Đội K52 đơn vị anh hùng trong thời bình

Đầu mùa khô hàng năm, Đội K52 lại vượt hàng trăm cây số để sang Campuchia làm nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ.

Hơn 40 năm sau chiến tranh, các thông tin về sơ đồ mộ chí dần cạn kiệt, những khu vực chôn cất, mai táng liệt sĩ nằm trên nhiều địa bàn phức tạp, có nơi chủ yếu đi lại bằng đường sông, nhiều khu vực còn bom mìn sót lại trong chiến tranh gây không ít khó khăn cho đơn vị. Cùng với đó, đội ngũ cán bộ, chiến sĩ làm việc phân tán trên nhiều hướng của 3 tỉnh Đông Bắc Campuchia; phương tiện kỹ thuật trang bị lâu năm, hoạt động liên tục nên phần lớn đã xuống cấp...

Vượt lên tất cả, Đội K52 luôn kiên cường, bền bỉ trong các chuyến đi, gùi, cõng lương thực, thực phẩm, dụng cụ, quân tư trang, vượt đèo cao, suối sâu, xuyên qua rừng rậm, kiên trì đào từng tấc đất, lật từng viên đá để tìm đồng đội. Nhiều vị trí phải đào đến 3 lần, trên một sườn đồi rộng và sâu gần 2 m mới phát hiện được hài cốt liệt sĩ. Khi phát hiện mộ liệt sĩ, các anh cẩn trọng từng mũi xẻng, nhát cuốc, nhặt từng mẩu xương, chiếc cúc áo, từng chiếc thắt lưng… rồi gói ghém cẩn thận.

“Mỗi khi phát hiện một thông tin hay tìm được hài cốt liệt sĩ, cả đội ai cũng vui mừng. Chúng tôi òa lên vui sướng, có người không cầm được nước mắt vì xúc động. Anh em lặng lẽ hương khói, gói ghém đưa di cốt các anh, các bác về nơi tập trung”-Đại tá Trần Ngọc Sỹ-Chính trị viên Đội K52-tâm sự.

Trò chuyện với chúng tôi, Đại tá Vũ Văn Sơn-nguyên Đội trưởng Đội K52-cho rằng: Để làm tốt nhiệm vụ tìm đồng đội thì phải làm tốt công tác dân vận và mỗi cán bộ, chiến sĩ đều nói thành thạo tiếng Campuchia để tích cực tìm kiếm thông tin về mộ liệt sĩ. Trong thời gian công tác trên đất bạn, đơn vị tổ chức thăm, tặng quà, khám bệnh cho hơn 5.000 lượt người, cấp cứu kịp thời 7 ca bỏng nặng, 15 ca tai nạn giao thông, cứu sống 1 trường hợp nhồi máu cơ tim; hỗ trợ hơn 230 gia đình có hoàn cảnh khó khăn, làm 15 công trình nước sạch...

Từ tình cảm chân thành đó nhiều người dân đã nhiệt tình cung cấp nhiều thông tin có giá trị. Trong đó, có 2 người từng là sĩ quan cấp cao của chế độ Pol Pot tự nguyện dẫn đường quy tập được 45 hài cốt liệt sĩ.

Thượng tá Nguyễn Xuân Toản-Đội trưởng Đội K52-cho biết: “Trong hành trình hơn 19 năm trên đất bạn, dấu chân của cán bộ, chiến sĩ đã hành quân hơn 1 triệu km đường, vượt qua bao con sông, con suối, vách núi cheo leo. Đơn vị đã tìm kiếm tại 1.270 buôn, làng, phum, sóc thuộc 139 xã của 23 huyện ở 3 tỉnh Ratanakiri, Stung Treng, Preah Vihear. Qua đó, chúng tôi đã đào bới hơn 95.000 m3 đất đá, hơn 160 km đường hào”.

Cũng theo Thượng tá Nguyễn Xuân Toản, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ thiêng liêng này đã có 1 đồng chí hy sinh và 7 đồng chí bị thương. Sau nhiều năm thực hiện nhiệm vụ, Đội đã nghiên cứu, đúc rút ra “quy luật chôn cất, mai táng” hài cốt liệt sĩ năm xưa và “quy luật tìm mộ thứ 2 trở lên khi xác định mộ thứ nhất”, các sáng kiến “đào hào theo hình chữ chi”, “dùng thuổng thăm dò”… qua đó giảm được thời gian công sức của bộ đội nhưng không bỏ sót mộ liệt sĩ. 

Để mỗi chuyến lên đường tìm đồng đội đạt kết quả cao, khi còn ở trong nước, Đội K52 đã đề xuất với Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh tìm cách liên hệ với các cựu chiến binh đã chiến đấu trên đất bạn để thu thập thông tin, hồ sơ, tư liệu trận đánh, sơ đồ chôn cất, mai táng liệt sĩ. Cùng với đó, đơn vị giữ mối liên hệ chặt chẽ với chính quyền và nhân dân nước bạn để tranh thủ sự giúp đỡ tìm kiếm thông tin…

Nhiều cựu chiến binh chiến đấu trên chiến trường Campuchia cũng đã liên hệ với Đội K52 để dẫn đường, mong muốn đưa các đồng đội của mình về đất mẹ. Tiêu biểu như cựu chiến binh Phan Văn Huân (74 tuổi, huyện Krông Pa) đã sang xã Ochalong (huyện Siem Bouk, tỉnh Stung Treng) 2 lần với 42 ngày để giúp Đội tìm kiếm Bệnh viện K70 miền Đông Nam Bộ, qua đó đã quy tập được 99 hài cốt liệt sĩ.

Trong hành trình gần 20 năm đi tìm đồng đội, đến nay, Đội K52 đã quy tập được 1.428 hài cốt liệt sĩ hy sinh ở Campuchia hồi hương về nước. Trong đó, Đội đã tìm thấy 1 liệt sĩ có tên và địa chỉ cụ thể; 42 liệt sĩ có tên, quê quán; 1.385 liệt sĩ chưa xác định được thông tin.