Campuchia và những câu chuyện từ 40 năm trước

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
 
Khi nghe tôi kể chuyện về văn hóa, lịch sử của người Khmer, nhiều người thường ngạc nhiên hỏi “Tại sao anh yêu quý đất nước này đến thế?” Và câu trả lời của tôi là: Vì đây là mảnh đất mà rất nhiều bạn bè tôi đã nằm xuống. Họ đã chết cho tôi được sống.
Làm lữ hành quốc tế từ năm 1999, tôi luôn được giao nhiệm vụ đưa các đoàn khách đi tham quan, làm việc ở Campuchia. Hơn 300 lần ra vào Angkor và đi khắp đất nước chùa Tháp. Từ Hội chợ hàng Việt Nam Chất lượng cao và Xuất khẩu Việt - Cam, cho đến các đoàn mổ mắt, khám bệnh, phát thuốc, tặng quà miễn phí của Hội bảo trợ Bệnh nhân Nghèo, Hội Chữ Thập đỏ, các doanh nghiệp và của công ty.
Từ các đoàn huấn luyện Hướng dẫn viên, khảo sát các tour mới cho đến phục vụ Chủ tịch UBND TP.HCM (2005); Thủ tướng Phan Văn Khải (2006), lãnh đạo các tỉnh Lâm Đồng, Quảng Nam… Khi nghe tôi kể chuyện về văn hóa, lịch sử của người Khmer, nhiều người thường ngạc nhiên hỏi “Tại sao anh yêu quý đất nước này đến thế?” Và câu trả lời của tôi là: Vì đây là mảnh đất mà rất nhiều bạn bè tôi đã nằm xuống. Họ đã chết cho tôi được sống.
Chuyện 40 năm trước
Lúc đó, tôi đang công tác ở Ban Thiếu nhi thuộc Thành Đoàn TP.HCM. Chiến tranh biên giới Tây Nam, tôi từng xung phong đi bộ đội, đợt Hồng quân 1978 nhưng chỉ tiễn chứ chưa được mặc áo lính. Anh em Thành Đoàn có tham gia xây dựng tuyến phòng thủ biên giới ở Bến Cầu năm 1978. Nghĩ lại vẫn hoảng. Ra biên giới hạ cây thốt nốt, đào công sự chiến đấu giữa tiếng súng ì ầm. Tối thay phiên nhau gác. Gần trăm người chỉ vài khẩu carbin tự vệ. Nhiều người chưa biết cách sử dụng. Chỉ cần năm bảy tên Khmer Đỏ luồn sâu vào bên trong, kiểu đánh du kích là cả trăm người nguy khốn.
Cuối năm 1978, tin tức dồn dập bộ đội ta phản công giúp Mặt trận Đoàn kết dân tộc Cứu nước Campuchia. Chiều 7.1.1979, chế độ diệt chủng Pol Pot sụp đổ, thủ đô Phnom Penh và Campuchia được giải phóng. Thành Đoàn lập tức tổ chức cho Đội Thiếu niên Tiền phong mít tinh mừng chiến thắng lịch sử vào tối 9.1.1979 tại Nhà Thiếu nhi thành phố.
Tôi được giao nhiệm vụ “Tìm và mời các bạn nhỏ Campuchia tham gia”. Sau 2 ngày ngược xuôi, tôi tìm được mấy bạn nhỏ người Khmer ở quận 5. Các em cùng gia đình chạy loạn về đây từ mấy năm trước. Em nào cũng gầy nhom, đen nhẻm; không biết tiếng Việt. Tôi thì mù tịt tiếng Cam mà công việc rất gấp. Dùng đủ thứ ngôn ngữ thân thể và cả nhiệt tình, chỉ dạy được các em mấy chữ. 5 bạn nhỏ Campuchia tham gia mít tinh hồ hởi. Phần phát biểu chỉ nói được mỗi câu “Việt Nam – Campuchia - Xamaki – Chaychumnía” (Đoàn kết – Chiến Thắng).
Cuối thu 1979, sau 3 tháng huấn luyện cấp tốc, tôi được xuất ngoại lần đầu, qua Campuchia giúp bạn chiến đấu và xây dựng đất nước. Cùng đi với tôi đợt này có nhiều anh em ở Thành Đoàn, trong đó có nhà văn Nguyễn Đông Thức và luật sư Huỳnh Quí (lúc đó đều ở báo Tuổi trẻ). Từ vận tải đặc công ở E 117, chuyển sang pháo thủ cối bộ binh E 205, nhân viên Ban Chính trị Trung Đoàn, rồi D52 giúp bạn; tôi đi khắp vùng Đông Bắc, suýt chết vài lần. Có lần tưởng bị bắt sống.
Được về Sài Gòn 2 lần, kết hợp công tác và thăm nhà, đi cả tàu bay, lẫn tàu thủy, ngược dòng Tonle Sap từ Phnom Penh lên Siem Reap. Đơn vị đóng quân ở Sra Sroong (Hồ Sroong), đối diện đền Bantia Kdey. Từng chốt giữ cổng Nam, thành Angkor Thom cả tháng trời. Vào Angkor hoang phế, đầy phân dơi, thấy thán phục chứ không có khái niệm gì về du lịch.
Lúc đó, chỉ mong sớm ra quân, về nhà. Chỉ có về nhà mới an toàn “Bởi chiến tranh đâu phải trò đùa” (Phạm Minh Tuấn). Tôi học được nhiều nghề vặt, từ chụp ảnh, cắt chữ, viết báo, nấu ăn… kiểu bộ đội. Giờ rỗi, không biết nhậu, chẳng biết làm gì, đành tự học tiếng Khmer với trẻ con. Khổ nhất là mấy từ hình dung như cứng, mềm, đẹp, một nửa… Phải làm thí dụ cả chục lần, thử đi thử lại mới ra một chữ. Học để giết thời gian. Ai dè sau này làm du lịch, vốn liếng tiếng Khmer tự học, trở thành hàng hiếm công dụng.
