'Hóa phép' cổ vật: Thổi giá

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Bằng cách trưng bày, lợi dụng truyền thông, nói dối về nguồn gốc…, nhiều dân chơi đồ cổ tự xưng trùm - vua - thánh đã “dắt mũi” không biết bao nhiêu người để kiếm lợi khủng.
Vào giới cổ ngoạn là lạc vào mê cung thật giả khó lường. Bên cạnh những hiện vật mang giá trị cao về lịch sử, văn hóa, nghệ thuật, không ít đồ lởm được “hóa phép”bằng đủ chiêu trò để tăng giá trị lên gấp trăm, ngàn lần gây thiệt hại nặng nề không chỉ về kinh tế mà còn uy tín và thương hiệu quốc gia.
Bằng cách trưng bày, lợi dụng truyền thông, nói dối về nguồn gốc…, nhiều dân chơi đồ cổ tự xưng trùm - vua - thánh đã “dắt mũi” không biết bao nhiêu người để kiếm lợi khủng.
Trưng bày để… mua danh
Những năm 2000, giới sưu tầm ở TP.HCM hẳn nhớ trưng bày sưu tập tư nhân ngọc đá của H.C tại bảo tàng lớn của TP (sự kiện chưa từng có trước đó). Hiện vật được giới thiệu là đồ cung đình, vua chúa, niên đại định danh là Thương, Chu… xứ Tàu, hiếm có trên thế giới.
Ở trưng bày năm ấy, giới chuyên môn, chuyên gia cổ vật phản ứng dữ dội bởi toàn bộ hiện vật trưng bày đều là hàng thửa từ… các chợ ngọc đá Quảng Châu (Trung Quốc) với niên đại mới toanh. Sau cú ngã ấy, nhà sưu tập mất luôn danh tiếng, rời thế giới sưu tầm. Bảo tàng được bài vỡ lòng về sự kết hợp với sưu tập tư nhân nhưng đụng phải đồ giả.

Triển lãm gốm Hán - Việt trong sưu tập tư nhân An Biên tại Bảo tàng Lịch sử Việt Nam. Ảnh: Phong An
Triển lãm gốm Hán - Việt trong sưu tập tư nhân An Biên tại Bảo tàng Lịch sử Việt Nam. Ảnh: Phong An
Trước đây, một triển lãm ở Huế gây ồn ào khi trang trọng bày cặp bình vàng đến từ Hà Nội vốn không thuộc hàng bảo vật hay vàng ròng như giới thiệu. Nếu triển lãm ấy trót lọt, trường hợp chủ nhân tặng lại cho Huế cặp bình (đồ giả), giá thực chẳng là bao nhưng danh tiếng chủ nhân sẽ “lên hương”. Trường hợp lấy về cặp bình, nhận giấy khen đã đóng góp cho triển lãm thành công, cùng những bài viết, hình ảnh từ truyền thông, lại là bảo chứng để khẳng định đây là đồ thật, được giám định uy tín từ các cấp ngành bảo tàng, chuyên gia có tên tuổi. Khi ấy, hiện vật từ giả hóa thật, giá trị tăng vọt và sau này dễ dàng buôn bán, trao đổi.
Một chiêu trò kiếm danh phổ biến khác là hiến tặng hiện vật. Gần đây nhà sưu tập V.T tặng rìu ngọc - được chủ nhân quảng cáo niên đại cách đây gần 5.000 năm - thời Thủy tổ Kinh Dương Vương (!?) cho Ban dự án Ngày Quốc tổ Việt Nam toàn cầu. Chiếc rìu ấy đẹp hoàn hảo, không tì vết, nếu đúng niên đại quả là chấn động, bởi đến thời Phùng Nguyên (khoảng 4.000 năm trước), việc phát hiện một mảnh đá ngọc, một nha chương, hay mặt đeo… cũng đủ khiến thị trường dậy sóng. May là việc cho - nhận dừng lại nội bộ, sau ém nhẹm, bởi chỉ nhìn qua hiện vật, tay mơ cũng nhận ra đó là hàng giả mua về từ Trung Quốc.
Lợi dụng truyền thông
Không ít tay chơi khéo dùng một vài đơn vị truyền thông làm công cụ, đề cao bộ sưu tập nửa vời, lăng xê đồ giả tạo “ảo tưởng” về giá trị bộ sưu tập. Hệ chơi này có điểm chung thường hét về giá trị hơn là nói về niên đại, vẻ đẹp, hoa văn, họa tiết của hiện vật.
PV từng theo chân một đồng nghiệp vào kho “trùm đồ cổ” (tự xưng) ngay trung tâm Q.1, TP.HCM, giữa hiện vật đủ loại xếp la liệt, có chiếc độc bình cỡ lớn, cao trên 1 m, vẽ xanh trắng. “Trùm đổ cổ” phán đấy là đồ lam Huế ngự dụng cung đình, giá thị trường hơn chục triệu USD mà chưa bán. Ông ta khẳng định chắc nịch: “Cả nước chỉ mình tôi sở hữu cái bình này”.
Phóng sự sau đó đã phát sóng, chiếc bình Khang Hy (giả) được dẫn lời bình thành đồ lam Huế. Nhà sưu tập đã có ngay “thắng lợi” không hề nhỏ. Tuy vậy, dựa trên men, lối vẽ, dân chuyên có thể khẳng định nó mới toanh, thêm cái triện nhái ghi rõ bốn chữ Khang Hy Niên Chế, chẳng liên quan đồ sứ men lam Huế (do vua chúa đặt làm tại Trung Hoa xưa) của cung đình tí nào.

