Theo dấu người tiền sử: Hé mở bí ẩn ngàn năm

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Trong quá trình khai quật di chỉ khảo cổ hang động núi lửa Krông Nô, các nhà khoa học đã xem xét tỉ mỉ từng vụn đất bằng phương pháp thủ công để tìm kiếm các di vật. Rốt cuộc, "trời" đã không phụ lòng các nhà khoa học.

Trước những giá trị đặc biệt về khảo cổ học của hang động núi lửa ở huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tiếp tục giao cho TS La Thế Phúc (Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam) chủ trì đề tài nghiên cứu điều tra thăm dò khảo cổ thuộc dự án "Xây dựng bộ mẫu vật quốc gia về thiên nhiên Việt Nam".

Phát hiện loại hình cư trú mới

Những hố thám sát đã được các nhà khoa học ở Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, Viện Khảo cổ học, Viện Khoa học xã hội vùng Tây Nguyên đào ngay khu vực cửa hang C6.1 thuộc hệ thống hang động núi lửa Krông Nô. TS Phúc cho hay các hố thám sát này được chia làm hai mức. Mức 1 gồm lớp mặt dày khoảng 0,3 m phía trên và mức 2 dày khoảng 0,5 m phía dưới.

Trong những hố thám sát, các nhà khoa học đã tìm thấy 2 hố đất đen là vết tích bếp lửa do người tiền sử sử dụng. Bên cạnh đó, các nhà khoa học còn phát hiện rất nhiều di vật đồ đá, đồ đồng, mũi tên đồng, gồm, xương và vỏ nhuyễn thể...

"Các di vật gốm tìm thấy cứng và mỏng đều, chứng tỏ chúng được nung ở nhiệt độ khá cao. Các mũi nhọn xương là loại hình công cụ khá độc đáo, hiếm thấy trong các di tích tiền sử trên địa bàn Tây Nguyên" - ông Phúc hào hứng.


 

 
 Dấu vết di cốt người tiền sử được các nhà khoa học khai quật ở hang động núi lửa Krông Nô Ảnh: Như Lai
Dấu vết di cốt người tiền sử được các nhà khoa học khai quật ở hang động núi lửa Krông Nô Ảnh: Như Lai



Kết quả cuộc điều tra thăm dò khảo cổ này đã ghi nhận trong hệ thống hang động núi lửa Krông Nô còn bảo lưu dấu tích văn hóa, mộ táng và nhiều hoạt động sinh sống của các bộ lạc thời tiền sử. Niên đại sớm nhất có thể là Sơ kỳ Đá mới, tiếp sau là cư dân Trung kỳ Đá mới cách đây khoảng 6.000-7.000 năm và cuối cùng là con người rời hang vào Hậu kỳ Đá mới - Sơ kỳ Kim khí.

"Lần đầu tiên giới khoa học Việt Nam phát hiện ra các di tích cư trú của người tiền sử trong các hang động núi lửa, bổ sung một loại hình cư trú mới - một kiểu thích ứng mới của cư dân tiền sử ở vùng đất đỏ bazan Tây Nguyên" - TS Phúc xúc động.

Về việc tại sao trên vùng đất Tây Nguyên có rất nhiều địa điểm khảo cổ bên ngoài nhưng chưa tìm thấy di tích người mà lại tìm thấy di chỉ khảo cổ trong hang động núi lửa, ông Phúc lý giải: "Với môi trường bên ngoài, do biên độ dao động nhiệt lớn nên kích thích quá trình thoái hóa và hệ vi sinh vật phân hủy nhanh chóng. Trong khi đó, trong hang động, điều kiện nhiệt độ bình ổn dao động 22-26 độ C; hơn nữa, hệ vi sinh vật nghèo, thấp hơn bên ngoài đến hàng chục ngàn lần nên tốc độ phân hủy hữu cơ rất chậm".

Từ xương thú đến răng người

Tiếp đó, từ tháng 8-2017, TS La Thế Phúc làm chủ nhiệm đề tài khoa học cấp nhà nước "Nghiên cứu giá trị di sản hang động, đề xuất xây dựng bảo tàng bảo tồn tại chỗ ở Tây Nguyên; lấy thí dụ hang động núi lửa ở Krông Nô" (kéo dài đến tháng 8-2020).

