Một cuốn sách quan trọng nhưng sai quá nhiều

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Đó là cuốn "Đặc trưng văn hóa vùng Tây Nguyên" (NXB Khoa học Xã hội, 2018) do Nguyễn Ngọc Thanh (chủ biên) cùng 8 người khác là đồng tác giả với lổn ngổn chi tiết sai và sao chép khá nhiều từ tác phẩm của người khác.



Theo lời giới thiệu, sách này (ảnh) "là kết quả của các chuyến điều tra điền dã dân tộc học kết hợp với nguồn tài liệu thống kê ở trung ương và các địa phương, bên cạnh đó nhóm tác giả có sử dụng nguồn tư liệu đã công bố trên các sách báo, tạp chí và internet". Chưa rõ nhóm tác giả đã điền dã ở những đâu, trong bao lâu, nghiên cứu được gì về Tây Nguyên nhưng đúng là họ đã sử dụng tư liệu của người khác một cách tối đa, không cần kiểm chứng hay xin phép.

Sao chép, cắt dán

Sách có 4 chương với gần 100 mục từ. Mỗi mục từ là một đoạn hay bài ngắn, theo kiểu đề tài: Biển Hồ, ngục Kon Tum, Ga hỏa xa Đà Lạt, sử thi, thịt nai Đắk Lắk… Cuối mỗi mục viết đều không ghi tên tác giả. Để làm thành "công trình" dày gần 300 trang (tr.) này, nhóm tác giả sử dụng triệt để chiêu sao chép, cắt dán, sửa chữa rồi cước chú, như là chỉ tham khảo chút ít chứ không lấy trọn. Trong khoảng 170 cước chú, nhóm tác giả đã sáng tạo ra những từ ngữ mập mờ, kiểu "phát triển từ một phần" cuốn sách nọ, "theo bài viết" kia hoặc "tham khảo từ…"…


 

 

Thoạt nhìn thì có vẻ khoa học nhưng xem kỹ sẽ thấy đa số nội dung các mục từ chủ yếu có được là do cắt ghép từ sách báo, công trình của người khác, không phải là những kết quả nghiên cứu của chính nhóm tác giả này. Nếu không có bản gốc để đối chiếu, người đọc không thể phân biệt được đâu là văn của người viết ban đầu, đâu là chữ của người biên soạn sách.

Chính vì vậy, có những thông tin sai lạc từ nguồn cũng được "dán" lại y chang. Sách đã nhầm khi cho rằng Biển Hồ (Gia Lai) là Ea Nueng; theo đó Ea có nghĩa là nước (tr. 127); Ia Ly bị viết lẫn thành Yaly, Ialy (tr. 132-133); huyện Đak Pơ viết sai thành Đăk Pơ (tr. 134); viết rất sai rằng người Bahnar gọi sử thi là hom (tr. 157), gọi ăn trâu là sakapo (tr. 247, 248) hay xem đâm trâu là… lễ hội (tr. 246-250). Có những chi tiết sai một cách khó hiểu, như đã sưu tầm được sử thi Jrai Chín chiêng, Zông (tr. 258) hay khẳng định khan là từ chung chỉ việc kể sử thi Tây Nguyên (tr. 258). Thông tin nghệ nhân nằm trên ghế để kể sử thi thiếu cơ sở (tr. 259) còn việc dẫn cuốn sách Kho tàng sử thi Tây Nguyên: Sử thi Ba-na (tr. 260, 288) thì không đúng. Định vị "làng kháng chiến Stơr thuộc thị trấn K’Bang" (Gia Lai) là sai (tr. 82).

Có những chi tiết mâu thuẫn ngay trong cùng một mục viết. Đoạn trên mới khẳng định "đến nay đã phát hiện được trên 20 sử thi lớn", ngay bên dưới lại viết: "Hiện nay, có tổng cộng hơn 200 bộ sử thi Tây Nguyên được sưu tầm, ghi chép" (tr. 258). Đoạn viết về khóc trâu (tr. 249) là một sự tưởng tượng. Tương tự như vậy, khi ở mục lễ hội Xuân Tây Nguyên, họ cho rằng: "Trong lễ ăn trâu, các nghi lễ như lễ đón bạn, lễ cúng hồn lúa, lễ khóc trâu, lễ đâm trâu, lễ tiễn bạn lần lượt diễn ra trong suốt 7 ngày đêm" (tr. 252-253). Không đúng! Mỗi tộc người bản địa Tây Nguyên đều có những cách hiến sinh trâu khác nhau, vì những lý do khác nhau, không hề giống như những gì vừa dẫn.

