Đạo sắc thần cổ nhất Gia Lai

Theo dõi Báo Gia Lai trênGoogle News
(GLO)- Theo thống kê sơ bộ của chúng tôi, không kể sưu tập tư nhân, Gia Lai còn lưu giữ 26 sắc thần, phân bố tập trung trong các đình làng trên địa bàn An Khê và Đak Pơ. Trong số này, có niên đại xưa nhất là sắc hợp phong cho thần Bạch Mã và thần Thành Hoàng năm 1880 thời Vua Tự Đức được lưu giữ tại đình An Khê.
Sắc hợp phong cho thần Bạch Mã và thần Thành Hoàng có kích thước 133 cm x 51 cm, chữ 2 cm x 2 cm, tình trạng nhìn chung còn khá nguyên vẹn, chỉ bị rách vài đường răng cưa phía góc trái bên trên. Về chất liệu, sắc được làm từ giấy dó thượng hạng, thường gọi là giấy sắc/giấy long đằng, có độ mịn, dai và bền cao. Văn tự trên sắc phần nội dung được viết bằng mực Tàu đen, phần triện là mực son đỏ tươi, không bị nhòe khi thấm qua nước.
Về trang trí, mặt trước sắc có 4 viền chung quanh trang trí hồi văn tâm đồ án hình chữ “vạn”, trung tâm trang trí hình rồng mây, 4 góc sắc và phía trên (thường là lưng rồng) trang trí 5 đồ án vuông hình chữ “thọ”, xung quanh đồ án rồng là các chấm tròn. Các nét trang trí này đều có màu bạc ánh kim, dấu triện vuông son Sắc Mệnh Chi Bảo được đóng ở đoạn đầu và cổ rồng. Mặt sau sắc trang trí hoa văn vẽ bạc chìm mờ hơn so với mặt trước, phần giữa là 2 đồ án hình chữ “thọ” nằm so le sát nhau, bên phải trang trí đồ án lá dây, bên trái trang trí đồ án sách tua.
Đây cũng là đạo sắc thần có kích thước lớn nhất trong số các sắc thần hiện còn tại Gia Lai. Bởi lẽ, kích thước phổ biến các sắc khác ở Gia Lai (chủ yếu thời Duy Tân, Bảo Đại) là 126 cm x 50 cm.
Ảnh: Lưu Hồng Sơn
Sắc hợp phong cho thần Bạch Mã và thần Thành Hoàng có kích thước 133 cm x 51 cm, chữ 2 cm x 2 cm. Ảnh: Lưu Hồng Sơn
Toàn văn sắc được phiên âm như sau (từ trên xuống dưới, từ phải qua trái): Dòng 1: Sắc chỉ Bình Định tỉnh, Tuy Viễn huyện, An Khê thôn, tòng tiền phụng sự. Dòng 2: Dương Uy Ngự Hối Bảo Chướng Kiện Thuận Hòa Nhu Hàm Quang Bạch Mã. Dòng 3: Thượng đẳng thần; Bảo An Chánh Trực Hựu Thiện Đôn Ngưng Bổn Cảnh Thành. Dòng 4: Hoàng chi thần. Tiết kinh ban cấp. Dòng 5: Sắc phong chuẩn kỳ phụng sự. Tự Đức tam thập nhất niên chánh trị Trẫm ngũ. Dòng 6: Tuần đại khánh tiết, kinh ban bảo chiếu đàm ân lễ long đăng trật. Dòng 7: Đặc chuẩn hứa y cựu phụng sự, dụng quốc khánh nhi thân tự. Dòng 8: Điển. Khâm tai. Dòng 9: Tự Đức tam thập tam niên, thập nhất nguyệt, nhị thập tứ nhật. Triện: Sắc Mệnh Chi Bảo.
Dịch nghĩa:
Sắc cho thôn An Khê thuộc huyện Tuy Viễn, tỉnh Bình Định.
Trước đây thôn đã thờ thần Bạch Mã mỹ hiệu Dương Uy Ngự Hối Bảo Chướng Kiện Thuận Hòa Nhu Hàm Quang Bạch Mã thượng đẳng thần và thần Thành Hoàng mỹ hiệu Bảo An Chánh Trực Hựu Thiện Đôn Ngưng Bổn Cảnh Thành Hoàng chi thần, được triều đình ban sắc công nhận. Năm Tự Đức 31, nhân dịp Trẫm lễ thọ ngũ tuần, gia cấp phong tặng, chuẩn cho dân làng tiếp tục thờ phụng các ngài, mở rộng thêm điển lễ quốc gia.
Nay sắc.
Ngày 24 tháng 11 năm Tự Đức thứ 33 (1880).
Ngoài sắc phong kể trên, đình An Khê còn giữ được 1 sắc thần năm 1909 và 1 sắc thần năm 1911. Đạo sắc năm 1909 thời Duy Tân phong cho thần Bạch Mã và Thành Hoàng bị thủng rách khá nhiều chỗ nhưng may mắn là phần chữ viết vẫn nguyên vẹn; đạo sắc năm 1911 thời Duy Tân đã rách và mất 2/3, chỉ còn dòng ghi niên hiệu niên đại, nhờ bản kê danh mục trong hộp sắc do chúng tôi phát hiện mới biết chính xác rằng nội dung sắc này phong tặng cho các nữ thần Ngũ Hành Tiên Nương và Thiên Y A Na.
Bản kê cho biết thêm, trừ 3 sắc kể trên, thôn An Khê xưa có 2 sắc khác đã mất là sắc năm 1851 thời Tự Đức và sắc năm 1886 thời Đồng Khánh cùng phong cho thần Bạch Mã và Thành Hoàng. Từ đây, có thể suy ra rằng, đạo sắc năm 1851 chính là “tiền thân” của nhiều đạo sắc ra đời sau đó: Tự Đức 1880, Đồng Khánh 1886, Duy Tân 1909, bởi cùng phong cho thần Bạch Mã và Thành Hoàng, chỉ khác là các vị thần trong các sắc sau được gia tăng mỹ tự, thứ bậc so với đạo sắc năm 1851.
Và vì những lý do trên, theo tìm hiểu của chúng tôi, đến nay, tại Gia Lai, sắc thần có niên đại cổ xưa nhất còn tồn tại là đạo sắc 1880 thời Tự Đức hiện được lưu giữ tại đình An Khê.
LƯU HỒNG SƠN
 