PGS Nguyễn Khắc Sử, Hội Khảo cổ học Việt Nam, đã chủ trì cuộc khai quật khảo cổ trong khuôn khổ đề tài này. Tham gia cuộc khai quật còn có PGS-TS Nguyễn Lân Cường, Tổng Thư ký Hội Khảo cổ học Việt Nam; TS Lê Xuân Hưng, Trường ĐH Đà Lạt và các chuyên gia Viện Khoa học xã hội, Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, Viện Vật lý địa cầu, Bảo tàng Đắk Nông…

Trong quá trình khai quật, các nhà khoa học xem xét tỉ mỉ từng vụn đất bằng phương pháp thủ công để tìm kiếm các di vật khảo cổ. PGS-TS Nguyễn Lân Cường nhớ lại: "Ngày 15-12-2017, các nhà khoa học thăm dò khảo cổ hang động núi lửa ở Krông Nô đã phát hiện xương trồi lên. Kết quả này khiến các nhà khoa học cực kỳ vui sướng bởi nếu đúng là xương người thì đây là bước ngoặt của ngành khảo cổ khi lần đầu tiên ở Việt Nam có di cốt người trên vùng đất Tây Nguyên".

Theo PGS-TS Nguyễn Lân Cường, việc phát hiện di cốt người tiền sử ở Đắk Nông là cực kỳ quan trọng. Ông cho biết đã lập tức đến Krông Nô để vào hang xem "chiếc xương chi người" trồi lên như lời kể. "Tuy nhiên, thật đáng thất vọng, khi quan sát kỹ, chúng tôi nhận thấy chiếc xương này giống xương chày của con người thật nhưng hóa ra lại là xương chày của hươu, nai. Khi đó, chúng tôi rất buồn vì hy vọng tìm thấy xương người tiền sử ở Tây Nguyên tạm khép lại. Hàng trăm năm nay, các nhà khảo cổ vẫn tìm kiếm xương người tiền sử trong hang núi lửa mà vẫn chưa thấy" - ông Cường bày tỏ.

Thế nhưng, "ông trời" đã không phụ lòng các nhà khoa học. Vào ngày 18-3-2018, trong quá trình rửa hiện vật của hang C6-1, PGS-TS Nguyễn Lân Cường phát hiện 1 chiếc răng khôn bên phải hàm trên của con người xen lẫn trong các công cụ đá, xương động vật…


Chưa từng phát hiện xương, răng

Trước đó, PGS Nguyễn Khắc Sử, người từng gắn bó rất nhiều năm với Tây Nguyên, đã tiến hành khai quật các di chỉ khảo cổ ở vùng đất này và phát hiện hàng vạn công cụ đá nhưng chưa từng tìm được xương hay răng người.

Ông Sử giải thích: Hàng vạn công cụ lao động bằng đá đó tồn tại suốt từ 7.000 - 4.000 năm trước Công nguyên. Tổ hợp công cụ mang đặc trưng riêng của Tây Nguyên kế thừa những thành tựu của cư dân thuộc Văn hóa Hòa Bình. Điều này đồng nghĩa với việc cư dân Văn hóa Hòa Bình sinh sống khoảng 10.000 - 7.000 năm trước Công nguyên. Khi kết thúc quá trình đó, một nhóm cư dân di chuyển xuống dưới hang và tiếp tục sinh sống. Tuy nhiên, thay vì hang đá vôi như người Hòa Bình thì những cư dân này sống trong những hang núi lửa và vẫn duy trì việc chế tác công cụ.

Yến Anh (NLĐO)

Có thể bạn quan tâm

Sợi tơ mong manh kết nối trăm năm

Sợi tơ mong manh kết nối trăm năm

Khi nói đến sưu tầm đồ cổ ở Việt Nam, người ta thường nghe tới đồ gốm, sành sứ, hay đồ gỗ… chứ ít ai biết đến những món đồ vải mà qua đó thể hiện tay nghề thêu huy hoàng, vang danh thế giới của người Việt hàng trăm năm trước.

Tiến sĩ Nguyễn Minh Kỳ lọt Top 2% nhà khoa học ảnh hưởng nhất thế giới năm 2025.

Tiến sĩ Nguyễn Minh Kỳ và hành trình vào top 2% nhà khoa học ảnh hưởng nhất thế giới

(GLO)- Với nghiên cứu về ô nhiễm vi nhựa và công nghệ xử lý nước thải, Tiến sĩ Nguyễn Minh Kỳ (SN 1985, Phân hiệu Trường Đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh tại Gia Lai) được Đại học Stanford (Mỹ) và Nhà xuất bản Elsevier vinh danh trong top 2% nhà khoa học ảnh hưởng nhất thế giới năm 2025.

