Lo suy giảm đơn hàng
Trước thông tin Mỹ sắp áp thuế mới với ngành gỗ, ông Nguyễn Thanh Lam, Giám đốc điều hành Công ty CP Lâm Việt, cho biết: “Hiện đơn hàng đã sụt giảm khoảng 5% so với cùng kỳ năm 2024. Chúng tôi đã chuyển hướng sang sản phẩm ngoài trời để bù đắp. Câu chuyện “thuế trên 50% với tủ bếp” xuất hiện trên truyền thông, chúng tôi chưa nhận được văn bản chính thức từ cơ quan hải quan Mỹ”.
Dưới góc độ của hiệp hội, ông Nguyễn Chánh Phương, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Mỹ nghệ và chế biến gỗ TPHCM (HAWA), nhìn nhận: “Thời điểm này kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đã tiệm cận 12 tỷ USD. Dự kiến 3 tháng cuối năm có thể mang về thêm 5-5,5 tỷ USD, đưa tổng kim ngạch năm 2025 chạm 17,5 tỷ USD, đúng với mục tiêu đề ra. Hiện doanh nghiệp Việt đã và đang gánh mức thuế 20%-25%, nhưng nếu thuế lên 30%-50% sẽ kéo theo sự suy giảm đơn hàng đối với nhiều chủng loại nội thất”.
Theo các doanh nghiệp ngành gỗ, từ góc độ vận hành, độ trễ chính sách thuế thường đi kèm độ trễ trong hợp đồng và chuỗi cung ứng. Nhà mua hàng Mỹ có xu hướng đàm phán lại giá, hoặc dời, giảm đơn hàng đối với nhóm mã chịu thuế cao, từ đó kéo theo hàng tồn trong hệ thống phân phối sẽ được đẩy bán nhanh hơn để tránh phí mới. Do vậy, doanh nghiệp xuất khẩu cần phải chuẩn bị hồ sơ xuất xứ, chứng chỉ gỗ hợp pháp… đầy đủ hơn để đáp ứng kịp yêu cầu này, tránh bị động cho việc cung ứng đơn hàng.
Đa dạng thị trường
Trước nguy cơ ảnh hưởng thuế quan, một số doanh nghiệp gỗ Việt Nam đã chủ động xoay trục thị trường và cơ cấu lại sản phẩm. Ông Điền Quang Hiệp, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Minh Phát, cho biết: “Trước tình hình mới, chúng tôi tập trung ưu tiên hoàn thành đơn hàng đúng hạn, giữ uy tín chuỗi cung ứng. So với cùng kỳ năm trước, lượng đơn hiện tại vẫn ổn định, việc sản xuất vẫn diễn ra bình thường”.
Các chuyên gia thương mại cũng khuyến nghị, ngành gỗ cần mở rộng hơn sang EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Đông…, đồng thời tận dụng ưu đãi từ các hiệp định thương mại tự do như EVFTA, CPTPP.
Một hướng đi khác mà nhiều doanh nghiệp Việt cũng đang xúc tiến triển khai là đặt khâu gia công hoặc hoàn thiện cuối tại Mexico hoặc ngay trên đất Mỹ nhằm giảm rủi ro thuế đối với một số mã nhạy cảm như tủ bếp, vanity… giúp doanh nghiệp giữ thị phần, đồng thời nâng chuẩn tuân thủ về nguồn gốc.
“Cần đối thoại song phương giữa cơ quan chức năng Việt Nam với phía Mỹ để đàm phán về mức thuế hoặc đạt cơ chế miễn, giảm. Song song đó, doanh nghiệp đi trước một bước về tuân thủ: hợp thức hóa nguồn gốc gỗ, FSC, ESG, chuẩn hóa HS, BOM, CO/CQ, truy xuất số lô… để giảm nguy cơ bị quy kết chuyển tải”, ông Nguyễn Chánh Phương đề xuất giải pháp.
Theo Bộ Công thương, các doanh nghiệp cần nhìn nhận rõ lại cơ cấu thị phần xuất khẩu của ngành gỗ. Cụ thể, thị trường Mỹ hiện chiếm khoảng 53%-56% kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam, Nhật Bản 12%-13%, Trung Quốc 10%-11%, EU chỉ khoảng 3%-4%. Vì vậy, chiến lược đa dạng hóa thị trường cần phải song hành chuyển đổi sản phẩm và thị trường, giúp duy trì đà tăng trưởng của ngành.
Bà Bùi Hoàng Yến, đại diện Văn phòng Cục Xúc tiến Thương mại phía Nam (Bộ Công thương), cho rằng, đến nay Việt Nam đã ký 18 hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó 17 hiệp định có hiệu lực, mở lối vào hơn 60 thị trường, chiếm gần 90% GDP toàn cầu.
Tuy nhiên, hiện tỷ lệ tận dụng ưu đãi thuế quan từ các FTA của doanh nghiệp Việt hiện mới ở mức 30%-40%, tức là còn dư địa rất lớn cho ngành hàng xuất khẩu nói chung và ngành gỗ nói riêng.
Do vậy, để biến FTA thành lợi thế gia tăng và mở rộng thị phần xuất khẩu, về phía doanh nghiệp cần đầu tư bài bản cho khâu pháp lý, chứng từ, dữ liệu, cùng với liên kết chiều sâu giữa doanh nghiệp nội địa và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài để mang lại hiệu quả trong chuỗi cung ứng.
Riêng về tài chính, chính quyền cần giải ngân nhanh các gói tín dụng ưu đãi, hoặc giảm lãi suất cho vay để “hà hơi tiếp sức” kịp thời cho doanh nghiệp.
ÁI VÂN - TIỂU MY