Khúc ca mùa xuân đoàn tụ

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Mỗi lần nghe lại ca khúc “Sông Đakrong mùa xuân về” của nhạc sĩ Tố Hải, lòng tôi lại dạt dào xúc cảm và không thôi nghĩ về dòng chảy của những đoàn quân hào hùng ra trận để đem về mùa xuân đoàn tụ của một dân tộc anh hùng.

“Đakrong ơi, Tây Nguyên ơi!/Cái suối đổ về sông cái sông ra biển lớn/Ta nối tấm lòng dân bằng tình yêu của Đảng/Đi suốt Trường Sơn xanh nghe dòng sông chảy mãi/Đakrong ơi dòng sông xanh thắm/Nối đôi bờ mùa xuân”-bạn tôi ngâm nga đoạn điệp khúc trên chuyến xe từ thị trấn Kbang về Đăk Rong khiến cho mọi người phấn chấn hẳn lên.

khuc-ca-mua-xuan-doan-tudd.jpg
Dòng sông Đakrông vào ca khúc của nhạc sĩ làm lay động lòng người. Ảnh: T.L/Nguồn: TNO

Bỗng một bạn nữ người Bahnar, người dẫn đường cho chúng tôi lên tiếng: “Em nghe nói nhạc sĩ sáng tác bài hát này lấy cảm hứng từ sông Đakrong ở Quảng Trị kia”. “Đúng vậy!”-Tôi trả lời và giải thích: Trong một bài viết của nhà thơ Văn Công Hùng trên báo Thanh Niên, có nhắc lại cuộc gặp gỡ giữa anh với nhạc sĩ Tố Hải (khi ông còn tại thế), có nói đến địa danh sông Đakrong ở Quảng Trị, nơi mà nguồn cảm hứng của người nghệ sĩ này từ những năm 1968, mãi đến 1975, khi Quảng Trị, Tây Nguyên được giải phóng thì bài hát đó mới được hoàn chỉnh và vang xa. Nhưng những ca từ trong bài hát này của Tố Hải mang hình ảnh tượng trưng cho cả vùng Trường Sơn-Tây Nguyên, điển hình như: nhà rông, chim kơ tia, hoa pơ lang…

Rồi tôi nói thêm: Sông Đakrong nằm ở phía Tây Quảng Trị, phía Nam huyện Đakrong, trên dãy Trường Sơn là thượng nguồn của sông Thạch Hãn-Bến Hải. Nơi đây có dân tộc Bru hay Vân Kiều sinh sống. Con đường Trường Sơn qua miền núi tỉnh Quảng Trị là đường huyết mạch chi viện cho chiến trường miền Nam thời chống Mỹ cứu nước, do Binh đoàn Trường Sơn (Đoàn 559) đảm trách, có trạm trung chuyển Khe Ho nổi tiếng.

Lại nhớ thời tôi công tác ở Kon Tum. Trên đường Hồ Chí Minh về Đăk Glei xa lắc, đi qua địa danh Đăk Rong (xã Đăk Kroong), cách trung tâm huyện lỵ khoảng 15 km, có dòng suối lớn Đăk Rong chảy theo chiều Bắc-Nam, đổ về Pô Cô, có tên chung là Đăk Rong-Pô Cô rồi hòa vào sông Đăk Bla. Ngày ấy, tôi cũng từng được các bạn yêu văn nghệ, hứng khởi khi đến địa danh này hát bài ca của Tố Hải: “Chim kơ tia bay tới nghiêng cánh chào Đakrong/Pơ lang khoe sắc thắm gió đưa hương đôi bờ/Tây Nguyên ta uống nước/Một nguồn nước cách mạng”.

Ở Bắc Tây Nguyên hiện nay có 2 địa danh tên gần giống nhau, đó là 2 xã của 2 huyện và 2 tỉnh khác nhau, cũng dựa theo tên dòng sông hoặc suối lớn đặt tên cho đơn vị xã của mình, đó là: Đăk Rong của huyện Kbang (Gia Lai), chủ yếu là dân tộc Bahnar và xã Đăk Kroong của huyện Đăk Glei (Kon Tum), chủ yếu là dân tộc Giẻ Triêng. Đồng thời, có một huyện Đakrong (cũng lấy tên một dòng sông trên dãy Trường Sơn) của tỉnh Quảng Trị.

