Độc đáo trống tre Bahnar

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Gọi là trống nhưng lại có 2 dây và gảy bằng phím, đó chính là trống tre-một nhạc cụ độc đáo, có vị trí quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của người Bahnar ở xã Kông Lơng Khơng, huyện Kbang, Gia Lai. 
Dẫn chúng tôi tới làng Kgiang, anh Đinh A Ngưi-cán bộ Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Kbang-cho biết: Trống tre (còn gọi là Pru) thường được người Bahnar dùng để cổ vũ tinh thần hăng say lao động sản xuất và cầu mong cho mùa màng bội thu, bên cạnh đó còn có tác dụng xua đuổi muông thú trong rừng, không cho chúng phá hoại nương rẫy. Vào các dịp ăn lúa mới, đóng cửa kho..., trống tre sẽ được sử dụng kết hợp với đàn goong (ting ning). Dịp này, gia chủ để ghè rượu giữa nhà, mọi người quây quần nghe tiếng trống tiếng đàn dặt dìu hòa quyện lúc trầm, lúc bổng cộng với hơi men nồng ấm giúp con người thư thái, xua tan nỗi mệt nhọc của những ngày làm việc vất vả.
 Ông Đinh A Nghinh (bìa trái) giới thiệu cách làm trống tre. Ảnh: N.M
Ông Đinh A Nghinh (bìa trái) giới thiệu cách làm trống tre. Ảnh: N.M
Theo anh A Ngưi, trong số ít những người biết chế tác trống tre ở xã Kông Lơng Khơng, người giỏi nhất là ông Đinh A Nghinh. Nhờ đôi bàn tay tài hoa, đôi tai cảm âm tốt, ông chế tác được những chiếc trống tre có âm thanh hay, hình thức đẹp được nhiều người dân yêu thích tìm đến đặt hàng. Ngoài ra, ông còn chế tác chúng để tặng bạn bè vào các dịp lễ, Tết.
Đang cắt từng chiếc ống tre, biết có người muốn tìm hiểu về loại trống truyền thống của dân tộc mình, ông A Nghinh rất phấn khởi. Dừng tay rồi đon đả mời chúng tôi vào nhà, ông A Nghinh bảo rằng, làm trống tre trông thì đơn giản, mỗi ống tre tương ứng với một chiếc trống và 2 đầu trống đều có mấu bịt kín. Để trống cho âm thanh hay thì trước tiên phải chú trọng khâu chọn tre. Theo đó, tre để làm trống không quá già hoặc quá non, có đường kính 10-12 cm, khoảng cách các đốt dài, vỏ bóng và mỏng giúp trống kêu to. Mùa khai thác tre tốt nhất vào mùa khô. Khi đó tre rút hết nước, thân cứng cáp nên sau này ít bị mối mọt. Ông A Nghinh cầm ống tre lên vừa thao tác vừa giải thích: Đầu tiên dùng dao lớn loại bỏ phần vỏ xanh cứng trên bề rộng 5 cm, để lộ phần thịt tre nhằm tạo thế sau này tách dây và khoan lỗ trống dễ dàng hơn. Tiếp đến, dùng mũi dao nhỏ khoét một lỗ chính giữa của ống tre. Vị trí này sau đậy nắp trống (phím trống).
Với ông A Nghinh, công đoạn tách dây được xem là khó nhất, đòi hỏi sự khéo léo, độ chính xác cao. Nói rồi, ông đẩy mạnh mũi dao nhỏ, bén ngọt tách phần vỏ cứng hay còn gọi là cật tre, đưa cẩn thận từng chút tạo thành dây từ đầu đến cuối trống. Dây có bề rộng khoảng 0,5 cm, mỏng và được tuốt nhẵn. Mỗi chiếc trống sẽ có 2 dây. Hai đầu dây được cố định bằng dây mây hoặc dây kẽm để khi đưa các chốt vào làm dây căng mà không bật ra khỏi thân. “Nét độc đáo của trống tre là khi chơi dùng ngón tay cái gảy vào phím, hơi từ bên ngoài được đưa vào gặp khoang rỗng cộng hưởng tạo ra âm thanh bập bùng, bập bùng nghe rất vui tai”-ông A Nghinh cho hay.
Cũng theo ông A Nghinh, trước đây, trong xã có khá nhiều người biết làm trống tre nhưng đến nay chỉ còn đếm trên đầu ngón tay. Nguyên nhân là bởi những nghệ nhân này nay đã già yếu, không đủ sức để lên rừng tìm tre về làm, còn lớp trẻ thì bị ảnh hưởng bởi âm nhạc hiện đại nên không mặn mà với nhạc cụ truyền thống.
Trao đổi với P.V, ông Đinh Văn Lum-Phó Chủ tịch UBND xã Kông Lơng Khơng-cho hay: Trống tre là loại nhạc cụ độc đáo của người Bahnar cần được bảo tồn, gìn giữ. Nhạc cụ tuy đơn giản, mộc mạc nhưng có vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần, cổ vũ người dân chăm lo lao động sản xuất, góp phần làm phong phú và đa dạng bản sắc văn hóa các dân tộc bản địa trên địa bàn xã nói riêng và huyện Kbang nói chung. Thời gian tới, xã sẽ tuyên truyền, vận động người lớn tuổi chỉ dạy cho lớp trẻ để duy trì việc chế tác loại nhạc cụ này; đưa vào sử dụng nhiều hơn trong các lễ hội nhằm gìn giữ và phát huy truyền thống văn hóa đặc sắc của người dân bản địa.
NGỌC MINH

Có thể bạn quan tâm

"Núi trên đất bằng"

"Núi trên đất bằng"

(GLO)- Tiến sĩ Hà Thanh Vân đã nhận xét Tiểu thuyết "Núi trên đất bằng" của Võ Đình Duy là một tác phẩm văn chương đầu tay ra mắt năm 2025, đánh dấu bước chuyển đầy bất ngờ từ một kiến trúc sư trẻ sống ở Gia Lai sang hành trình kiến tạo thế giới văn chương.