Có thể bạn quan tâm

Cần phát huy giá trị di tích: “Địa điểm vụ thảm sát nhân dân làng Tân Lập năm 1947”

Cần phát huy giá trị di tích: “Địa điểm vụ thảm sát nhân dân làng Tân Lập năm 1947”

(GLO)- Sáng 6-11, tại TP. Pleiku, Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai tổ chức hội thảo khoa học di tích lịch sử “Địa điểm vụ thảm sát nhân dân làng Tân Lập năm 1947, xã Kông Bơ La, huyện Kbang” nhằm hoàn thiện hồ sơ, trình cấp có thẩm quyền đề nghị xếp hạng di tích quốc gia.

Trao giải Cuộc thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống tạo ra các sản phẩm lưu niệm phục vụ du khách

Trao giải Cuộc thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống tạo ra các sản phẩm lưu niệm phục vụ du khách

(GLO)- Nằm trong khuôn khổ Tuần lễ hoa dã quỳ-núi lửa Chư Đang Ya, chiều 9-11, tại khu vực sân nhà rông làng Gri, xã Chư Đang Ya (huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai), Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND huyện Chư Păh tổ chức trao giải Cuộc thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống.

Các nghệ nhân làng Chuet 2 (phường Thắng Lợi) phục dựng lễ báo hiếu cha mẹ tại Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam. Ảnh: Thu

Lễ báo hiếu của người Jrai

(GLO)- Lễ báo hiếu cha mẹ là tập tục văn hóa truyền thống đã có từ xa xưa trong đời sống của cộng đồng người Jrai. Đây là dịp để những người con đền đáp công ơn sinh thành, dưỡng dục và cầu mong thần linh ban sức khỏe cho cha mẹ.

Bảo tồn bản sắc làng Bahnar - Kỳ cuối: Cần phát huy giá trị văn hóa truyền thống

Bảo tồn bản sắc làng Bahnar - Kỳ cuối: Cần phát huy giá trị văn hóa truyền thống

(GLO)- Cách đây gần 18 năm, trong một số công trình điều tra văn hóa các làng đồng bào dân tộc thiểu số ở TP. Pleiku thì người ta xếp một số buôn làng trong khu vực, trong đó có làng Wâu và Ktu (xã Chư Á) là làng tương đối có giá trị, đưa vào diện bảo tồn và phát triển.

Sân trường rộn tiếng cồng chiêng

Sân trường rộn tiếng cồng chiêng

(GLO)- Cứ mỗi buổi sinh hoạt, khuôn viên Trường Phổ thông Dân tộc bán trú THCS Lơ Pang (xã Lơ Pang, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai) lại rộn ràng tiếng cồng chiêng. Âm thanh quen thuộc ấy đến từ đôi tay nhỏ bé của các em học sinh thuộc Câu lạc bộ (CLB) Cồng chiêng của trường.

Người giữ nghề dệt thổ cẩm ở Ia Rsươm

Người giữ nghề dệt thổ cẩm ở Ia Rsươm

(GLO)- Không chỉ dệt thổ cẩm giỏi, chị Rah Lan H’Nghí (SN 1988, buôn Toát, xã Ia Rsươm, huyện Krông Pa, tỉnh Gia Lai) còn nhiệt tình chỉ dạy cho chị em trong buôn để góp phần bảo tồn và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc.

Là gốm nhưng không phải... gốm

Là gốm nhưng không phải... gốm

Sau thời gian dài thực nghiệm, nghệ nhân Đỗ Hữu Triết (51 tuổi, ngụ 66 Chi Lăng, TP.Huế, Thừa Thiên-Huế) sáng tạo thành công chất liệu mới có tên Việt kim diêu có thể đáp ứng nhu cầu sáng tạo nghệ thuật với nhiều đặc tính ưu việt.