Xét về mặt địa lý, lịch sử và văn hóa dân tộc bản địa thì Trường Sơn-Tây Nguyên là một dãy nối liền, các dân tộc thiểu số cư trú lâu đời nơi đây có những yếu tố văn hóa truyền thống tương đồng; là con đường xuyên sơn huyền thoại (còn gọi là đường Hồ Chí Minh) độc đáo trong kháng chiến chống Mỹ với những địa danh lịch sử chói lọi.

Những người đi kháng chiến từ Bắc vào Nam và ngược lại với bàn chân mòn vẹt dấu Trường Sơn: “Từ nơi em gửi tới nơi anh/Những đoàn quân trùng trùng ra trận/Như tình yêu nối lời vô tận/Đông Trường Sơn, nối Tây Trường Sơn” (Phạm Tiến Duật). Có người thắc mắc: “Vì sao có sự trùng lặp địa danh nhiều như vậy?”.

Trùng lặp địa danh trong một vùng lãnh thổ hay quốc gia là bình thường, do nhiều yếu tố. Đối với các dân tộc thiểu số ở Trường Sơn-Tây Nguyên, họ thường đặt tên buôn làng theo tên ngọn núi, dòng sông-suối nơi mình ở (Đăk Tô, Đăk Bla, Chư Prông, Ngok Linh…).

Cũng như vậy, ở đây, các dân tộc theo ngữ hệ Môn-Khmer ở Tây Nguyên thì chữ “đak” có nghĩa là nước, sông, suối; còn “krong” có nghĩa là sông lớn (Krong Ana-sông mẹ). Những địa danh Đakrong nói trên đều là những vùng đất cách mạng, đồng bào có công trong các cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc.

Nhạc sĩ Tố Hải (1937-2022), người quê Bình Thuận, ông tham gia kháng chiến khá sớm và đã từng đi khắp Tây Nguyên và ra Bắc vào Nam theo con đường Trường Sơn đầy gian khó. Năm 2012, ông được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật với các ca khúc: Sông Đakrong mùa xuân về, Lời ca không tắt, Những ngôi sao xanh, Em thương cô giáo miền cao.

Có thể nói, ca khúc “Sông Đakrong mùa xuân về” đã hòa vào những ca khúc khải hoàn trong mùa xuân chiến thắng, mùa đoàn viên sum họp Bắc Nam một nhà: “Ta gọi mùa xuân tới cho tiếng ca rộn vang/Ta gọi mùa xuân tới cho tiếng chiêng rộn ràng/Ta nghe trong lòng núi những bước chân Trường Sơn/Của đoàn Quân Giải phóng mang mùa xuân chiến thắng”.

Như vậy, Đakrong dù là Quảng Trị hay Kon Tum, Gia Lai… cũng là mảnh đất, dòng sông của Trường Sơn-Tây Nguyên hùng vĩ, nơi của những con người hồn hậu như đất và dũng mãnh như chàng Đam San; cũng là nơi đã khởi đầu cho Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, đem lại mùa xuân toàn thắng 1975.

Có thể bạn quan tâm

Thơ Phạm Đức Long: Di vật đời người

Thơ Phạm Đức Long: Di vật đời người

(GLO)- Bài thơ "Di vật đời người" của Phạm Đức Long là khúc tưởng niệm thấm đẫm cảm xúc về những người lính đã hi sinh trong chiến tranh. Họ ngã xuống giữa rừng xanh, để lại những di vật bình dị mà thiêng liêng, là biểu tượng bất tử của một thời tuổi trẻ quên mình vì Tổ quốc...

