Điều đó cũng dễ hiểu vì đối tượng của dự thảo luật rất rộng, bao trùm lực lượng lao động xã hội và đối tượng hưởng trợ cấp xã hội cùng các quyền lợi liên quan đến các quỹ và chính sách an sinh xã hội; thiết thân với mọi người, mọi nhà; liên quan mật thiết đến các vấn đề xã hội, các quy định luật pháp khác nên ảnh hưởng và độ lan tỏa rất lớn. Ai cũng mong muốn việc xây dựng Luật BHXH (sửa đổi) lần này sẽ đi vào thực chất, xây dựng được chính sách an sinh lâu dài cho người lao động (NLĐ) sau khi hoàn thành quá trình đóng góp cho xã hội. Đặc biệt, NLĐ và người sử dụng lao động đều mong muốn mức hưởng của NLĐ trong tương lai sẽ ổn định và đủ sống sau khi hết thời gian lao động.
Hầu hết ý kiến đều tán thành việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc sẽ tăng độ bao phủ và giảm áp lực cho ngân sách nhà nước chi trợ cấp xã hội cho người già không có lương hưu sau này. Đề xuất theo điều 71 của dự thảo luật về giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hằng tháng từ 20 năm xuống 15 năm, được dư luận xã hội đồng tình ủng hộ, nhận định đây là một trong những chính sách đặc biệt quan trọng và có giá trị, nhằm tạo cơ hội cho những người tham gia muộn hoặc quá trình tham gia không liên tục có thời gian đóng BHXH ngắn được hưởng lương hưu.
Vấn đề được đặc biệt quan tâm là dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) thiết kế 2 phương án trình Quốc hội quyết định việc rút BHXH một lần. Phương án 1: NLĐ có thời gian đóng BHXH trước khi luật có hiệu lực, sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm. Người bắt đầu đi làm và tham gia hệ thống từ sau ngày 1-7-2025 không được rút BHXH một lần, trừ trường hợp theo quy định.
Phương án 2: Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà NLĐ có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để NLĐ tiếp tục tham gia và hưởng chế độ BHXH.
Nhiều ý kiến cho rằng việc rút BHXH một lần là do lịch sử quá trình hưởng BHXH của Việt Nam từ xưa đến nay, Luật BHXH đã quy định như vậy. Từ đó sẽ có làn sóng rút BHXH một lần rất nhiều trong nhóm lao động ở khu vực sản xuất nhưng khi họ tham gia lại thì sẽ không được hưởng nữa. Đó là thực tế phải chấp nhận và là sự lựa chọn không thể khác của số đông NLĐ.
Những dẫn giải nêu trên là những điều khoản quan trọng nhất, những quyền lợi được quan tâm nhất của đông đảo lao động xã hội và đối tượng trợ cấp xã hội. Có điều kiện thực thi, có tính khoa học và nhân văn thì nên đưa vào đời sống, vừa thể hiện rõ tính tiến bộ, thức thời vừa xây dựng hệ thống an sinh xã hội bền vững, hợp lý, công bằng cho người đóng góp và thụ hưởng.
Cần tiếp tục lấy ý kiến về 2 phương án rút bảo hiểm xã hội một lần