Mùa thu 1983, sau 4 năm rong ruổi khắp xứ bạn, tôi chuyển ngành về lại Thành Đoàn, tiếp tục công tác ở Ban Thiếu nhi và Hội Đồng đội thành phố.
Trở lại Angkor
Do hoàn cảnh lịch sử, tôi bước vào ngành du lịch ngẫu hứng sau thời gian làm Trại trưởng trại hè Thanh Đa từ 1989. Trung tâm Dã ngoại Lửa Việt ra đời vào tháng 5.1995 và công ty Dã ngoại Lửa Việt thành lập ngày 26.3.1999. Cuối năm 1999, tôi trở lại Angkor. Xúc động vì thấy Campuchia thay đổi. Hồi hộp với bao cảm xúc. Vẫn phập phồng và ám ảnh bởi lần suýt bị bắt sống. Khi một mình leo lên núi Bakheng, gặp mấy trẻ em Khmer đùa chơi, tôi cứ ngỡ gặp tàn quân Pol Pot. Khi tìm lại người quen. Vào nhà gặp anh Huot, chị Vò mà vẫn run. Nhờ họ, Lửa Việt được mua dịch vụ với giá nội địa. Anh Huot lấy xe chở tôi lên tận Poi Pet và núi Kulen.
Lửa Việt tiên phong khai thác tour Angkor. Sau này bổ sung thêm núi Kulen và dòng sông ngàn Linga, tắm sông Mekong và xem cá heo nước ngọt ở Kratie, lên Poipet đi chợ biên giới Longkua. Đến ủy lạo bộ đội Campuchia khi đền Preak Vihear vừa im tiếng súng vào năm 2008 và tổ chức tuyến Preak Vihear – Anlong Veng – núi Kulen. Đặt tên cho thác và hồ nước là Phale ở đảo Rong Saloem (Sihanuok). Mở tour lên núi Tà Lơn (Thansur Bokor) với điện Tứ Giao, đồng Linga...
Những năm đó, tour Campuchia quanh năm không lên giá. Chỉ bắt đầu tăng giá và lộn xộn khi người Trung Quốc tràn ngập các điểm tham quan. Kampong Som (Sihanouk) thành Kampong Chan (cách người Khmer gọi người Trung Quốc). Năm 2.000, từ Sài Gòn đi Phnom Penh mất cả ngày dù chỉ 240 km. Từ Phnom Penh đi Siem Reap chủ yếu bằng đường thủy. Thành phố nào cũng đèn đóm lờ mờ, nước máy vàng như nghệ. Khách du lịch chủ yếu châu Âu và Mỹ. Từ 2008, khách Việt Nam áp đảo và từ 2014 là khách Trung Quốc. Campuchia đang thay đổi từng ngày chứ không phải từng tháng, từng năm.
Xưa khó khăn, chỉ mình Lửa Việt tung hoành, làm du lịch hết mình kiểu người lính. Giờ thuận lợi, hàng chục công ty cùng cạnh tranh, trăm hoa đua nở. Các đối tác ở Campuchia cũng khuyến mại sát rạt, giá tour chạm đáy, du khách càng có lợi.
40 năm sau
Những ngày đầu năm 2019, tôi đưa đoàn cựu chiến binh Lữ đoàn 22 Tăng - Thiết giáp thuộc Quân đoàn 4, về thăm lại chiến trường xưa. Đoàn ghé nghĩa trang Liệt sĩ Bến Cầu (Tây Ninh), viếng đồng đội. Mắt ai cũng đỏ hoe. Nắng trưa gay gắt, mồ hôi nhễ nhãi, ai cũng quân phục tươm tất. Tôi gợi ý đoàn vào bóng râm làm lễ thì có người nhắc “Đồng đội chúng tôi đã nằm đây hơn 40 năm. Đứng nắng chút xíu ăn thua gì”. Tôi lặng thinh, xấu hổ và thấm thía.
Đoàn có 30 người, hơn một nửa là đại tá. Số còn lại ra quân làm dân, đủ nghề. Ai cũng mộc chất lính tăng. Chỉ tội đa phần ghiền thuốc lá. Trưởng đoàn là vị tướng công an, cũng từng là sĩ quan Thiết giáp trong đoàn quân vào giải phóng Phnom Penh. Suốt hành trình, anh em thay nhau ôn chuyện cũ, râm ran hơn pháo tết. Tôi no nê với bao kiến thức mới mẻ về lính xe tăng, về chiến dịch giải phóng và giữ gìn Phnom Penh. Câu chuyện sống động còn hơn phim tài liệu. Nhiều chuyện thâm cung bí sử, cảm động và sâu sắc đến kinh ngạc.
Tham quan Hoàng Cung, ai cũng bồi hồi với những ký ức 40 năm trước. Cứ như một giấc mơ đẹp và bi hùng. Nhớ quay quắt những đồng đội đã nằm xuống. Càng nhắc nhau giữ mình để không xấu hổ với lương tâm và máu xương của bao người. Tối Phnom Penh, đoàn dùng bữa thân mật tại một quán nhỏ của người Việt. Có cả tướng Campuchia đến dự, cũng giản dị và thân thiện đến bất ngờ. Hỏi ra mới biết, bữa tối do anh em bên này hùn tiền đãi các chú.
Khuya, anh em dạo chơi dọc bờ sông Bốn Mặt. Đường vắng, phố tĩnh lặng, thanh bình. Có người đi chân trần để nghe đất thở, thì thầm kể chuyện bể dâu. Gió hào phóng đồng hành. Lòng lâng lâng cảm xúc vì mình vẫn sống có ích. Campuchia hiền hòa xinh đẹp, có một phần góp sức của những người lính năm xưa.
MOTTHEGIOI.VN/ Nguyễn Văn Mỹ (CCB E 117, E 205 Mặt trận 479)