Chóe Khánh Xuân in trong tác phẩm Đồ sứ ký kiểu Việt Nam thời Lê - Trịnh
Chóe Khánh Xuân in trong tác phẩm Đồ sứ ký kiểu Việt Nam thời Lê - Trịnh
Một kiểu “lợi dụng” khác đẳng cấp hơn là nhà sưu tập mời một số cơ quan truyền thông đến giao lưu, giới thiệu bộ sưu tập và gây hết hồn từ cái nhìn đầu tiên bởi số lượng và kích cỡ. Kinh điển hơn còn cài cắm vào buổi gặp vài chuyên gia, nhà nghiên cứu (thường đã về hưu), để có lời nhận xét về nhà sưu tập. Thế là có sản phẩm truyền thông hoàn thiện “rất thuyết phục” vì có đầy đủ từ bộ sưu tập khủng (về số lượng), nhà sưu tập nói về đam mê, giới thiệu vài hiện vật tâm đắc, chuyên gia nói về bảo tồn, ca ngợi sưu tập tư nhân (nhưng hiếm khi thấy đề cập trực tiếp vào một hiện vật cụ thể!?). Nhờ đó, uy tín của nhà sưu tập nhích lên, lấy đó làm bình phong phục vụ ý đồ khác.
Khoác áo cung đình
Nhà sưu tập Nhật Bản là Seiki Chisato ở những năm 1980 - 1990 thu gom nhiều đồ gốm men màu có kiểu dáng, hình thức trang trí lạ mắt, và ngây ngô tin là đồ ngự dụng của hoàng cung Thăng Long. Khi bộ sưu tập dày dặn, ông ra mắt cuốn sách “Hoàng Đế Đào Từ” Men ngũ thái và thanh hoa của triều Trần. Mục đích đẩy giá bộ sưu tập đồ gốm men màu ông đang sở hữu.