Kinh ngạc hơn khi nhóm tác giả hạ bút: Vùng đất phía Đông tỉnh Gia Lai ngày nay là nơi "những cá thể người đầu tiên xuất hiện trên lãnh thổ Việt Nam", là chốn hình thành "Nhà nước cổ đại lớn mạnh nhất Việt Nam (Nhà nước Văn Lang)", cũng là điểm xuất phát của "những cuộc kháng chiến chống xâm lược đầu tiên (khởi nghĩa Hai Bà Trưng, Mai Hắc Đế, Phùng Hưng)" (tr. 51)...

Sau 5 năm khai quật (từ 2015) tại An Khê (Gia Lai), các nhà khoa học đã tìm thấy rìu tay sơ kỳ Đá cũ. Từ đó, bước đầu nhận định đây là nơi cách nay khoảng 80 vạn năm, con người từng cư trú. Nhưng họ là ai, họ có liên quan đến nhà nước hay các cuộc khởi nghĩa kia không thì chưa thể biết. Trao đổi với chúng tôi, TS Nguyễn Gia Đối, quyền Viện trưởng Viện Khảo cổ học Việt Nam, khẳng định: Không thể nói một cách vu vơ, thiếu chứng cứ như vậy được. Từ góc độ chuyên môn của mình, ông Đối phủ nhận các thông tin mà sách này đã nêu.

Dấu hiệu đạo văn khá rõ

Ngoài sao chép, cắt dán, cuốn sách còn có nhiều phần không ghi nguồn "tham khảo". Ban đầu, chúng tôi tưởng là sản phẩm của "nhóm biên soạn", hóa ra vẫn là "cầm nhầm" văn người khác: Mục "Gà nướng Buôn Đôn" (tr. 155-156) vốn là bài "Thưởng thức gà bản Đôn nướng sả" đăng năm 2012, trên amthuc365.vn; mục "Gỏi lá Kon Tum" (tr. 159-161) có bài gốc là "Gỏi lá độc đáo ở Kon Tum" đăng năm 2013, trên vnexpress.net; mục "Cơm lam" (tr. 161-162) chứa nhiều câu, đoạn của bài "Cơm lam, gà sa lửa đặc sản Tây Nguyên", đăng trên vnexpress.net năm 2013; mục "Nghề dệt thổ cẩm của người Ba-na (tr. 199-200) chép lại bài "Dệt thổ cẩm, nét đẹp văn hóa của người Ba-na", trên VOV5 - vovworld.vn, năm 2014…

Không thể dò hết 100 sách, báo và 55 đường dẫn mà nhóm tác giả này cho biết là đã "tham khảo" nhưng sự thật là có rất nhiều link không tồn tại.

Chúng tôi đã trao đổi với một số người có bài viết, công trình, sách được sử dụng trong tập sách này. PGS-TS Nguyễn Khắc Sử (hiện ở Hà Nội; người có tài liệu được sử dụng tại các tr. 109-115, 119, 122, 125), nhạc sĩ Linh Nga Niê Kdăm (Đắk Lắk; tr. 261-263), nhà nghiên cứu Bùi Trọng Hiền (Hà Nội; tr. 263-269), ông Phạm Bình Vương (Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum, cùng bút danh Sỹ Nguyên; tr. 94, 95, 97, 210-212), ông Thế Phiệt (Thư viện tỉnh Gia Lai; tr. 213-216), bà Đoàn Bích Ngọ (Bảo tàng tỉnh Lâm Đồng; tr. 205-206) đều xác nhận: Họ không được nhóm tác giả nọ xin ý kiến, không hề biết bài của mình bị đưa vào "công trình" này và cũng không được tặng sách. Không có lời cảm ơn nào dành cho các tác giả đích thực của cuốn sách này!


 

Ai chịu trách nhiệm về những thông tin sai sự thật và sự sao chép bất hợp pháp trong cuốn sách này?



NGUYỄN QUANG TUỆ (Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai)
(theo nguồn NLĐO)

Có thể bạn quan tâm

"Núi trên đất bằng"

"Núi trên đất bằng"

(GLO)- Tiến sĩ Hà Thanh Vân đã nhận xét Tiểu thuyết "Núi trên đất bằng" của Võ Đình Duy là một tác phẩm văn chương đầu tay ra mắt năm 2025, đánh dấu bước chuyển đầy bất ngờ từ một kiến trúc sư trẻ sống ở Gia Lai sang hành trình kiến tạo thế giới văn chương.

