Nhà đầm Bahnar

Theo dõi Báo Gia Lai trênGoogle News
(GLO)- Từ xa xưa, người Bahnar ở khu vực phía Đông và Đông Nam tỉnh Gia Lai thường đi làm rẫy rất xa, cách nhà hàng chục cây số đường rừng, việc đi lại trong thời vụ rất vất vả và mất nhiều thời gian. Để thuận tiện cho việc canh tác, người Bahnar đã hình thành một cách bán trú giữa rừng rẫy, đó là sống ở nhà đầm.
Làng của người Bahnar thường quần cư cheo leo ở các lưng núi, sườn đồi. Đó là những nơi đất thường dốc, khô ráo, nhưng gần giọt nước, thuận tiện cho sinh hoạt. Những ngôi nhà thường quây kín lấy nhau, vừa gần gũi đầm ấm, lại dễ hỗ trợ nhau chống giặc, chống thú giữ. Trong làng Bahnar cổ, hầu như không có việc canh tác tại chỗ, không có kinh tế vườn. Mọi nguồn thu đều dựa vào nương rẫy trong rừng sâu.
Bên trong những cái rẫy nằm lọt giữa rừng bao la ấy, người Bahnar dựng lên một căn nhà sàn nhỏ gọi là nhà đầm. Nhà đầm có đủ nơi ngủ nghỉ cho tất tật mọi thành viên từ người lớn đến trẻ nhỏ trong gia đình. Trong nhà có bếp lửa, nồi nấu, bầu nước, dao rựa, gùi ghè... Bên cạnh nhà đầm có kho tích trữ lúa, bắp từ vụ thu hoạch tại chỗ để ăn dần. Đó là một cách tổ chức cuộc sống tự cấp tự túc từ ngày xưa để phục vụ sản xuất, bảo vệ mùa màng. Khi hết các thứ như dầu ăn, mắm muối, người dân chỉ việc về làng, ghé hàng quán mua mang vào là có thể duy trì cuộc sống được nhiều ngày. Còn các thứ thực phẩm khác như: rau rừng, cá suối thì có thể thu hái, săn bắt ở xung quanh rẫy.  
Bởi thế, vào ngày mùa, tất cả dân làng vào cư trú ở nhà đầm. Làng như vắng bóng người, chỉ còn lại ít người già và trẻ em ở nhà để tiện việc đi học. Chỉ những khi nông nhàn tổ chức các lễ hội, người dân mới lại kéo hết về làng. Lúc ấy, làng Bahnar mới thực sự rộn ràng, dậy lên sức sống. Đó là thời gian nghỉ ngơi vui chơi của làng, khi lúa bắp đã được thu hái, chất đầy các kho trong rừng. Một khoảng đắm say vui vẻ trong suốt chu kỳ sản xuất cực nhọc.
Vẻ đẹp yên bình của khu nhà đầm trên đèo Đất Đỏ (xã Krong, huyện Kbang). Ảnh: Lê Hòa
Vẻ đẹp yên bình của khu nhà đầm trên đèo Đất Đỏ (xã Krong, huyện Kbang). Ảnh: Lê Hòa
Với cách thức ở nhà rẫy, ngoài việc tiện lợi cho sản xuất còn nhằm chống giặc dã rất hiệu quả. Bởi thế mà thời chiến tranh chống Mỹ, có không ít lần quân giặc kéo vào làng nhưng chúng chẳng cướp được gì, vì hầu hết lương thực đều được cất trữ trên nhà đầm ở rừng sâu.
Ngày nay, đời sống hiện đại đã xâm nhập vào các ngõ ngách của từng ngôi làng Bahnar. Nó làm thay đổi rất nhiều trong kiểu cách sinh hoạt, cư trú, làm ăn... Tuy nhiên, vẫn còn một số làng Bahnar còn giữ lối sinh hoạt, sản xuất nhà đầm xưa cũ.
Nhà đầm và nhà ở vẫn là 2 không gian riêng biệt rất lý thú phù hợp với những sắc thái tâm trạng trong cuộc sống của cộng đồng người Bahnar. Nơi làm ăn và nơi nghỉ ngơi đều cần thiết trong vòng đời.
PHẠM ĐỨC LONG

Có thể bạn quan tâm

Cần phát huy giá trị di tích: “Địa điểm vụ thảm sát nhân dân làng Tân Lập năm 1947”

Cần phát huy giá trị di tích: “Địa điểm vụ thảm sát nhân dân làng Tân Lập năm 1947”

(GLO)- Sáng 6-11, tại TP. Pleiku, Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai tổ chức hội thảo khoa học di tích lịch sử “Địa điểm vụ thảm sát nhân dân làng Tân Lập năm 1947, xã Kông Bơ La, huyện Kbang” nhằm hoàn thiện hồ sơ, trình cấp có thẩm quyền đề nghị xếp hạng di tích quốc gia.

