Giao thông kết nối tỉnh Lâm Đồng sau sáp nhập hiệu quả

Tỉnh Bình Thuận là địa phương có hạ tầng giao thông phát triển tương đối toàn diện với hệ thống giao thông huyết mạch khá đa dạng, liền mạch. Đặc biệt, lợi thế về vị trí địa lý với đường bờ biển dài 192 km, Bình Thuận có 4 khu bến cảng chính gồm: Phan Thiết, Phú Quý, Vĩnh Tân (đã đưa vào hoạt động) và Sơn Mỹ (đang trong giai đoạn quy hoạch và kêu gọi đầu tư).

Đối với đường bộ, nổi bật nhất tuyến cao tốc Bắc - Nam dài 160 km đi qua hầu hết các huyện trong tỉnh đã hoàn thành, đưa vào sử dụng từ năm 2023, cùng với khoảng 180 km đường sắt Bắc - Nam và Cảng hàng không Phan Thiết - sân bay quân sự kết hợp dân dụng đang trong giai đoạn xin chủ trương đầu tư xây dựng, dự kiến hoàn thành trong năm 2026.

Với giao thông đối ngoại, Bình Thuận dựa trên 4 tuyến quốc lộ chính, gồm: Quốc lộ 1, 55, 28, 28B với tổng chiều dài hơn 632 km. Sau khi cao tốc Dầu Giây - Phan Thiết đưa vào khai thác, cùng với tiềm năng thế mạnh về du lịch biển, Bình Thuận từng bước trở thành tâm điểm trong "tứ giác vàng" về du lịch của phía Nam.

Trong khi đó, tỉnh Lâm Đồng là trung tâm kinh tế - du lịch lớn của vùng Tây Nguyên cũng sở hữu hệ thống giao thông tương đối phát triển. Toàn tỉnh có khoảng 9.300 km đường bộ, bao gồm 19 km đường cao tốc, 507 km đường quốc lộ, gần 700 km đường tỉnh…

Riêng trục đường huyết mạch là Quốc lộ 20 dài gần 150 km đi qua hầu hết các huyện, thành phố là trục kết nối quan trọng giữa Lâm Đồng với vùng Đông Nam bộ và TP Hồ Chí Minh. Ngoài ra, Lâm Đồng còn có các tuyến đường xương sống như Quốc lộ 55, Quốc lộ 27, 27C, 27B kết nối với các tỉnh ven biển phía Đông Nam.

Về đường hàng không, Liên Khương - Cảng hàng không quốc tế đầu tiên của khu vực Tây Nguyên là đầu mối giao thông cực kỳ quan trọng góp phần phát triển ngành du lịch vùng Tây Nguyên và đặc biệt là kết nối trung tâm TP Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng hiện tại và trong tương lại tới các địa phương trong nước và quốc tế.

Đắk Nông là tỉnh thành lập mới nên hạ tầng giao thông được đánh giá khá khiêm tốn với phương thức vận tải chủ yếu là đường bộ. Đắk Nông có khoảng 4.700 km đường bộ; trong đó, gần 500 km quốc lộ và 226 km tỉnh lộ. Mặc dù hệ thống giao thông chưa phong phú, nhưng chất lượng hạ tầng giao thông đang dần được nâng cao. Tỷ lệ đường được nhựa hóa tính đến cuối năm 2024 của Đắk Nông đạt 72,5%.

Trong đó, hạ tầng giao thông xương sống có 3 tuyến quốc lộ chính với tổng chiều dài 310 km. Đó là Quốc lộ 14 chạy qua địa bàn hầu hết các huyện trong tỉnh (trừ Krông Nô) dài 155 km, nối tỉnh Đắk Nông với các tỉnh trong vùng Tây Nguyên và với các tỉnh phía Nam; Quốc lộ 14C đi qua các huyện Đắk Mil, Đắk Song và Đắk R'Lấp (đi cửa khẩu Buk Prăng) dài 98 km; Quốc lộ 28 nối tỉnh Đắk Nông với tỉnh Lâm Đồng và các tỉnh miền Trung, đoạn qua tỉnh Đắk Nông dài 58 km.

Bên cạnh đó, Đắk Nông có 6 tuyến tỉnh lộ với tổng chiều dài 318 km. Đặc biệt, hai huyện Đắk Mil và Cư Jút có đường biên giới với nước Campuchia dài 130 km.

Sau khi sáp nhập, tỉnh Lâm Đồng có diện tích hơn 24.200 km2, dân số hơn 3,3 triệu người. Với diện tích lớn nhất cả nước, quy mô dân số đứng thứ 8 so với các tỉnh khác sau sáp nhập, tỉnh Lâm Đồng sẽ có không gian phát triển rộng lớn với những tiềm năng, thế mạnh của cả vùng cao nguyên và duyên hải..., đặc biệt là phát triển về du lịch và nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Dựa trên cơ sở hạ tầng giao thông hiện hữu, tỉnh mới có đầy đủ các phương thức giao thông đối nội cũng như đối ngoại kết nối các tỉnh, thành và vùng kinh tế một cách thuận lợi gồm: Đường hàng không, đường bộ, đường sắt, đường biển. Đây chính là động lực cho sự tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội mạnh mẽ của địa phương trong tương lai.