Chiếc Kendi giả cổ được “ưu ái”, chuẩn bị thăng cấp… cung đình trong một triển lãm ở Bảo tàng Lịch sử
Chiếc Kendi giả cổ được “ưu ái”, chuẩn bị thăng cấp… cung đình trong một triển lãm ở Bảo tàng Lịch sử
Tiếc là bộ sưu tập “độc - lạ” ấy được các chuyên gia gốm Việt trong - ngoài nước khẳng định toàn bộ là… giả. TS Nguyễn Đình Chiến, nguyên Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia, từng đưa ra cảnh báo về cuốn sách và dòng gốm giả cổ: “Đây là một cuốn sách với ý đồ giới thiệu gốm cổ Việt Nam, có nghiên cứu so sánh nhiều tài liệu Việt Nam, Trung Quốc và Nhật nhưng tiếc là có quá nhiều sai lầm về niên đại và nguồn gốc. Phải chăng đây là một kiểu tiếp thị khiến mọi người quan tâm đến gốm cổ Việt Nam cần phải cảnh giác. Các nhà giám định, sưu tầm hãy cẩn trọng với những chủng loại đồ gốm tam thái Việt Nam thế kỷ 15 giả cổ đang có đầy trên thị trường”. Chiêu thổi giá thất bại, cuốn sách in 2008 nhưng phá sản từ khi chưa kịp phát hành.
Một cách tăng giá cho cổ vật ở mức độ hẹp hơn là khoác mác cung đình, nội phủ - đồ vua chúa dùng trong cung cấm. Những đầu sách viết về đồ ký kiểu của cụ Vương Hồng Sển và các học giả sau này với những phân tích, hình ảnh, thuyết giải minh văn, thơ phú, hiệu đề, hoa văn kỹ càng, chuyên sâu, cộng độ khan hiếm khiến cho dòng đồ “4 chữ” thời Lê - Trịnh như Khánh Xuân Thị Tả, Nội Phủ Thị Bắc, Thị Trung, Thị Nam, Thị Đoài… hiện được đẩy giá đến hết ngưỡng. (Một dầm trà đường kính ngoài 20 cm, tiền tỉ là chuyện không hề lạ).
Trong thị trường cổ ngoạn Việt, đồ ký kiểu thời Lê - Trịnh được thổi giá thành công nhất xưa và nay. Điều thú vị là khi hiện vật được thổi giá cũng là cơ hội cho đồ giả xuất hiện. Cả cung vua, phủ chúa ngày xưa, đồ sứ đặt về không quá nhiều, lại qua bao vật đổi sao dời, ấy mà giờ nhẩm lại trong sưu tập tư nhân ở cả Nam - Bắc, dòng đồ sứ cung đình thời Lê - Trịnh vô số kể.
Nói về nghệ thuật đẩy giá, nhà sưu tập Philip Nguyễn (Việt kiều Mỹ, chuyên đồ sứ Lê - Trịnh) kể: “Hơn chục năm trước, tôi có mua một đĩa Khánh Xuân của ông Hảo ở Lê Công Kiều giá 2.500 USD, trong khi đĩa Chu Đậu vẽ sơn thủy là 10.000 USD. Mười năm sau, tôi bán đĩa Khánh Xuân được hơn 100.000 USD, đĩa Chu Đậu chỉ được 30.000 USD. Đối với tôi, đồ ký kiểu mang lại cho tôi giấc mơ có thật”.
Chuyện ảo tưởng về đồ cung đình không chỉ dừng lại trong giới sưu tầm, người chơi cá nhân. Ngay cả một số đơn vị chuyên ngành, một số nhà nghiên cứu tên tuổi cũng nhập cuộc, nhập nhèm khoác cho cổ vật những giá trị cung đình… (còn tiếp)
Theo Phong An (TNO)
 

Có thể bạn quan tâm

Nhân chứng đường số 7

Nhân chứng đường số 7

Đã 50 năm sau cuộc truy kích trên đường số 7 (nay là quốc lộ 25), nhưng những cựu binh vẫn hào hùng kể về câu chuyện một thời kiên cường, sẵn sàng đem cả tính mạng dâng cho Tổ quốc.

Xanh lại chiến trường Tây Nguyên Kỳ cuối

E-magazineXanh lại chiến trường Tây Nguyên Kỳ cuối: Vươn mình trong kỷ nguyên mới

(GLO)- 50 năm sau ngày giải phóng, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước cùng nỗ lực vươn lên của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên, vùng đất “nóc nhà” của Đông Dương chuyển mình mạnh mẽ. Bước vào giai đoạn mới, vùng Tây Nguyên đang đứng trước vận hội mới, phát huy lợi thế vươn lên cùng đất nước.

Các dự án triển khai dang dở, kéo dài (trong ảnh là đoạn đường cụt giữa TP. Gia Nghĩa do vướng mặt bằng) làm lãng phí nguồn lực đầu tư công

E-magazineXanh lại chiến trường Tây Nguyên Kỳ 4: Gia Lai ngày ấy, bây giờ...

(GLO)- Sau ngày giải phóng năm 1975, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các dân tộc tỉnh Gia Lai đã cùng chung sức, kiến thiết lại quê hương từ đống hoang tàn của chiến tranh. Đến nay Gia Lai đã vươn mình phát triển mạnh mẽ, từ đô thị đến nông thôn khoác lên mình màu áo khang trang. 

Lối về nẻo thiện

Lối về nẻo thiện

Nơi ấy, những con người lầm lỗi bắt đầu với từng con chữ dưới sự dìu dắt của những người thầy mang sắc phục công an. Lớp học đặc biệt còn nhen nhóm ý chí hoàn lương, mở thêm một cánh cửa ra thế giới bên ngoài.

