Độc đáo trống tre Bahnar

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Gọi là trống nhưng lại có 2 dây và gảy bằng phím, đó chính là trống tre-một nhạc cụ độc đáo, có vị trí quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của người Bahnar ở xã Kông Lơng Khơng, huyện Kbang, Gia Lai. 
Dẫn chúng tôi tới làng Kgiang, anh Đinh A Ngưi-cán bộ Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Kbang-cho biết: Trống tre (còn gọi là Pru) thường được người Bahnar dùng để cổ vũ tinh thần hăng say lao động sản xuất và cầu mong cho mùa màng bội thu, bên cạnh đó còn có tác dụng xua đuổi muông thú trong rừng, không cho chúng phá hoại nương rẫy. Vào các dịp ăn lúa mới, đóng cửa kho..., trống tre sẽ được sử dụng kết hợp với đàn goong (ting ning). Dịp này, gia chủ để ghè rượu giữa nhà, mọi người quây quần nghe tiếng trống tiếng đàn dặt dìu hòa quyện lúc trầm, lúc bổng cộng với hơi men nồng ấm giúp con người thư thái, xua tan nỗi mệt nhọc của những ngày làm việc vất vả.
 Ông Đinh A Nghinh (bìa trái) giới thiệu cách làm trống tre. Ảnh: N.M
Ông Đinh A Nghinh (bìa trái) giới thiệu cách làm trống tre. Ảnh: N.M
Theo anh A Ngưi, trong số ít những người biết chế tác trống tre ở xã Kông Lơng Khơng, người giỏi nhất là ông Đinh A Nghinh. Nhờ đôi bàn tay tài hoa, đôi tai cảm âm tốt, ông chế tác được những chiếc trống tre có âm thanh hay, hình thức đẹp được nhiều người dân yêu thích tìm đến đặt hàng. Ngoài ra, ông còn chế tác chúng để tặng bạn bè vào các dịp lễ, Tết.
Đang cắt từng chiếc ống tre, biết có người muốn tìm hiểu về loại trống truyền thống của dân tộc mình, ông A Nghinh rất phấn khởi. Dừng tay rồi đon đả mời chúng tôi vào nhà, ông A Nghinh bảo rằng, làm trống tre trông thì đơn giản, mỗi ống tre tương ứng với một chiếc trống và 2 đầu trống đều có mấu bịt kín. Để trống cho âm thanh hay thì trước tiên phải chú trọng khâu chọn tre. Theo đó, tre để làm trống không quá già hoặc quá non, có đường kính 10-12 cm, khoảng cách các đốt dài, vỏ bóng và mỏng giúp trống kêu to. Mùa khai thác tre tốt nhất vào mùa khô. Khi đó tre rút hết nước, thân cứng cáp nên sau này ít bị mối mọt. Ông A Nghinh cầm ống tre lên vừa thao tác vừa giải thích: Đầu tiên dùng dao lớn loại bỏ phần vỏ xanh cứng trên bề rộng 5 cm, để lộ phần thịt tre nhằm tạo thế sau này tách dây và khoan lỗ trống dễ dàng hơn. Tiếp đến, dùng mũi dao nhỏ khoét một lỗ chính giữa của ống tre. Vị trí này sau đậy nắp trống (phím trống).
Với ông A Nghinh, công đoạn tách dây được xem là khó nhất, đòi hỏi sự khéo léo, độ chính xác cao. Nói rồi, ông đẩy mạnh mũi dao nhỏ, bén ngọt tách phần vỏ cứng hay còn gọi là cật tre, đưa cẩn thận từng chút tạo thành dây từ đầu đến cuối trống. Dây có bề rộng khoảng 0,5 cm, mỏng và được tuốt nhẵn. Mỗi chiếc trống sẽ có 2 dây. Hai đầu dây được cố định bằng dây mây hoặc dây kẽm để khi đưa các chốt vào làm dây căng mà không bật ra khỏi thân. “Nét độc đáo của trống tre là khi chơi dùng ngón tay cái gảy vào phím, hơi từ bên ngoài được đưa vào gặp khoang rỗng cộng hưởng tạo ra âm thanh bập bùng, bập bùng nghe rất vui tai”-ông A Nghinh cho hay.
Cũng theo ông A Nghinh, trước đây, trong xã có khá nhiều người biết làm trống tre nhưng đến nay chỉ còn đếm trên đầu ngón tay. Nguyên nhân là bởi những nghệ nhân này nay đã già yếu, không đủ sức để lên rừng tìm tre về làm, còn lớp trẻ thì bị ảnh hưởng bởi âm nhạc hiện đại nên không mặn mà với nhạc cụ truyền thống.
Trao đổi với P.V, ông Đinh Văn Lum-Phó Chủ tịch UBND xã Kông Lơng Khơng-cho hay: Trống tre là loại nhạc cụ độc đáo của người Bahnar cần được bảo tồn, gìn giữ. Nhạc cụ tuy đơn giản, mộc mạc nhưng có vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần, cổ vũ người dân chăm lo lao động sản xuất, góp phần làm phong phú và đa dạng bản sắc văn hóa các dân tộc bản địa trên địa bàn xã nói riêng và huyện Kbang nói chung. Thời gian tới, xã sẽ tuyên truyền, vận động người lớn tuổi chỉ dạy cho lớp trẻ để duy trì việc chế tác loại nhạc cụ này; đưa vào sử dụng nhiều hơn trong các lễ hội nhằm gìn giữ và phát huy truyền thống văn hóa đặc sắc của người dân bản địa.
NGỌC MINH

Có thể bạn quan tâm

Thơ Lê Vi Thủy: Biên cương mùa gió

Thơ Lê Vi Thủy: Biên cương mùa gió

(GLO)- Giữa những cơn gió xào xạc của núi rừng Tây Nguyên bỏng rát, bài thơ “Biên cương mùa gió” của Lê Vi Thủy như thổi vào lòng người nỗi xúc động lặng thầm. Từ ánh mắt trẻ thơ đến no ấm buôn làng và những giọt mồ hôi người lính, tất cả hòa quyện trong khát vọng yên bình nơi địa đầu Tổ quốc.

