Trong những năm gần đây, do tình trạng biến đổi khí hậu, mưa xuất hiện sớm, nên cà phê ra hoa sai thời kỳ, gây ảnh hưởng đến mùa màng ở tỉnh Đắk Nông. Theo chuyên gia nông nghiệp, bà con nông dân hoàn toàn có thể khắc phục được điều này nếu áp dụng những biện pháp hợp lý.
Theo Tiến sĩ Trương Hồng, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên (WASI), tình trạng biến đổi khí hậu là nguyên nhân tác động đến sản xuất cà phê tại các tỉnh Tây Nguyên.
Rõ ràng nhất là sự thay đổi của nhiệt độ không khí theo chiều hướng tăng dần và quy luật phân bố mưa trong mùa mưa thay đổi, làm ảnh hưởng đến quá trình ra hoa của cây cà phê.
 |
| Vườn cà phê thiếu cây che bóng mát sẽ dễ ra hoa sớm... |
Thông thường, cứ sau khi thu hoạch cà phê xong, khoảng giữa tháng 11, chậm nhất là cuối tháng 12, bà con nông dân tập trung tỉa cành, vệ sinh vườn cây cà phê.
Đến khoảng thời gian trước và sau Tết Nguyên Đán, bà con tập trung tưới nước cho cây cà phê ra hoa đợt 1.
Tuy nhiên, vào thời điểm bà con mới bước vào thu hoạch cà phê chính vụ, nhưng nhiều vườn cà phê đã ra hoa. Tại một số địa phương như TP Gia Nghĩa, các huyện Đắk Glong, Đắk R’lấp… nhiều vườn đã có tỷ lệ ra hoa rất cao.
Ông Nguyễn Văn Điệp, xã Quảng Sơn (huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông) chia sẻ: “Gia đình tôi hiện đang tập trung thu hoạch hơn 2 ha cà phê. Mấy năm gần đây, bước vào thu hái bói thì hay xuất hiện đợt nắng nóng kéo dài. Khi mưa trở lại, cây cà phê đã ra hoa nên việc thu hái cũng bị trở ngại”.
Còn ông Nguyễn Văn Trọng, thôn Tân Lợi, xã Đắk R’moan (TP Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông), dù mới hái cà phê chưa được 40% diện tích, nhưng nhiều cây cà phê đã ra hoa.
Ông Trọng cho biết: “Các cây cà phê ra hoa chủ yếu trên cành già yếu, cành cho trái. Còn các cành dự trữ của mùa tới vẫn bình thường, nên tôi tập trung hái nhanh để tỉa cành, chăm bón vườn cây cà phê sớm”.
Nguyên nhân khiến cây cà phê ra hoa sớm, ngoài yếu tố thời tiết, khí hậu thì cũng do tuổi đời cây cà phê hoặc cà phê không có cây che bóng mát, bón phân không đúng kỹ thuật.
Qua các kết quả nghiêm cứu của WASI, vườn cà phê có trồng cây che bóng mát với mật độ thích hợp có tác dụng điều hòa tiểu khí hậu trong vườn, giúp cây cà phê tăng cường đề kháng với quá trình sốc nhiệt tạm thời.
Cà phê có cây che mát không thể phân hóa mầm hoa sớm trong mùa mưa. Từ đó, giúp cho cà phê ra hoa tập trung hơn khi có điều kiện thời tiết, khí hậu thích hợp.
Việc bón phân mất cân đối cũng làm cho cây cà phê sinh trưởng, phát triển bị hạn chế, cây dễ mẫn cảm với hiện tượng sốc nhiệt.
Khi mùa mưa gián đoạn một thời gian, gặp mưa trở lại, cà phê sẽ phân hóa mầm hoa và nở hoa trong mùa mưa.
Thực tế trong sản xuất, các vườn cà phê sinh trưởng kém, cây còi cọc thường hay ra hoa sớm trong mùa mưa hơn so với các vườn cà phê được bón phân hợp lý, cân đối, cây cà phê sinh trưởng khỏe, xanh tốt.
Biện pháp khắc phục tình trạng cà phê ra hoa sớm
Các vườn cà phê cần được duy trì trồng cây che bóng mát hoặc trồng bổ sung cây che bóng mát, cây trồng xen như: bơ, sầu riêng.
Trồng cây che bóng có tác dụng điều hòa tiểu khí hậu trong vườn cà phê, giảm ánh sáng trực xạ, giảm bốc, thoát hơi nước của cây cà phê và của mặt đất nên cây cà phê ít chịu tác động của hiện tượng sốc nhiệt khi gặp hạn hán tức thời.
Hệ thống cây che bóng mát cũng điều chỉnh quá trình trao đổi chất ở mức thích hợp, nên hiện tượng phân hóa mầm hoa cà phê sớm trong những giai đoạn hạn tức thời của mùa mưa ít xảy ra.
Ngoài ra, bà con cần chú trọng việc bón phân cân đối cho cây cà phê nhằm giúp cho cây sinh trưởng khỏe, chống chịu với các đợt hạn ngắn, hạn chế được hiện tượng cà phê ra hoa sớm.
Việc tạo hình, tỉa cành đúng kỹ thuật, đúng thời điểm cũng giúp cây cà phê có bộ tán cân đối, hệ thống cành dự trữ khỏe mạnh, cây cà phê chống chịu được với các đợt hạn ngắn trong mùa mưa, tránh ra hoa sai thời kỳ…
Tiến sĩ Trương Hồng, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên (WASI).
Thành Tâm (Báo Đắk Nông/Dân Việt)