Tháng năm nhớ Người

Tháng năm nhớ Người

(GLO)- Bài thơ “Tháng năm nhớ Người” của Lenguyen khắc họa hình ảnh Bác Hồ qua ký ức làng quê, tình mẹ, giọt lệ, hương sen và ánh nắng Nam Đàn,... như lời tri ân sâu lắng dành cho vị Cha già kính yêu của dân tộc suốt đời vì dân, vì nước.

Âm sắc Tây Nguyên trên quê Bác

Âm sắc Tây Nguyên trên quê Bác

(GLO)- Từ ngày 16 đến 20-5, gần 40 ca sĩ, diễn viên, nghệ nhân Gia Lai đã tham gia 2 sự kiện vô cùng ý nghĩa tại tỉnh Nghệ An. Đó là hội diễn nghệ thuật quần chúng “Tiếng hát Làng Sen” và triển lãm “Hồ Chí Minh đẹp nhất tên Người” năm 2025.

Thơ Đào An Duyên: Mây biên giới

Thơ Đào An Duyên: Mây biên giới

(GLO)- “Mây biên giới” của tác giả Đào An Duyên là bài thơ giàu cảm xúc về vẻ đẹp thanh bình nơi biên cương Tổ quốc. Tác giả khắc họa hình ảnh cột mốc trong nắng dịu, mây trời không lằn ranh, rừng khộp lặng im... như một bản hòa ca của thiên nhiên và lịch sử...

Thơ Nguyễn Thanh Mừng: Gia Lai một hai ba

Thơ Nguyễn Thanh Mừng: Gia Lai một hai ba

(GLO)- "Gia Lai một hai ba" của Nguyễn Thanh Mừng dẫn người đọc qua những nẻo đường dốc đèo, qua tiếng thác reo và chiêng cồng, để gặp lại khí phách người xưa. Mỗi hình ảnh, mỗi nhịp thơ là một lát cắt vừa hoang sơ, vừa tự hào về bản sắc không thể phai mờ của đại ngàn Tây Nguyên.

Thơ Lê Thành Văn: Nghe con đọc thơ về Tổ quốc

Thơ Lê Thành Văn: Nghe con đọc thơ về Tổ quốc

(GLO)- Trong bài thơ "Nghe con đọc thơ về Tổ quốc", tác giả Lê Thành Văn để mạch cảm xúc tuôn chảy tự nhiên: từ sự rưng rưng khi nhớ về chiến tranh đến niềm tin lặng lẽ gửi gắm vào thế hệ mai sau. Bài thơ như một nhịp cầu nối liền quá khứ đau thương và hiện tại bình yên.

Người nặng lòng với dân ca Tày

Người nặng lòng với dân ca Tày

(GLO)-Hơn 30 năm kể từ ngày rời quê hương Cao Bằng vào Gia Lai lập nghiệp, ông Mã Văn Chức (SN 1961, tổ 3, thị trấn Phú Thiện) vẫn nặng lòng với văn hóa dân tộc Tày. Hơn 100 bài hát đã được ông sáng tác theo làn điệu dân ca Tày với mong muốn “giữ lửa” cho âm nhạc dân gian.

Thơ Lữ Hồng: Những gương mặt hoa cài

Thơ Lữ Hồng: Những gương mặt hoa cài

(GLO)- Bằng hình ảnh thiên nhiên giàu biểu cảm, bài thơ "Những gương mặt hoa cài" của Lữ Hồng gợi nên vẻ đẹp bình yên ẩn sâu trong nhịp sống phố thị. Lời thơ không chỉ là hoài niệm, mà còn là nơi gửi gắm tình yêu, ký ức và những giấc mơ không lời giữa tháng năm xoay vần.

Thơ Sơn Trần: Phía Trường Sơn

Thơ Sơn Trần: Phía Trường Sơn

(GLO)- Bài thơ "Phía Trường Sơn" của Sơn Trần là khúc trầm sâu lắng về nỗi nhớ và sự hy sinh lặng thầm phía hậu phương. Tháng Tư về trên biên cương đầy cỏ xanh và chiều sương phủ trắng, nỗi nhớ hòa quyện cùng đất trời, tạo nên một bản tình ca sâu lắng dành cho cha-người lính năm xưa.