Có thể bạn quan tâm

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

(GLO)- Giữa bao thiếu thốn của vùng đất Pờ Tó, có một người thầy lặng lẽ, bền bỉ gieo yêu thương cho học trò nghèo. Thầy không chỉ dạy chữ mà còn khởi xướng nhiều mô hình sẻ chia đầy ý nghĩa như: “Tủ bánh mì 0 đồng”, “Mái ấm cho em”, “Trao sinh kế cho học trò nghèo”.

Trung tá Cao Tấn Vân (thứ 2 từ phải sang)-Phó Đội trưởng Phòng An ninh đối ngoại (Công an tỉnh Gia Lai) chụp ảnh cùng đồng đội. Ảnh: NVCC

Cống hiến thầm lặng vì sứ mệnh cao cả

(GLO)- Hành trình "gieo hạt" hòa bình bắt đầu từ những con người bình dị. Những cống hiến thầm lặng của họ vì sứ mệnh cao cả, góp phần tích cực đưa hình ảnh đất nước và con người Việt Nam yêu chuộng hòa bình đến bạn bè quốc tế.

Giới trẻ hào hứng tham gia các khóa học làm đèn lồng Trung thu thủ công

Hồi sinh Trung thu xưa

Giữa phố phường rực rỡ ánh đèn led, đèn ông sao và mặt nạ giấy bồi bất ngờ “tái xuất”, gợi lại ký ức những mùa trăng rằm xưa. Sự trở về của Trung thu truyền thống đã manh nha trong những năm gần đây, được nhiều người trẻ hào hứng đón nhận.

