Độc đáo trống tre Bahnar

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Gọi là trống nhưng lại có 2 dây và gảy bằng phím, đó chính là trống tre-một nhạc cụ độc đáo, có vị trí quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của người Bahnar ở xã Kông Lơng Khơng, huyện Kbang, Gia Lai. 
Dẫn chúng tôi tới làng Kgiang, anh Đinh A Ngưi-cán bộ Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Kbang-cho biết: Trống tre (còn gọi là Pru) thường được người Bahnar dùng để cổ vũ tinh thần hăng say lao động sản xuất và cầu mong cho mùa màng bội thu, bên cạnh đó còn có tác dụng xua đuổi muông thú trong rừng, không cho chúng phá hoại nương rẫy. Vào các dịp ăn lúa mới, đóng cửa kho..., trống tre sẽ được sử dụng kết hợp với đàn goong (ting ning). Dịp này, gia chủ để ghè rượu giữa nhà, mọi người quây quần nghe tiếng trống tiếng đàn dặt dìu hòa quyện lúc trầm, lúc bổng cộng với hơi men nồng ấm giúp con người thư thái, xua tan nỗi mệt nhọc của những ngày làm việc vất vả.
 Ông Đinh A Nghinh (bìa trái) giới thiệu cách làm trống tre. Ảnh: N.M
Ông Đinh A Nghinh (bìa trái) giới thiệu cách làm trống tre. Ảnh: N.M
Theo anh A Ngưi, trong số ít những người biết chế tác trống tre ở xã Kông Lơng Khơng, người giỏi nhất là ông Đinh A Nghinh. Nhờ đôi bàn tay tài hoa, đôi tai cảm âm tốt, ông chế tác được những chiếc trống tre có âm thanh hay, hình thức đẹp được nhiều người dân yêu thích tìm đến đặt hàng. Ngoài ra, ông còn chế tác chúng để tặng bạn bè vào các dịp lễ, Tết.
Đang cắt từng chiếc ống tre, biết có người muốn tìm hiểu về loại trống truyền thống của dân tộc mình, ông A Nghinh rất phấn khởi. Dừng tay rồi đon đả mời chúng tôi vào nhà, ông A Nghinh bảo rằng, làm trống tre trông thì đơn giản, mỗi ống tre tương ứng với một chiếc trống và 2 đầu trống đều có mấu bịt kín. Để trống cho âm thanh hay thì trước tiên phải chú trọng khâu chọn tre. Theo đó, tre để làm trống không quá già hoặc quá non, có đường kính 10-12 cm, khoảng cách các đốt dài, vỏ bóng và mỏng giúp trống kêu to. Mùa khai thác tre tốt nhất vào mùa khô. Khi đó tre rút hết nước, thân cứng cáp nên sau này ít bị mối mọt. Ông A Nghinh cầm ống tre lên vừa thao tác vừa giải thích: Đầu tiên dùng dao lớn loại bỏ phần vỏ xanh cứng trên bề rộng 5 cm, để lộ phần thịt tre nhằm tạo thế sau này tách dây và khoan lỗ trống dễ dàng hơn. Tiếp đến, dùng mũi dao nhỏ khoét một lỗ chính giữa của ống tre. Vị trí này sau đậy nắp trống (phím trống).
Với ông A Nghinh, công đoạn tách dây được xem là khó nhất, đòi hỏi sự khéo léo, độ chính xác cao. Nói rồi, ông đẩy mạnh mũi dao nhỏ, bén ngọt tách phần vỏ cứng hay còn gọi là cật tre, đưa cẩn thận từng chút tạo thành dây từ đầu đến cuối trống. Dây có bề rộng khoảng 0,5 cm, mỏng và được tuốt nhẵn. Mỗi chiếc trống sẽ có 2 dây. Hai đầu dây được cố định bằng dây mây hoặc dây kẽm để khi đưa các chốt vào làm dây căng mà không bật ra khỏi thân. “Nét độc đáo của trống tre là khi chơi dùng ngón tay cái gảy vào phím, hơi từ bên ngoài được đưa vào gặp khoang rỗng cộng hưởng tạo ra âm thanh bập bùng, bập bùng nghe rất vui tai”-ông A Nghinh cho hay.
Cũng theo ông A Nghinh, trước đây, trong xã có khá nhiều người biết làm trống tre nhưng đến nay chỉ còn đếm trên đầu ngón tay. Nguyên nhân là bởi những nghệ nhân này nay đã già yếu, không đủ sức để lên rừng tìm tre về làm, còn lớp trẻ thì bị ảnh hưởng bởi âm nhạc hiện đại nên không mặn mà với nhạc cụ truyền thống.
Trao đổi với P.V, ông Đinh Văn Lum-Phó Chủ tịch UBND xã Kông Lơng Khơng-cho hay: Trống tre là loại nhạc cụ độc đáo của người Bahnar cần được bảo tồn, gìn giữ. Nhạc cụ tuy đơn giản, mộc mạc nhưng có vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần, cổ vũ người dân chăm lo lao động sản xuất, góp phần làm phong phú và đa dạng bản sắc văn hóa các dân tộc bản địa trên địa bàn xã nói riêng và huyện Kbang nói chung. Thời gian tới, xã sẽ tuyên truyền, vận động người lớn tuổi chỉ dạy cho lớp trẻ để duy trì việc chế tác loại nhạc cụ này; đưa vào sử dụng nhiều hơn trong các lễ hội nhằm gìn giữ và phát huy truyền thống văn hóa đặc sắc của người dân bản địa.
NGỌC MINH