NHÀ THƠ ĐÀO AN DUYÊN: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

Nhà thơ Đào An Duyên: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

(GLO)- Với nhà thơ Đào An Duyên, đọc và viết chính là hành trình nuôi chữ. Trong hành trình ấy, chị chọn một lối đi riêng, chắt chiu xúc cảm, gửi tiếng lòng vào từng con chữ với niềm mong giữ lại những xanh tươi cuộc đời, từ đó góp thêm một giọng thơ giàu hương sắc cho văn chương Gia Lai.

BẢO TỒN CÁC KỊCH BẢN TIÊU BIỂU CỦA HÁT BỘI BÌNH ĐỊNH: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

Bảo tồn các kịch bản tiêu biểu của hát bội Bình Định: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

(GLO)- Hát bội Bình Định là một di sản văn hóa đặc sắc với nhiều vở tuồng kinh điển như: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Ngũ hổ Bình Tây, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo (còn có tên khác là Chém cáo, Cổ miếu vãn ca) của Nguyễn Diêu, Trầm hương các, Diễn võ đình và Cổ thành… của Đào Tấn.

Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

(GLO)- Nếu như Tây Bắc có “tứ đại danh đèo”: Mã Pí Lèng, Ô Quy Hồ, Pha Đin, Khau Phạ thì vùng duyên hải miền Trung lên đại ngàn Tây Nguyên cũng có “ngũ danh đèo”: An Khê, Phượng Hoàng, Khánh Lê, Ngoạn Mục, Violak.

default

Địa phận Phủ Hoài Nhơn được xác lập năm Hồng Đức thứ 2 (1471), là miền “viễn châu” khá rộng; sau hơn 550 năm, vùng đất rộng lớn lúc ban đầu được phân chia thành nhiều tỉnh thuộc Nam Trung bộ và Bắc Tây Nguyên. 
Pleiku, miền nhớ...

Pleiku, miền nhớ...

(GLO)- Nếu tính từ dấu mốc ký Nghị định Toàn quyền Đông Dương thành lập đại lý hành chính Pleiku thuộc tỉnh Kon Tum ngày 24-5-1925, Pleiku với ý nghĩa một địa danh cả về cách đọc và cách viết đã ra đời và tồn tại đến ngày nay đã được 100 năm.

Ðại ngàn nối liền những niềm vui

Ðại ngàn nối liền những niềm vui

Trong ngôi nhà sàn dưới chân núi ở làng K8, xã Vĩnh Sơn (huyện Vĩnh Thạnh), Nghệ nhân nhân dân Ðinh Chương nở nụ cười sảng khoái, hồ hởi nói: “Bà con trong làng đang trông chờ ngày 1.7.2025, để không chỉ núi liền núi, sông liền sông mà đồng bào Bana ở hai tỉnh trước đây sẽ về chung mái nhà tỉnh Gia Lai mới”.
Tổng Bí thư Tô Lâm dự khai mạc Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp”

Tổng Bí thư Tô Lâm dự khai mạc Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp”

Nhân dịp kỷ niệm 110 năm ngày sinh Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh (1.7.1915 – 1.7.2025), sáng 29.6, tại Hà Nội, Văn phòng Trung ương Đảng tổ chức Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp” nhằm tri ân những cống hiến to lớn của đồng chí Nguyễn Văn Linh đối với Đảng, đất nước và nhân dân. Tổng Bí thư Tô Lâm dự và cắt băng khai mạc Triển lãm.
Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Triển khai trong thời gian chưa tròn 1 năm, Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025 đã thu hút nhiều người yêu văn chương trong và ngoài tỉnh tham gia. Tác phẩm được gửi về không chỉ thể hiện sự đầu tư công phu về nội dung và hình thức, mà còn góp phần lan tỏa hình ảnh vùng đất Bình Ðịnh giàu bản sắc văn hóa, chiều sâu lịch sử.
Núi lửa Chư Đang Ya (huyện Chư Păh) đã đi vào thơ của tác giả Nguyễn Thanh Mừng. Ảnh: Phạm Quý

Cao nguyên trong thơ Nguyễn Thanh Mừng

(GLO)- Tên tuổi nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng gắn liền với các tập thơ “Rượu đắng”, “Ngàn xưa”, .... Viết không nhiều nhưng thơ ông lại có mặt trong hầu hết các tuyển tập danh tiếng thơ Việt Nam hiện đại. Mấy năm gần đây, ông dành tình thương mến với Tây Nguyên và viết nhiều về vùng đất này.

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

(GLO)- Với đặc thù làm việc trong sự cô đơn, tĩnh lặng, nhiều kỹ thuật viên (KTV) có kinh nghiệm tại một số phòng thu trên địa bàn TP. Pleiku (tỉnh Gia Lai) đang âm thầm đứng sau những bản thu chất lượng của các ca sĩ chuyên và không chuyên, chắp cánh cho đam mê âm nhạc.

null