50 năm - những kí ức cho ngày thống nhất đất nước

50 năm - những kí ức cho ngày thống nhất đất nước - Bài 7: Ngày giải phóng qua lời kể của những người tham gia chiến đấu

Vào những ngày tháng Tư lịch sử, không khí tại TP Hồ Chí Minh náo nhiệt hơn, nhất là khi những tiêm kích Su và trực thăng của Quân chủng Phòng không - Không quân Việt Nam bay tập luyện trên bầu trời thành phố, chuẩn bị cho chương trình kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam (30/4/1975 - 30/4/2025).

Xanh lại chiến trường Tây nguyên Kỳ 2

E-magazineXanh lại chiến trường Tây nguyên Kỳ 2: Buôn Ma Thuột từ hoang phế vươn lên thủ phủ Tây Nguyên

(GLO)- Nếu chiến thắng Đak Tô-Tân Cảnh ( năm 1972) xoay chuyển cục diện chiến trường Tây Nguyên thì chiến thắng Buôn Ma Thuột đánh sập “tử huyệt” của địch, mở ra Chiến dịch Hồ Chí Minh để Bắc-Nam sum họp một nhà. Từ một thị xã hoang phế, Buôn Ma Thuột ngày nay xứng đáng là thủ phủ Tây Nguyên

Gặp 'pháp sư' cuối cùng nặn hình nhân thế mạng trên đảo Lý Sơn

Gặp 'pháp sư' cuối cùng nặn hình nhân thế mạng trên đảo Lý Sơn

Từ bao đời nay, với người dân trên đảo Lý Sơn (tỉnh Quảng Ngãi), mỗi khi có người thân gặp nạn ngoài biển mà không tìm thấy xác, gia đình họ sẽ tìm đến “pháp sư” nhờ nặn một “hình nhân thế mạng” bằng đất sét, thực hiện nghi lễ chiêu hồn, nhập cốt rồi mang đi chôn như người quá cố.

50 năm - những kí ức cho ngày thống nhất đất nước

50 năm - những kí ức cho ngày thống nhất đất nước - Bài 5: Chuyện về người chiến sĩ nhiều lần cảm tử, góp công giải phóng miền Nam

Phải hẹn rất nhiều lần, tôi mới gặp được người cựu chiến binh, Đại uý Nguyễn Đức Trọng (SN 1956, quê quán xã Long Thành, huyện Yên Thành, Nghệ An, người góp công cùng đồng đội tham gia giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

50 năm - những kí ức cho ngày thống nhất đất nước

50 năm - những kí ức cho ngày thống nhất đất nước - Bài 4: 'Địch đánh núi Dinh thành vôi, các đồng chí sẽ thành tượng đá'

Khi ấy, có lúc nguy nan, đồng chí Phó Chính ủy Trung đoàn 812, Đại tá Nguyễn Văn Tý động viên chúng tôi: Bọn địch đánh núi Dinh thành vôi, các đồng chí sẽ thành tượng đá. Dù sống hay chết, chúng ta đều là những anh hùng của dân tộc này!.., ông Nguyễn Công Binh nhớ lại.

50 năm - những kí ức cho ngày thống nhất đất nước

50 năm - những kí ức cho ngày thống nhất đất nước - Bài 1: Chiến thắng Đức Lập trong ký ức của một cựu binh

30/4 năm nay đánh dấu mốc chặng đường 50 năm Ngày Giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, Bắc Nam sum họp một nhà. Để có được niềm hạnh phúc cho ngày thống nhất ấy, không biết bao nhiêu công sức, máu xương của các thế hệ cha anh đã hy sinh vì Tổ quốc.

Về Đất Tổ nghe chuyện cây nghìn năm tuổi - Bài 2: Những đại lão mộc bên dòng sông Bứa

Về Đất Tổ nghe chuyện cây nghìn năm tuổi - Bài 2: Những đại lão mộc bên dòng sông Bứa

Đứng sừng sững bên dòng sông Bứa (đoạn qua Khu 4, xã Quang Húc, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ), cây thị cổ được công nhận cây di sản Việt Nam có tuổi đời ước tính hơn 1.100 năm vẫn xanh tươi, tỏa bóng mát. Hàng năm, “cụ” thị vẫn ra hoa trái lan tỏa mùi hương nồng nàn.