Có thể bạn quan tâm

Núi lửa Chư Đang Ya (huyện Chư Păh) đã đi vào thơ của tác giả Nguyễn Thanh Mừng. Ảnh: Phạm Quý

Cao nguyên trong thơ Nguyễn Thanh Mừng

(GLO)- Tên tuổi nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng gắn liền với các tập thơ “Rượu đắng”, “Ngàn xưa”, .... Viết không nhiều nhưng thơ ông lại có mặt trong hầu hết các tuyển tập danh tiếng thơ Việt Nam hiện đại. Mấy năm gần đây, ông dành tình thương mến với Tây Nguyên và viết nhiều về vùng đất này.

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

(GLO)- Với đặc thù làm việc trong sự cô đơn, tĩnh lặng, nhiều kỹ thuật viên (KTV) có kinh nghiệm tại một số phòng thu trên địa bàn TP. Pleiku (tỉnh Gia Lai) đang âm thầm đứng sau những bản thu chất lượng của các ca sĩ chuyên và không chuyên, chắp cánh cho đam mê âm nhạc.

Chuyện về những nhà báo không chuyên

Chuyện về những nhà báo không chuyên

(GLO)- Dù chưa được đào tạo chuyên ngành báo chí, nhưng bằng nhiệt huyết, nhiều cộng tác viên của Báo Gia Lai vẫn luôn nuôi dưỡng niềm đam mê với nghề báo, cần mẫn ghi lại từng khoảnh khắc đời sống ở cơ sở trở thành cánh tay nối dài của tòa soạn trong việc lan tỏa thông tin, kết nối cộng đồng.

Trong dòng chảy báo chí cách mạng

Trong dòng chảy báo chí cách mạng

Trong dòng chảy tròn một thế kỷ của nền báo chí cách mạng Việt Nam, cái tên Thanh Niên luôn mang trên mình một sứ mệnh thiêng liêng; luôn khát khao, ước vọng đồng hành cùng dân tộc trên mọi chặng đường phát triển.

Vui buồn phóng viên cơ sở

Vui buồn phóng viên cơ sở

(GLO)- Với đội ngũ phóng viên ở cơ sở-những người đang công tác tại các trung tâm văn hóa-thông tin và thể thao (VH-TT-TT), việc vừa khai thác thông tin, chụp ảnh, quay phim, viết tin bài, dựng hình, đọc phát thanh... là chuyện thường ngày.

Độc đáo bộ tem thông tin liên lạc - xưa và nay

Độc đáo bộ tem thông tin liên lạc - xưa và nay

Thông tin liên lạc xưa và nay - Bộ tem như tái hiện quá trình phát triển của ngành viễn thông và báo chí, đưa chúng ta quay trở về những ký ức từ thưở sơ khai với con tem đầu tiên dán trên bức thư tay gói giấy cho đến các hình thức liên lạc, các loại hình báo chí hiện đại như ngày nay.

“Tiếp nối truyền thống 100 năm với tinh thần đổi mới, dấn thân và trách nhiệm”

“Tiếp nối truyền thống 100 năm với tinh thần đổi mới, dấn thân và trách nhiệm”

(GLO)- Đó là chỉ đạo của đồng chí Hồ Văn Niên-Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh tại hội nghị “Gặp mặt, biểu dương người làm báo tiêu biểu” và trao Giải Báo chí tỉnh Gia Lai lần thứ XIV diễn ra vào chiều 17-6 tại Hội trường 2-9 (TP. Pleiku).

100 năm đồng hành cùng dân tộc

100 năm đồng hành cùng dân tộc

(GLO)- Chúng ta tự hào đã có một nền Báo chí cách mạng với thế hệ những nhà báo-chiến sĩ vừa cầm bút, vừa cầm súng ở tuyến đầu, sẵn sàng hy sinh cho Tổ quốc, với hơn 500 nhà báo là liệt sĩ, nhiều nhà báo mang thương tật suốt đời nhưng vẫn không ngừng lao động, cống hiến cho đất nước, Nhân dân.

Báo chí trong thời đại AI

Báo chí trong thời đại AI

(GLO)- Sẽ không quá khi nói rằng, chúng ta đang ngày ngày hít thở trong bầu không khí “số”. Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ nói chung và trí tuệ nhân tạo (AI) đang đưa các ngành nghề vào cuộc chạy đua để không bị tụt hậu. Báo chí càng không ngoại lệ.

 Siu Thu - “Giọng đọc không tuổi”

Siu Thu - “Giọng đọc không tuổi”

(GLO)- Phát thanh viên là người góp phần làm nên chiều sâu cảm xúc cho khán thính giả. Có những giọng đọc qua năm tháng đã trở thành ký ức trong lòng người nghe. Trong số đó, biên dịch viên, phát thanh viên tiếng Bahnar Siu Thu của Báo Gia Lai được ví là “giọng đọc không tuổi”.

null