Tổ quốc trong tim

Thơ Lenguyen: Tổ quốc trong tim

(GLO)- Bài thơ “Tổ quốc trong tim” của tác giả Lenguyen là lời tri ân sâu sắc với cha ông đã hy sinh vì độc lập dân tộc. Từ Cửu Long đến Trường Sơn, từ Điện Biên đến Sài Gòn, một Việt Nam bất khuất vươn lên giữa máu và hoa, rạng ngời sắc cờ Tổ quốc.

Thơ Đào An Duyên: Lòng quê

Thơ Đào An Duyên: Lòng quê

(GLO)- Trong nhịp sống hiện đại hối hả, bài thơ "Lòng quê" của tác giả Đào An Duyên là tiếng vọng thầm lặng mà day dứt. Người xa quê, dù ở đâu chăng nữa vẫn mang trong tim nỗi nhớ cội nguồn. Qua hình ảnh nước xuôi nước ngược, bài thơ gợi về sự gắn bó thiêng liêng giữa con người và quê hương.

Người nặng lòng với dân ca Tày

Người nặng lòng với dân ca Tày

(GLO)-Hơn 30 năm kể từ ngày rời quê hương Cao Bằng vào Gia Lai lập nghiệp, ông Mã Văn Chức (SN 1961, tổ 3, thị trấn Phú Thiện) vẫn nặng lòng với văn hóa dân tộc Tày. Hơn 100 bài hát đã được ông sáng tác theo làn điệu dân ca Tày với mong muốn “giữ lửa” cho âm nhạc dân gian.

Thơ Lữ Hồng: Những gương mặt hoa cài

Thơ Lữ Hồng: Những gương mặt hoa cài

(GLO)- Bằng hình ảnh thiên nhiên giàu biểu cảm, bài thơ "Những gương mặt hoa cài" của Lữ Hồng gợi nên vẻ đẹp bình yên ẩn sâu trong nhịp sống phố thị. Lời thơ không chỉ là hoài niệm, mà còn là nơi gửi gắm tình yêu, ký ức và những giấc mơ không lời giữa tháng năm xoay vần.

Thơ Sơn Trần: Phía Trường Sơn

Thơ Sơn Trần: Phía Trường Sơn

(GLO)- Bài thơ "Phía Trường Sơn" của Sơn Trần là khúc trầm sâu lắng về nỗi nhớ và sự hy sinh lặng thầm phía hậu phương. Tháng Tư về trên biên cương đầy cỏ xanh và chiều sương phủ trắng, nỗi nhớ hòa quyện cùng đất trời, tạo nên một bản tình ca sâu lắng dành cho cha-người lính năm xưa.

Khẳng định sức sống bất tận của văn học nghệ thuật trong đời sống tinh thần Nhân dân

Khẳng định sức sống bất tận của văn học nghệ thuật trong đời sống tinh thần Nhân dân

(GLO)- Đó là phát biểu của Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Châu Ngọc Tuấn tại hội nghị tổng kết 50 năm nền văn học nghệ thuật tỉnh Gia Lai sau ngày thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025) diễn ra vào sáng 23-4 tại Hội trường 2-9 (TP. Pleiku).

Nơi “Ngọn lửa cao nguyên” rực sáng

Nơi “Ngọn lửa cao nguyên” rực sáng

(GLO)- Trong kho tàng âm nhạc Việt Nam có nhiều ca khúc không chỉ đơn thuần là tác phẩm nghệ thuật mà còn là biểu tượng của một vùng quê. Nơi ấy, tình yêu và nỗi nhớ không thể phai mờ. “Ngọn lửa cao nguyên” của nhạc sĩ Trần Tiến chính là một trong những ca khúc như thế.

“Lặng lẽ trưởng thành” cùng sách

“Lặng lẽ trưởng thành” cùng sách

(GLO)- “Dáng vẻ của một người yên lặng đọc sách khá giống với những gì tôi cảm thấy khi nghĩ về một người đang trưởng thành trong lặng lẽ”-đó là cảm nhận của chị Trần Thị Kim Phùng Thủy-Trưởng ban Điều hành dự án “Văn hóa đọc Gia Lai” về giá trị sâu bền mà sách mang lại.

Thơ Lenguyen: Mùa qua phố

Thơ Lenguyen: Mùa qua phố

(GLO)- Bài thơ "Mùa qua phố" của tác giả Lenguyen là một bức tranh dịu dàng, gợi cảm xúc, đưa người đọc bước vào không gian phố núi Pleiku trong thời khắc chuyển mùa. Với giọng điệu lãng mạn và sâu lắng, bài thơ khơi gợi vẻ đẹp bình dị nhưng đầy chất thơ của phố núi...

Con đường tất yếu

Con đường tất yếu

Vài năm trở lại đây, các sản phẩm văn hóa - nghệ thuật Việt đã được khai thác với tinh thần mới: vừa trân trọng truyền thống, vừa dấn thân khai phá cái mới.