"Đình làng": Vẻ đẹp hồn hậu của làng quê Việt

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Trong tập thơ “Chợt” của Văn Công Hùng vừa mới xuất bản, tự nhiên lọt vào một bài thơ rất truyền thống “Đình làng”. Truyền thống từ thể thơ lục bát như ca dao đến những câu chữ tràn đầy hình tượng đặc trưng của làng quê Việt.
“Đình xoay một góc Việt cong/bao thân phận mãi long đong kiếp người/làng như giọt mực của trời/viết muôn vạn những cuộc đời thân thương/đình làng phơi nắng ngậm sương/ướp hồn quê những vô thường nghìn năm/làng nghiêng theo buổi trăng rằm/này na này lựu này tằm này dâu/đình làng vô tận nông sâu/bao dông bão vẫn mái đao dịu dàng/đình làng kết dọc nối ngang/bàn chân thập thững ngỡ ngàng quê hương/cột lim mềm mại vấn vương/ngàn năm người Việt nhớ thương tìm về/đình làng bện những câu thề/tiếng cười treo giữa bốn bề mắt nhau...”. Một tứ thơ rất độc đáo, nói về ngôi đình mà cứ đau đáu về hồn quê, về đời người với bao giãi dầu mưa nắng, với bao thăng trầm thân phận nhà nông.
Biểu tượng nổi bật nhất của làng Việt xưa là: cây đa, giếng nước, sân đình. Ở đó hội tụ hồn quê Việt, “ướp hồn quê những vô thường nghìn năm”! Người Việt xưa có nếp truyền thống “trong họ, ngoài làng”, không những tôn quý ngôi nhà thờ họ mà ai cũng quý trọng ngôi đình làng. Ngôi đình biểu trưng cho làng. Nó là nơi vừa thờ tự, vừa hành pháp, vừa tư pháp. Đình làng thờ thành hoàng làng, thờ đạo Nho, là nơi diễn ra bao lễ hội linh thiêng, cũng là nơi xử kiện phạt vạ, nơi tập trung quyền lực quản lý của làng. Đó là nơi thể hiện truyền thống “trọng lão”, “trọng trí” và “trọng quan viên” của người nhà quê xưa.
Ảnh minh họa.
Ảnh minh họa.
Thời Pháp thuộc, làng Việt có hai bộ máy cai trị gọi là Hội đồng Kỳ mục và Hội đồng Lý dịch. Hội đồng Kỳ mục (tương tự như HĐND xã bây giờ), cũng gọi là Hội đồng già làng, bao gồm những quan viên hưu trí (Tiên chỉ, Thứ chỉ), những người già (đàn ông) thông thạo chữ nghĩa, có uy tín trong cộng đồng. Đó là cơ quan mang tính tự quản của cộng đồng dân cư Việt. Hội đồng Kỳ mục không có quyền lực nhà nước, nhưng lại có thực quyền trong xét xử, quyết định nhiều việc của làng. Khi ngồi ở đình làng, Hội đồng Kỳ mục được xếp ngồi bên trái (người xưa quan niệm bên tả lớn quyền hơn bên hữu).
Hội đồng Lý dịch đại diện cho quyền lực nhà nước ở làng xã (tương tự như UBND xã bây giờ), bao gồm Lý trưởng, Phó lý, các hương chức... Tuy nhiên, người Việt xưa có câu: “Phép vua thua lệ làng”! Quyền lực nhà nước qua lũy tre làng thường bị khúc xạ bởi quyền lực già làng!
Hơn hết, bài thơ “Đình làng” nói về vẻ đẹp làng quê, vẻ đẹp hồn hậu của làng quê Việt một cách cổ kính, thăm thẳm: “đình làng vô tận nông sâu/bao dông bão vẫn mái đao dịu dàng”! Đó là một bức tranh lụa cổ đen trắng đầy hoài niệm được vẽ bằng thơ: “làng như giọt mực của trời/viết muôn vạn những cuộc đời thân thương”!
Đọc “Đình làng”, tôi lại liên tưởng đến một bài thơ lục bát khác của Văn Công Hùng: “Tượng mồ”. Một bài thơ thoảng hoặc chấm phá mà vẽ hết, ôm trọn văn hóa đời người vùng đất Tây Nguyên! Cũng là một tứ thơ hay đặc sắc về vùng đất anh đang sống!
Tuy nhiên ở câu kết rất tài của “Đình làng” lại có một chữ rất tiếc: “tiếng cười treo giữa bốn bề mắt nhau”. Giá là “bộn bề” mắt nhau thì nó sẽ đắc địa hơn. Là theo ý tôi như vậy!
Mùa xuân thong thả, được đọc bài thơ hay tứ đẹp về làng quê, là một người hoài cổ tôi cứ thấy lâng lâng ngọt ngào mãi trong tâm thức. Những lim, những ngói, những gạch... đã rêu phong bạc màu sương gió, đâu đó lại nao nao ùa về!
PHẠM ĐỨC LONG

Có thể bạn quan tâm

default

Địa phận Phủ Hoài Nhơn được xác lập năm Hồng Đức thứ 2 (1471), là miền “viễn châu” khá rộng; sau hơn 550 năm, vùng đất rộng lớn lúc ban đầu được phân chia thành nhiều tỉnh thuộc Nam Trung bộ và Bắc Tây Nguyên. 
Pleiku, miền nhớ...

