Võ Thị Thanh Bình: Nhà giáo tâm huyết với cây dược liệu

Năm 2015, nhận thấy điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng ở Gia Lai rất thích hợp cho sự phát triển các loại cây dược liệu, cô Võ Thị Thanh Bình nảy ra ý tưởng nghiên cứu về các hoạt chất tự nhiên. “Tôi mong muốn những nghiên cứu của mình sẽ là cơ sở khoa học để người nông dân nói riêng và các cấp, ngành của tỉnh nói chung xem xét để quy hoạch, đầu tư phát triển vùng dược liệu trong tương lai, nhất là với các cây thuốc thông dụng, gần gũi trong cuộc sống. Từ đó có thể liên kết sản xuất những vị thuốc với giá thành rẻ, góp phần chăm sóc sức khỏe đồng bào ở vùng khó khăn”-cô Bình chia sẻ.

Trong vai trò giáo viên hướng dẫn, ý tưởng trên đã từng bước được cô Bình hiện thực hóa bằng các dự án nghiên cứu khoa học do học sinh Trường THPT Pleiku trực tiếp triển khai. Những dự án này khi tham gia cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật các cấp đều đạt giải thưởng.

Cô Bình thông tin: “Dự án đầu tiên mà cô trò bắt tay làm là nghiên cứu chiết xuất, xác định thành phần hóa học trong tinh dầu củ nghệ đen được trồng tại 2 địa bàn khác nhau trong tỉnh, đạt giải nhì cấp tỉnh và giải khuyến khích cấp quốc gia (năm học 2015-2016). Tiếp nối thành công đó, năm học 2016-2017, chúng tôi lại tiến hành nghiên cứu tương tự để làm rõ sự khác biệt giữa 3 loại nghệ: vàng, đỏ, trắng được trồng tại phường Yên Thế (TP. Pleiku), từ đó tìm ra loại nghệ có dược chất cao nhất. Đề tài này cũng đã đạt giải ba cấp tỉnh. Những năm tiếp theo, tôi cùng học trò chuyển sang nghiên cứu xác định thành phần hoạt chất để tạo chế phẩm từ cây cỏ Lào (năm học 2017-2018), lá vối (năm học 2018-2019) và gần đây nhất là lá tía tô (năm học 2019-2020) góp phần chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Các đề tài này khi dự thi đều đạt giải cấp tỉnh, riêng đề tài về lá vối đạt thêm giải ba cấp quốc gia”.

Không chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu, trong quá trình thực nghiệm, cô Bình và học trò còn chế xuất ra một lượng nhỏ chế phẩm dưới sự hỗ trợ về thiết bị, dụng cụ của Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng (Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng tỉnh) cùng Bệnh viện Y dược cổ truyền-Phục hồi chức năng tỉnh. Cụ thể là chế xuất thuốc nhỏ mũi từ cây cỏ Lào dành cho những người viêm mũi dị ứng mãn tính (cây cỏ Lào chứa nhiều hoạt chất kháng viêm, có khả năng ức chế sự phát triển của một số loại vi khuẩn gây bệnh viêm xoang); sản phẩm trà túi lọc lá vối và cao viên lá vối nguyên chất (lá vối chứa hoạt chất có khả năng kháng khuẩn, kháng oxy hóa và tùy vào nồng độ còn có thể ức chế được bệnh tiểu đường-P.V); trà lá tía tô với tác dụng thanh nhiệt, giải độc, trị cảm, ho có đờm, tốt cho tim mạch, não bộ, phòng ngừa ung thư...

Tuy nhiên, theo cô Bình, các chế phẩm này cũng chỉ dừng lại ở việc phục vụ, minh chứng cho kết quả nghiên cứu, còn để hoàn thiện và đưa ra thị trường tiêu thụ thì cần nhiều công đoạn, trong đó có sự hỗ trợ về kinh phí và hoàn tất thủ tục cấp phép lưu hành. 

Em Huỳnh Hữu Khang-cựu học sinh Trường THPT Pleiku-chia sẻ: “Nhiều người sử dụng lá vối để uống hàng ngày khiến chúng em tò mò muốn tìm hiểu xem loại lá này có chứa những hoạt chất gì có lợi cho sức khỏe; qua đó khẳng định lợi ích của cây vối bằng các minh chứng khoa học nhằm khai thác tối đa giá trị của loài cây này dưới nhiều dạng sản phẩm tiện lợi. Trong quá trình nghiên cứu, cô Bình luôn khuyến khích tụi em tự đặt ra câu hỏi để trả lời, từ đó ghi nhớ và hiểu rõ vấn đề hơn. Nhờ cô Bình, em biết được rằng, mọi cây cỏ quanh ta đều có những lợi ích nhất định đối với sức khỏe, chỉ là chúng ta có chịu khó tìm ra hay không”.

Tương tự, em Dương Thị Hồng-cựu học sinh Trường THPT Pleiku-cho hay: “Em là 1 trong 2 thành viên tham gia nghiên cứu về đề tài lá tía tô dưới sự hướng dẫn của cô Bình. Chúng em quyết định chọn đề tài này vì muốn tạo ra sản phẩm mới chứa các hoạt chất quý được chiết xuất từ lá tía tô vừa đảm bảo an toàn, hiệu quả, giá thành lại thấp, vừa tạo điều kiện cho người nghèo có cơ hội sử dụng để chăm sóc sức khỏe. Để thực hiện mục tiêu trên, chúng em thu thập nguồn nguyên liệu lá tía tô có sẵn ở địa phương, thực hiện chiết xuất tinh dầu bằng phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước và tiến hành đánh giá các chỉ tiêu cơ bản của tinh dầu. Cô Bình trợ giúp chúng em rất nhiều trong quá trình thực nghiệm và tạo chế phẩm”.

Dẫu gặp không ít khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện các dự án nhưng cô giáo Võ Thị Thanh Bình vẫn cùng học trò miệt mài nghiên cứu. Thầy Nguyễn Đình Trung-Hiệu trưởng Trường THPT Pleiku-nhận xét: “Cô Bình là một trong những người có chuyên môn tốt về lĩnh vực hóa-sinh, có năng khiếu cũng như năng lực nghiên cứu khoa học. Mặc dù bận rộn với công tác quản lý nhưng cô vẫn luôn nhiệt tình chia sẻ kinh nghiệm, hướng dẫn học sinh tham gia nghiên cứu khoa học và mang về nhiều thành tích cho trường. Nhà trường cũng thường xuyên quan tâm, động viên và tuyên dương giáo viên, học sinh có thành tích tiêu biểu trong lĩnh vực này; đồng thời bố trí kinh phí hàng năm để đầu tư trang-thiết bị cho phòng thí nghiệm, giúp các em có điều kiện thực nghiệm tại trường, giảm chi phí đi lại trong quá trình thực hiện đề tài”.