Trao giải Cuộc thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống tạo ra các sản phẩm lưu niệm phục vụ du khách

Trao giải Cuộc thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống tạo ra các sản phẩm lưu niệm phục vụ du khách

(GLO)- Nằm trong khuôn khổ Tuần lễ hoa dã quỳ-núi lửa Chư Đang Ya, chiều 9-11, tại khu vực sân nhà rông làng Gri, xã Chư Đang Ya (huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai), Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND huyện Chư Păh tổ chức trao giải Cuộc thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống.

Các nghệ nhân làng Chuet 2 (phường Thắng Lợi) phục dựng lễ báo hiếu cha mẹ tại Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam. Ảnh: Thu

Lễ báo hiếu của người Jrai

(GLO)- Lễ báo hiếu cha mẹ là tập tục văn hóa truyền thống đã có từ xa xưa trong đời sống của cộng đồng người Jrai. Đây là dịp để những người con đền đáp công ơn sinh thành, dưỡng dục và cầu mong thần linh ban sức khỏe cho cha mẹ.

Bảo tồn bản sắc làng Bahnar - Kỳ cuối: Cần phát huy giá trị văn hóa truyền thống

Bảo tồn bản sắc làng Bahnar - Kỳ cuối: Cần phát huy giá trị văn hóa truyền thống

(GLO)- Cách đây gần 18 năm, trong một số công trình điều tra văn hóa các làng đồng bào dân tộc thiểu số ở TP. Pleiku thì người ta xếp một số buôn làng trong khu vực, trong đó có làng Wâu và Ktu (xã Chư Á) là làng tương đối có giá trị, đưa vào diện bảo tồn và phát triển.

Sân trường rộn tiếng cồng chiêng

Sân trường rộn tiếng cồng chiêng

(GLO)- Cứ mỗi buổi sinh hoạt, khuôn viên Trường Phổ thông Dân tộc bán trú THCS Lơ Pang (xã Lơ Pang, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai) lại rộn ràng tiếng cồng chiêng. Âm thanh quen thuộc ấy đến từ đôi tay nhỏ bé của các em học sinh thuộc Câu lạc bộ (CLB) Cồng chiêng của trường.

Người giữ nghề dệt thổ cẩm ở Ia Rsươm

Người giữ nghề dệt thổ cẩm ở Ia Rsươm

(GLO)- Không chỉ dệt thổ cẩm giỏi, chị Rah Lan H’Nghí (SN 1988, buôn Toát, xã Ia Rsươm, huyện Krông Pa, tỉnh Gia Lai) còn nhiệt tình chỉ dạy cho chị em trong buôn để góp phần bảo tồn và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc.

Bảo tồn bản sắc văn hóa ở TP. Pleiku dưới góc nhìn mới - Kỳ cuối: Giữ gìn, phát huy giá trị di sản văn hóa

Bảo tồn bản sắc văn hóa ở TP. Pleiku dưới góc nhìn mới - Kỳ cuối: Giữ gìn, phát huy giá trị di sản văn hóa

(GLO)- Chính quyền TP. Pleiku đã dành nguồn lực đầu tư để Plei Ốp thành điểm đến của du khách trải nghiệm văn hóa truyền thống và bản sắc dân tộc Jrai thông qua phục dựng một số lễ hội cộng đồng như: cúng giọt nước, pơ thi…

Rơ Châm Nguyên nặng tình với dân ca Jrai

Rơ Châm Nguyên nặng tình với dân ca Jrai

(GLO)-Nhiều năm qua, người dân làng Kte (xã Ia Phí, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai) luôn dành sự yêu mến và kính trọng đối với bà Rơ Châm Nguyên bởi bà biết hát và lưu giữ nhiều bài dân ca của dân tộc Jrai.