Đề xuất vợ chồng, cá nhân tự quyết định sinh bao nhiêu con: Hợp lý, nhân văn

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Đề xuất để cặp vợ chồng tự quyết định sinh bao nhiêu con của Bộ Y tế là một trong những giải pháp giàu tính nhân văn, thích hợp với điều kiện thực tế hiện tại và phù hợp với Hiến pháp năm 2013 về quyền con người, quyền công dân.

Pháp lệnh Dân số 2008 sửa đổi có nêu: Mỗi cặp vợ chồng, cá nhân “sinh 1 hoặc 2 con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định”. Tuy nhiên, trước tình trạng mức sinh thay thế đang giảm thấp nhất trong 12 năm trở lại đây, tại đề cương dự thảo Luật Dân số, Bộ Y tế đề xuất để cặp vợ chồng tự quyết định sinh bao nhiêu con.

Ảnh minh họa: NAM TRẦN/baohatinh

Ảnh minh họa: NAM TRẦN/baohatinh

Theo đó, cặp vợ chồng, cá nhân quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh; được cung cấp thông tin, tiếp cận, lựa chọn, sử dụng các biện pháp kế hoạch hóa gia đình. Cặp vợ chồng, cá nhân có nghĩa vụ thực hiện chính sách, pháp luật về dân số; bảo đảm trách nhiệm chăm sóc và nuôi dạy con tốt; bình đẳng trong thực hiện các nghĩa vụ khác liên quan đến chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình.

Đề xuất này bước đầu nhận được sự quan tâm của dư luận bởi chính sách sinh “1 đến 2 con” đã được nước ta duy trì khá lâu nhằm ngăn chặn nguy cơ “bùng nổ” dân số gây tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế-xã hội và môi trường.
Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV, V (năm 1976, 1982), Đảng ta tiếp tục chủ trương đẩy mạnh hơn nữa cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch, kiên quyết giảm dần tốc độ tăng dân số. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng (năm 1986) đặt mục tiêu giảm tỷ lệ phát triển dân số từ 2,2% xuống 1,7% vào năm 1990. Lúc này, chính sách dân số-kế hoạch hóa gia đình được thực hiện kiên quyết hơn, coi đây là chương trình quốc gia trọng điểm mà trọng tâm là chính sách “1 đến 2 con” kéo dài hơn 2 thập kỷ. Cùng với những quyết sách cứng rắn cũng như những biến đổi trong đời sống kinh tế-xã hội, chính sách dân số-kế hoạch hóa gia đình đã góp phần làm giảm mạnh mức sinh ở nước ta xuống còn 2,33 con/phụ nữ vào năm 1999.

Thời gian này, dù đã tiệm cận với mức sinh thay thế (2,1 ± 0,05 con/phụ nữ) song chưa thật sự bền vững nên chính sách “1 đến 2 con” vẫn được duy trì trong gần 1 thập kỷ tiếp theo. Điều này được thể hiện trong Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ IX (năm 2001), lần thứ X (năm 2006) và trực tiếp trong nhiều văn bản, chính sách quan trọng khác của Đảng, Nhà nước và Chính phủ. Nhờ đó, Việt Nam đã khống chế thành công tốc độ gia tăng nhanh quy mô dân số. Hiện nay, tốc độ tăng dân số là 1,05%/năm, thấp xa so với 3-4 thập kỷ trước đây (trên dưới 3%/năm), ở mức rất thấp so với nhiều nước, vùng lãnh thổ trong khu vực và trên thế giới. Tốc độ tăng dân số năm 2022 là 0,98%, năm 2023 là 0,84%.

Tại Gia Lai, tính đến cuối năm 2023, toàn tỉnh duy trì mức sinh thay thế; quy mô dân số của tỉnh vẫn giữ được mức tương đối ổn định. Trong đó, tỷ lệ tăng dân số tự nhiên là 11,5‰; tỷ suất sinh 15,52‰, tỷ số giới tính khi sinh 105 bé trai/100 bé gái. Kết quả trên đã góp phần làm tăng GDP bình quân đầu người, an ninh lương thực được đảm bảo, góp phần quan trọng vào công cuộc giảm nghèo.

Dù vậy, theo thống kê của Bộ Y tế, mức sinh ở nước ta năm 2022 đạt 2,01 con/phụ nữ, năm 2023 ước tính là 1,96 con/phụ nữ, dưới mức thay thế. Đời sống hiện đại cũng kéo theo xu hướng sinh ít con hoặc không muốn sinh con, nhất là ở khu vực đô thị. Áp lực và chi phí nuôi con tăng cao khiến nhiều cặp vợ chồng đắn đo trong quyết định sinh đẻ.

