Những ngày này, khi nghe thông báo về các cơn bão liên tiếp kéo về, hết bão số 9, số 10 và mới nhất là bão số 11 (Matmo) đang đổ bộ vào biển Đông, người dân các thôn: Tân Phú, Buôn Mi Hoan, Ơi Hly, Ling, Ma Hrai, Chư Knông… (xã Ia Hiao) càng thêm lo lắng.
Trước đó, các đợt mưa lớn kéo dài trong tháng 9-2025 đã khiến hơn 120 hộ dân ở các thôn này bị ngập úng cục bộ; hơn 109 ha lúa, 86 ha bắp, đậu và 43 ha mì bị ngập úng; đường giao thông, kênh mương bị sạt lở, hư hỏng. Ước tổng giá trị thiệt hại hơn 2,4 tỷ đồng.
Theo chính quyền và người dân địa phương, xã Ia Hiao nằm ở vùng trũng thấp, là nơi tập trung nước từ các vùng dốc cao đổ về. Mỗi khi có mưa lớn kéo dài, kết hợp với xả lũ đầu nguồn, khu vực này thường xuyên xảy ra ngập lụt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người dân.
Ông Nay Pher (buôn Mi Hoan, xã Ia Hiao) chia sẻ: "Thấy trời mưa to, gia đình đã chất lúa lên cao nhưng nước dâng nhanh, gà, vịt bị cuốn trôi hết, vật dụng sinh hoạt cũng không kịp di dời. Sợ các cháu nhỏ gặp nguy hiểm, tôi phải gửi sang nhà bà con ở vùng cao hơn. Ở đây nước ngập tới gần nhà sàn, rất nguy hiểm".
Tương tự, gia đình anh Ksor Luôn (buôn Chư Knông) có 7 người sinh sống trong căn nhà sàn cũ, là một trong những hộ chịu ảnh hưởng nặng nề do ngập lụt. Trận mưa vừa qua khiến nước ngập sâu gần 1 m, làm hư hỏng nhiều vật dụng sinh hoạt gia đình.
Nhà nằm ở vùng trũng, không có đường thoát nước nên phải sau nhiều ngày nắng thì nước mới rút. Tình trạng ngập úng lặp đi, lặp lại nhiều năm nay khiến việc sinh hoạt, đi lại của gia đình anh Luôn gặp rất nhiều khó khăn.
Còn chị Siu Bí (buôn Ơi Hly) buồn bã nói: “Nước lũ về làm ngập hết lúa, bắp, mì… Cái gì còn cứu được thì cố gắng khắc phục, được chút nào hay chút đó. Người dân chúng tôi chỉ mong chính quyền địa phương quan tâm, sớm bố trí di dời đến nơi cao ráo hơn để chấm dứt cảnh ngập úng, chia cắt mỗi mùa mưa lũ”.
Ông Siu Phơr-Trưởng thôn Buôn Ơi Hly-cho biết: “Khu vực này năm nào cũng bị ngập, bà con di chuyển gia súc lên vùng cao nhưng lúa, mì, bắp lưu trữ cũng như hoa màu thì vẫn bị thiệt hại. Bà con rất mong được Nhà nước hỗ trợ giống, vật tư để sớm khôi phục sản xuất, đồng thời bố trí di dời đến nơi ở mới để ổn định cuộc sống”.
Nhờ sự chủ động của người dân cùng chỉ đạo kịp thời của chính quyền, đợt lũ tháng 9 vừa qua tại xã Ia Hiao may mắn không gây thiệt hại về người nhưng đã làm tổn thất nặng nề về nông nghiệp, hạ tầng giao thông.
Toàn xã có 15/21 thôn bị ảnh hưởng, với 582 hộ bị thiệt hại (trong đó có 456 hộ đồng bào dân tộc thiểu số). Hơn 500 con gia cầm bị cuốn trôi; trên 7 km đường giao thông nội đồng, kênh mương bị sạt lở, hư hỏng; hàng trăm hecta cây trồng bị ngập úng, đổ ngã.
Trước thực trạng này, chính quyền xã Ia Hiao đang triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả do mưa lũ gây ra; đồng thời, đề xuất chủ trương quy hoạch khu định tái định cư mới cho khoảng 180 hộ dân vùng thường xuyên bị ngập lụt.
Bà Võ Hoàng Lan-Chủ tịch UBND xã Ia Hiao-cho biết: Về lâu dài, xã kiến nghị tỉnh quan tâm đầu tư hệ thống kênh mương dọc quốc lộ 25 và hỗ trợ kinh phí để xã khắc phục các tuyến giao thông hư hỏng nặng. Cùng với đó, bố trí kinh phí để xã Ia Hiao quy hoạch, di dời 180 hộ dân vùng ngập lụt lên vị trí cao hơn để đảm bảo an toàn cho người dân mỗi khi mưa lũ.
Theo Chủ tịch UBND xã Ia Hiao, khu tái định cư dự kiến nằm gần quốc lộ 25, gần trung tâm văn hóa xã, được quy hoạch với diện tích khoảng 580 m²/lô, giúp người dân vừa có đất làm nhà ở, vừa có vườn và khu chăn nuôi.
“Cấp ủy, chính quyền rất trăn trở bởi năm nào khu vực này cũng bị ngập. Giải pháp căn cơ nhất là di dời người dân tới vùng cao ráo hơn. Hiện xã đã hoàn thiện việc quy hoạch, chỉ chờ tỉnh bố trí kinh phí là có thể triển khai ngay”-Chủ tịch UBND xã Ia Hiao khẳng định.
Thiên tai vẫn còn là nỗi lo thường trực của người dân vùng thấp trũng như xã Ia Hiao. Tuy nhiên, với sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của cấp ủy, chính quyền cùng các giải pháp lâu dài như quy hoạch, bố trí khu định cư, hỗ trợ sản xuất, đời sống bà con vùng lũ chắc chắn sẽ dần ổn định hơn.
Khi dự án tái định cư được thực hiện, đồng bào dân tộc thiểu số vùng ngập lụt ở xã Ia Hiao sẽ không còn phải sống trong nỗi lo thấp thỏm mỗi khi mùa mưa bão đến, yên tâm làm ăn, góp phần ổn định cuộc sống, xây dựng quê hương ngày càng phát triển.