Pleiku, miền nhớ...

(GLO)- Nếu tính từ dấu mốc ký Nghị định Toàn quyền Đông Dương thành lập đại lý hành chính Pleiku thuộc tỉnh Kon Tum ngày 24-5-1925, Pleiku với ý nghĩa một địa danh cả về cách đọc và cách viết đã ra đời và tồn tại đến ngày nay đã được 100 năm.

Tổng Bí thư Tô Lâm dự khai mạc Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp”

Tổng Bí thư Tô Lâm dự khai mạc Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp”

Nhân dịp kỷ niệm 110 năm ngày sinh Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh (1.7.1915 – 1.7.2025), sáng 29.6, tại Hà Nội, Văn phòng Trung ương Đảng tổ chức Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp” nhằm tri ân những cống hiến to lớn của đồng chí Nguyễn Văn Linh đối với Đảng, đất nước và nhân dân. Tổng Bí thư Tô Lâm dự và cắt băng khai mạc Triển lãm.
Nhen tình yêu dân ca, bài chòi

Nhen tình yêu dân ca, bài chòi

Với ngọn lửa đam mê nghệ thuật truyền thống, vợ chồng Nghệ nhân Ưu tú Lý Thành Long đứng ra truyền dạy làn điệu dân ca, bài chòi cho nhiều học sinh tại Trường THCS Tam Quan (ở phường Tam Quan, TX Hoài Nhơn).

Núi lửa Chư Đang Ya (huyện Chư Păh) đã đi vào thơ của tác giả Nguyễn Thanh Mừng. Ảnh: Phạm Quý

Cao nguyên trong thơ Nguyễn Thanh Mừng

(GLO)- Tên tuổi nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng gắn liền với các tập thơ “Rượu đắng”, “Ngàn xưa”, .... Viết không nhiều nhưng thơ ông lại có mặt trong hầu hết các tuyển tập danh tiếng thơ Việt Nam hiện đại. Mấy năm gần đây, ông dành tình thương mến với Tây Nguyên và viết nhiều về vùng đất này.

Chuyện về những nhà báo không chuyên

Chuyện về những nhà báo không chuyên

(GLO)- Dù chưa được đào tạo chuyên ngành báo chí, nhưng bằng nhiệt huyết, nhiều cộng tác viên của Báo Gia Lai vẫn luôn nuôi dưỡng niềm đam mê với nghề báo, cần mẫn ghi lại từng khoảnh khắc đời sống ở cơ sở trở thành cánh tay nối dài của tòa soạn trong việc lan tỏa thông tin, kết nối cộng đồng.

Trong dòng chảy báo chí cách mạng

Trong dòng chảy báo chí cách mạng

Trong dòng chảy tròn một thế kỷ của nền báo chí cách mạng Việt Nam, cái tên Thanh Niên luôn mang trên mình một sứ mệnh thiêng liêng; luôn khát khao, ước vọng đồng hành cùng dân tộc trên mọi chặng đường phát triển.

Báo Bình Định tổ chức gặp mặt kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam

Báo Bình Định tổ chức gặp mặt kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam

Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21.6.1925 - 21.6.2025), ngày 21.6, Báo Bình Định tổ chức gặp mặt thân mật các thế hệ người làm báo, các cộng tác viên, thông tín viên và tổng kết, trao giải Cuộc thi viết “Khát vọng người Bình Định: Đột phá - vươn tầm”.

Tự hào được sống đúng đam mê

Tự hào được sống đúng đam mê

Có thẻ hay không có thẻ nhà báo họ vẫn làm báo. Bởi họ luôn có niềm đam mê và mong muốn góp một phần nhỏ bé vào hành trình chuyển động của xã hội bằng ngòi bút, bằng trái tim và bằng đôi mắt luôn đau đáu với hiện thực.

“Kim Toàn - Nhà báo, chiến sĩ”

“Kim Toàn - Nhà báo, chiến sĩ”

Hướng tới Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (1925-2025), chiều 15.6, Bảo tàng Báo chí Việt Nam giới thiệu bộ phim tài liệu “Kim Toàn - Nhà báo chiến sĩ”. Bộ phim kể lại một cách chân thực cuộc đời và cống hiến của nhà báo Kim Toàn trong chiến tranh cũng như trong thời kỳ đổi mới.
null