Bên cạnh đó, những ràng buộc về việc bị xử lý kỷ luật đối với đảng viên, công chức khi sinh con thứ ba cũng khiến mức sinh thay thế bị kéo giảm. Theo kinh nghiệm của nhiều quốc gia trên thế giới, khi mức sinh giảm xuống dưới mức thay thế thì rất khó tăng trở lại, đồng thời để lại nhiều hệ lụy như: già hóa dân số nhanh, thiếu hụt lao động, ảnh hưởng đến an sinh xã hội...

Vì thế, đề xuất để cặp vợ chồng tự quyết định sinh bao nhiêu con là một trong những giải pháp giàu tính nhân văn, thích hợp với điều kiện thực tế hiện tại và phù hợp với Hiến pháp năm 2013 về quyền con người, quyền công dân cũng như với điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên liên quan đến công tác dân số, các cam kết chính trị mà Việt Nam đã đưa ra tại các diễn đàn đa phương về quyền sinh sản.

Để triển khai đề xuất trên, theo Bộ Y tế, Nhà nước cũng cần có những chính sách, quy định các biện pháp duy trì vững chắc mức sinh thay thế phù hợp theo từng vùng, từng địa phương, từng điều kiện kinh tế. Song về phía các cặp vợ chồng, cá nhân khi được trao quyền, cũng cần phải hiểu rõ điều kiện thực tế của gia đình, bản thân để có những quyết định đúng đắn trong việc lựa chọn số con được sinh ra, phù hợp với chính sách dân số-kế hoạch hóa gia đình của địa phương, đất nước trong từng thời kỳ.

Có thể bạn quan tâm

Chiêu trò nguy hại

Chiêu trò nguy hại

Những ngày vừa qua, một cuộc tranh cãi đã diễn ra trên mạng xã hội, bắt nguồn từ nhiều ý kiến cá nhân trước một hoạt động của doanh nghiệp. Cuộc tranh cãi đã trở nên ồn ào, gây nhiều phản ứng hơn khi xuất hiện một làn sóng định hướng thông tin bằng phương pháp seeding.

Thể chế minh bạch

Thể chế minh bạch

Chính phủ sẽ phải nỗ lực nhiều hơn trong việc xây dựng thể chế, pháp luật nâng cao hiệu quả từ chi tiêu công đến hoạt động kiến tạo để doanh nghiệp phát triển.

Hiệu quả từ tinh gọn bộ máy

Hiệu quả từ tinh gọn bộ máy

Việc triển khai tinh gọn bộ máy đang mang lại nhiều hiệu quả to lớn, cụ thể trong khuôn khổ bài viết này là hiệu quả từ đề xuất chuyển quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu (sổ đỏ) cho người dân về cấp xã của Sở TN-MT TP.HCM.

Người lao động trong kỷ nguyên mới

Người lao động trong kỷ nguyên mới

Báo cáo của Tổ chức Lao động quốc tế từng chỉ ra trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, một số ngành nghề sẽ biến mất. Trong đó, những nghề có nguy cơ bị robot thay thế là công nhân nhà máy (44%), nhân viên thu ngân (40%), lái xe taxi (20%), nhân viên chăm sóc khách hàng (18%), phi công (16%)...

Để giang sơn gấm vóc mãi mãi yên bình, cường thịnh

Để giang sơn gấm vóc mãi mãi yên bình, cường thịnh

(GLO)- Nửa thế kỷ hòa bình thống nhất là nửa thế kỷ xây dựng lại non sông từ vỡ vụn chiến tranh. Vượt qua những trở lực từ bên ngoài, dám nhìn nhận những sai lầm nội tại, chúng ta tiến hành công cuộc đổi mới và đạt được những thành tựu mà 40 năm trước, nhiều người không thể hình dung.

Tự hào là người Việt Nam

Tự hào là người Việt Nam

Mỗi người Việt Nam, dù ở đâu, cũng đều tự hào mình là con dân đất Việt, tự hào về một Việt Nam đang trên đà đổi mới, phát triển. Niềm tự hào đó chính là sức mạnh nội sinh, để mỗi người có thể góp sức mình làm “rạng danh đất nước” trong kỷ nguyên mới của dân tộc.

Hòa bình cho tất cả chúng ta

Hòa bình cho tất cả chúng ta

Trong những ngày cả nước hướng về đại lễ của dân tộc, câu chuyện hào hùng được tiếp nối qua bao thế hệ, người trẻ hôm nay kể về niềm tự hào bằng ngôn ngữ thế hệ gen Z, gen Y, những video, hình ảnh, bài viết ngập sắc cờ đỏ sao vàng phủ kín mạng xã hội.

'Ngấm' bảng giá đất mới

'Ngấm' bảng giá đất mới

Gần nửa năm sau khi bảng giá đất mới có hiệu lực, nỗi lo về tác động của giá đất tăng kéo theo tiền sử dụng đất tăng đã trở thành hiện thực. Tại TP.HCM, hàng trăm người đã phải rút hồ sơ vì tiền chuyển mục đích sử dụng đất vượt quá khả năng tài chính của họ.