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

(GLO)- Trở về từ cuộc chiến khốc liệt ở Thành cổ Quảng Trị, cựu chiến binh Hồ Anh Hòa ít khi nhắc lại kỷ niệm chiến đấu với gia đình, con cháu. Bởi ông cho rằng, việc cầm súng lao vào cuộc chiến thời điểm ấy là trách nhiệm của một người con yêu Tổ quốc, “không nên công thần”.

Các cổ vật gốm sứ chén, bát, đĩa... được ngư dân nhặt được.

Làng cổ vật

Nép mình bên eo biển Vũng Tàu, thôn Châu Thuận Biển (xã Đông Sơn, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng là “làng lặn Hoàng Sa” với truyền thống bám biển, giữ chủ quyền, mà còn được ví như “kho báu” lưu giữ hàng loạt cổ vật từ những con tàu đắm hàng thế kỷ dưới đáy đại dương.

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

Nhiều doanh nghiệp và người dân lên ngọn núi Ngọc Linh hùng vĩ ở TP.Đà Nẵng thuê môi trường rừng để trồng sâm, mở ra một nghề mới để đồng bào Xê Đăng bản địa mưu sinh suốt nhiều năm qua: 'phu sâm', tức nghề cõng hàng thuê.

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

(GLO)- Không chỉ bền bỉ gieo con chữ cho học trò nghèo, thầy Võ Trí Hoàn-Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Quang Trung (xã Ia Tul, tỉnh Gia Lai) còn là người đam mê sưu tầm đồ xưa cũ. Với thầy, mỗi món đồ là bài học sống động về lịch sử dân tộc mà thầy muốn kể cho học trò.

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

(GLO)- Hàng trăm năm qua, những gốc đa lặng lẽ vươn mình trong rừng già Kon Ka Kinh, thấm đủ chuyện nhân sinh để hóa thành "chứng nhân" của đại ngàn. Quần thể đa cổ thụ không chỉ tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, mà còn trở thành di sản tinh thần gắn bó với bao thế hệ cư dân sống dựa vào rừng.

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Dặm dài Trường Lũy

Dặm dài Trường Lũy

(GLO)- Trường Lũy là một phức hợp bao gồm: lũy-bảo (đồn)-đường, hình thành từ thời chúa Nguyễn, xây dựng quy mô dưới triều Nguyễn; đi qua địa phận 3 tỉnh trước đây: Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định.

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Trạm biến áp 500kV Lào Cai đang gấp rút hoàn thiện để trở thành điểm khởi đầu của tuyến đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên. Đây là mắt xích chiến lược trong hành trình đưa nguồn điện dồi dào, đặc biệt là thủy điện ở Tây Bắc, vượt núi băng rừng về xuôi để hòa vào lưới điện quốc gia.

Viết giữa mùa măng rừng

Viết giữa mùa măng rừng

(GLO)- Vào tháng 7 đến tháng 11 hằng năm, khi những cơn mưa đầu mùa bắt đầu trút xuống, cũng là lúc người dân vùng cao nguyên Gia Lai lội suối, băng rừng để hái măng - thứ sản vật được người Jrai, Bana gọi là “lộc rừng”.

Vũ Văn Tam Lang & 50 cây violon đặc chế

Vũ Văn Tam Lang và 50 cây violon đặc chế

(GLO)- Cách đây vài năm, khi ngắm 22 cây đàn violon do ông Vũ Văn Tam Lang (phường An Phú, tỉnh Gia Lai) chế tác bằng tất cả tâm huyết được giới chuyên môn đánh giá cao, tôi thầm nghĩ, ông đã có thể tự hài lòng với những gì mình có.

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

(GLO)- Cuộc trò chuyện với hai nhân chứng sống - ông Hoàng Văn Tuyển và bà Huỳnh Thị Kim Xuyên đã đưa chúng ta trở lại những năm tháng kháng chiến đầy gian khổ, nơi tinh thần yêu nước và khát vọng cống hiến đã viết nên những trang đời đáng nhớ.

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

(GLO)- Khi mới xây dựng, các chốt chiến đấu dân quân thường trực biên giới chỉ có công sự, trận địa chiến đấu. Nhờ bàn tay lao động cần cù của cán bộ, chiến sĩ, chốt được phủ xanh bởi bồn hoa, cây cảnh, thảm cỏ, cây xanh và có vườn tăng gia, ao cá, tạo thêm nét đẹp ở nơi biên cương.

null