Người lưu giữ hàng trăm “báu vật” Chư A Thai

Người lưu giữ hàng trăm “báu vật” Chư A Thai

(GLO)- Ở xã Chư A Thai (tỉnh Gia Lai), có một người đàn ông gắn bó cả cuộc đời với những “ký ức triệu năm” còn sót lại dưới lòng đất. Gần 25 năm qua, ông Rcom Sin đã lặng lẽ sưu tầm và trân trọng gìn giữ rất nhiều khối gỗ hóa thạch kết tinh của đất trời.

Sê San: Sông kể chuyện đời…

Sê San: Sông kể chuyện đời…

(GLO)- Dòng Sê San miệt mài chở nặng phù sa; sóng nước bồng bềnh không chỉ kể câu chuyện mưu sinh, bảo vệ phên giậu, mà còn gợi mở tương lai phát triển bền vững, góp phần khẳng định vị thế của vùng biên trong hành trình dựng xây quê hương, đất nước.

Chiếc nỏ của người lính trận Ia Drăng

Chiếc nỏ của người lính trận Ia Drăng

(GLO)- Mang ra chiếc nỏ được cất giữ hơn 30 năm, ông Siu Long (làng Gòong, xã Ia Púch, tỉnh Gia Lai)-nhân chứng trong trận đánh thung lũng Ia Drăng 60 năm trước chậm rãi nói: “Tôi muốn tặng món quà Tây Nguyên này cho một người bạn đến từ nước Mỹ”.

Ông Ksor Yung có lối sống trách nhiệm, gần gũi nên được mọi người quý mến. Ảnh: R’Ô Hok

Ksor Yung: Từ lối rẽ sai lầm đến con đường sáng

(GLO)- Từ một người từng lầm lỡ, ông Ksor Yung (SN 1967, ở xã Ia Rbol, tỉnh Gia Lai) đã nỗ lực vươn lên trở thành người có uy tín trong cộng đồng. Ông tích cực tham gia vận động, cảm hóa những người sa ngã, góp phần giữ gìn an ninh trật tự và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc.

Thôn Lao Đu giữa bát ngát núi rừng Trường Sơn

Lao Đu đã hết lao đao

Nằm bên đường Hồ Chí Minh huyền thoại, cuộc sống của hơn 150 hộ dân thôn Lao Đu, xã Khâm Đức, TP Đà Nẵng nay đã đổi thay, ngôi làng trở thành điểm du lịch cộng đồng giữa bát ngát núi rừng. 

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

(GLO)- Trở về từ cuộc chiến khốc liệt ở Thành cổ Quảng Trị, cựu chiến binh Hồ Anh Hòa ít khi nhắc lại kỷ niệm chiến đấu với gia đình, con cháu. Bởi ông cho rằng, việc cầm súng lao vào cuộc chiến thời điểm ấy là trách nhiệm của một người con yêu Tổ quốc, “không nên công thần”.

Các cổ vật gốm sứ chén, bát, đĩa... được ngư dân nhặt được.

Làng cổ vật

Nép mình bên eo biển Vũng Tàu, thôn Châu Thuận Biển (xã Đông Sơn, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng là “làng lặn Hoàng Sa” với truyền thống bám biển, giữ chủ quyền, mà còn được ví như “kho báu” lưu giữ hàng loạt cổ vật từ những con tàu đắm hàng thế kỷ dưới đáy đại dương.

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

Nhiều doanh nghiệp và người dân lên ngọn núi Ngọc Linh hùng vĩ ở TP.Đà Nẵng thuê môi trường rừng để trồng sâm, mở ra một nghề mới để đồng bào Xê Đăng bản địa mưu sinh suốt nhiều năm qua: 'phu sâm', tức nghề cõng hàng thuê.

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

(GLO)- Không chỉ bền bỉ gieo con chữ cho học trò nghèo, thầy Võ Trí Hoàn-Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Quang Trung (xã Ia Tul, tỉnh Gia Lai) còn là người đam mê sưu tầm đồ xưa cũ. Với thầy, mỗi món đồ là bài học sống động về lịch sử dân tộc mà thầy muốn kể cho học trò.

null