NHÀ THƠ ĐÀO AN DUYÊN: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

Nhà thơ Đào An Duyên: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

(GLO)- Với nhà thơ Đào An Duyên, đọc và viết chính là hành trình nuôi chữ. Trong hành trình ấy, chị chọn một lối đi riêng, chắt chiu xúc cảm, gửi tiếng lòng vào từng con chữ với niềm mong giữ lại những xanh tươi cuộc đời, từ đó góp thêm một giọng thơ giàu hương sắc cho văn chương Gia Lai.

BẢO TỒN CÁC KỊCH BẢN TIÊU BIỂU CỦA HÁT BỘI BÌNH ĐỊNH: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

Bảo tồn các kịch bản tiêu biểu của hát bội Bình Định: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

(GLO)- Hát bội Bình Định là một di sản văn hóa đặc sắc với nhiều vở tuồng kinh điển như: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Ngũ hổ Bình Tây, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo (còn có tên khác là Chém cáo, Cổ miếu vãn ca) của Nguyễn Diêu, Trầm hương các, Diễn võ đình và Cổ thành… của Đào Tấn.

Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

(GLO)- Nếu như Tây Bắc có “tứ đại danh đèo”: Mã Pí Lèng, Ô Quy Hồ, Pha Đin, Khau Phạ thì vùng duyên hải miền Trung lên đại ngàn Tây Nguyên cũng có “ngũ danh đèo”: An Khê, Phượng Hoàng, Khánh Lê, Ngoạn Mục, Violak.

default

Địa phận Phủ Hoài Nhơn được xác lập năm Hồng Đức thứ 2 (1471), là miền “viễn châu” khá rộng; sau hơn 550 năm, vùng đất rộng lớn lúc ban đầu được phân chia thành nhiều tỉnh thuộc Nam Trung bộ và Bắc Tây Nguyên. 
Pleiku, miền nhớ...

Pleiku, miền nhớ...

(GLO)- Nếu tính từ dấu mốc ký Nghị định Toàn quyền Đông Dương thành lập đại lý hành chính Pleiku thuộc tỉnh Kon Tum ngày 24-5-1925, Pleiku với ý nghĩa một địa danh cả về cách đọc và cách viết đã ra đời và tồn tại đến ngày nay đã được 100 năm.

Ðại ngàn nối liền những niềm vui

Ðại ngàn nối liền những niềm vui

Trong ngôi nhà sàn dưới chân núi ở làng K8, xã Vĩnh Sơn (huyện Vĩnh Thạnh), Nghệ nhân nhân dân Ðinh Chương nở nụ cười sảng khoái, hồ hởi nói: “Bà con trong làng đang trông chờ ngày 1.7.2025, để không chỉ núi liền núi, sông liền sông mà đồng bào Bana ở hai tỉnh trước đây sẽ về chung mái nhà tỉnh Gia Lai mới”.
Tổng Bí thư Tô Lâm dự khai mạc Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp”

Tổng Bí thư Tô Lâm dự khai mạc Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp”

Nhân dịp kỷ niệm 110 năm ngày sinh Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh (1.7.1915 – 1.7.2025), sáng 29.6, tại Hà Nội, Văn phòng Trung ương Đảng tổ chức Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp” nhằm tri ân những cống hiến to lớn của đồng chí Nguyễn Văn Linh đối với Đảng, đất nước và nhân dân. Tổng Bí thư Tô Lâm dự và cắt băng khai mạc Triển lãm.
Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Triển khai trong thời gian chưa tròn 1 năm, Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025 đã thu hút nhiều người yêu văn chương trong và ngoài tỉnh tham gia. Tác phẩm được gửi về không chỉ thể hiện sự đầu tư công phu về nội dung và hình thức, mà còn góp phần lan tỏa hình ảnh vùng đất Bình Ðịnh giàu bản sắc văn hóa, chiều sâu lịch sử.
Núi lửa Chư Đang Ya (huyện Chư Păh) đã đi vào thơ của tác giả Nguyễn Thanh Mừng. Ảnh: Phạm Quý

Cao nguyên trong thơ Nguyễn Thanh Mừng

(GLO)- Tên tuổi nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng gắn liền với các tập thơ “Rượu đắng”, “Ngàn xưa”, .... Viết không nhiều nhưng thơ ông lại có mặt trong hầu hết các tuyển tập danh tiếng thơ Việt Nam hiện đại. Mấy năm gần đây, ông dành tình thương mến với Tây Nguyên và viết nhiều về vùng đất này.

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

(GLO)- Với đặc thù làm việc trong sự cô đơn, tĩnh lặng, nhiều kỹ thuật viên (KTV) có kinh nghiệm tại một số phòng thu trên địa bàn TP. Pleiku (tỉnh Gia Lai) đang âm thầm đứng sau những bản thu chất lượng của các ca sĩ chuyên và không chuyên, chắp cánh cho đam mê âm nhạc.

null