làng bằng thanh âm sáo trúc

Kể chuyện buôn làng bằng thanh âm sáo trúc

(GLO)- Ở buôn E Kia (xã Ia Rsai, huyện Krông Pa), ông Hiao Thuyên được biết đến là một nghệ nhân tài hoa khi giỏi cả sáo trúc, biểu diễn cồng chiêng, hát dân ca... Bằng những việc làm thiết thực, ông đã góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc Jrai và xây dựng khối đại đoàn kết ở buôn làng.

Tây Nguyên: Nhịp sống mới dưới những nếp nhà xưa

Tây Nguyên: Nhịp sống mới dưới những nếp nhà xưa

Nhắc đến đại ngàn Tây Nguyên, có lẽ biểu tượng văn hóa “sừng sững” chính là những mái nhà rông, nhà dài truyền thống của đồng bào các dân tộc. Trong những biến chuyển của thời đại, không gian che chở các hộ gia đình và lan tỏa văn hóa cộng đồng ấy khó tránh khỏi những hư hao, nghiêng ngả.

Đa dạng lễ cúng cầu mưa của người Jrai

Đa dạng lễ cúng cầu mưa của người Jrai

(GLO)- Tuy có sự phát triển của hệ thống thủy lợi song lễ cúng cầu mưa vẫn đóng vai trò quan trọng trong đời sống cư dân vùng thung lũng Cheo Reo. Sự đa dạng trong nghi thức cúng của mỗi cộng đồng dân cư đã góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa đồng bào các dân tộc Tây Nguyên.

Biểu tượng vũ trụ trên cây nêu của người Bahnar

Biểu tượng vũ trụ trên cây nêu của người Bahnar

(GLO)- Người Bahnar quan niệm rằng mọi sự vật, hiện tượng đều có sự hiện diện của thần linh và con người phải tôn trọng, thờ cúng. Vì vậy, họ có nếp sống, sinh hoạt văn hóa với hệ thống lễ hội vô cùng phong phú, gắn với vòng đời người và chu kỳ canh tác nông nghiệp.

null