Hiện nay, TP Đà Lạt (trung tâm của tỉnh Lâm Đồng) cách TP Gia Nghĩa (trung tâm của tỉnh Đắk Nông) khoảng 180 km và cách TP Phan Thiết (trung tâm của tỉnh Bình Thuận) khoảng 160 km. Trong khi đó, TP Gia Nghĩa đi TP Phan Thiết khoảng hơn 210 km.

Giao thông kết nối 3 tỉnh hiện nay chủ yếu thông qua 2 tuyến quốc lộ chính. Thứ nhất, Quốc lộ 28 có điểm đầu tại Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận (giao Quốc lộ 1A) chạy qua địa bàn huyện Di Linh, tỉnh Lâm Đồng (giao cắt với Quốc lộ 20) và điểm cuối tại huyện Cư Jút, tỉnh Đắk Nông (giao đường Hồ Chí Minh).

Toàn tuyến dài 310,8 km với quy mô hiện tại cơ bản là đường cấp IV miền núi, nền đường rộng 7,5 m, mặt đường rộng 5,5 m; trong đó, một số đoạn qua đô thị và khu đông dân cư đã được đầu tư nâng cấp, mở rộng theo quy mô đường đô thị và đường cấp III (chủ yếu bên phía tỉnh Bình Thuận).

Thứ hai, Quốc lộ 55 kết nối huyện Hàm Tân đến huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận đi qua huyện Bảo Lâm, TP Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng (giao với Quốc lộ 20); tiếp tục đi theo tuyến đường tỉnh ĐT.725, huyện Bảo Lâm và đường vào Thủy điện Đồng Nai 4 (được quy hoạch là Quốc lộ 55), kết nối với Quốc lộ 28 thuộc huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông.

Ngoài ra, giữa 2 tỉnh Bình Thuận và Lâm Đồng còn có nhiều tuyến đường hiện hữu gồm: Quốc lộ 28B bắt đầu từ ngã ba thị trấn Lương Sơn (giao Quốc lộ 1) đến huyện Bắc Bình, thuộc địa bàn tỉnh Bình Thuận đến huyện Đức Trọng thuộc địa bàn tỉnh Lâm Đồng (giao với Quốc lộ 20).

Và giữa tỉnh Lâm Đồng và tỉnh Đắk Nông có 4 tuyến đường kết nối giữa 2 tỉnh gồm: Quốc lộ 28 qua huyện Di Linh (Lâm Đồng) nối thông ra Quốc lộ 20; đường vào Thủy điện Đồng Nai 4 (được quy hoạch là Quốc lộ 55) qua huyện Bảo Lâm, TP Bảo Lộc (Lâm Đồng) nối thông ra Quốc lộ 20; Tỉnh lộ 4B qua huyện Lâm Hà (Lâm Đồng) và đường giao thông vận hành thủy điện Đồng Nai 5, huyện Đắk R'Lấp (Đắk Nông) kết nối với huyện Bảo Lâm. Các tuyến đường này đã hoàn thiện, nhưng hiện trạng đường có nhiều vị trí xuống cấp, đường dốc quanh co khó di chuyển.

Theo đánh giá của lãnh đạo 3 địa phương, những cung đường kết nối nội tỉnh Lâm Đồng hiện tại cũng như sau sáp nhập nhìn chung còn nhiều hạn chế. Các cung đường chủ yếu là đồi núi quanh co, hiểm trở, khoảng cách di chuyển còn xa giữa các khu vực trung tâm tỉnh, trong khi phần lớn là đường cấp IV miền núi đã xuống cấp sau thời gian dài sử dụng.

Hiện, dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 28B nối tỉnh Bình Thuận với tỉnh Lâm Đồng đang được triển khai thi công và dự kiến thông xe kỹ thuật vào cuối năm 2025. Đây là dự án do Ban Quản lý Dự án 5 (Cục Quản lý đường bộ Việt Nam) làm chủ đầu tư có tổng chiều dài tuyến khoảng 68 km với tổng vốn đầu tư 1.435 tỷ đồng.

Đây là tuyến đường kết nối ngắn nhất giữa TP Đà Lạt với TP Phan Thiết, đi từ xã Tà Hine, huyện Đức Trọng (Lâm Đồng) đến huyện Bắc Bình (Bình Thuận). Nếu hoàn thành xong việc nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 28B qua đèo Đại Ninh, nhiều người dân, du khách từ TP Hồ Chí Minh đi TP. Đà Lạt sẽ ưu tiên lựa chọn lộ trình này để di chuyển vì nhanh hơn đáng kể so với lộ trình đi theo Quốc lộ 20 hiện nay.

Tại buổi làm việc của đồng chí Nguyễn Hòa Bình - Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ với Ban Thường vụ Tỉnh ủy 3 tỉnh Lâm Đồng, Bình Thuận, Đắk Nông vào ngày 21/5 tại TP Đà Lạt, Bí thư Tỉnh uỷ Lâm Đồng Y Thanh Hà Niê Kđăm đã kiến nghị nhiều nội dung trong phát triển hạ tầng giao thông của địa phương tới Chính phủ và các bộ, ngành.

Theo lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng, việc di chuyển của cán bộ, lãnh đạo, công chức, viên chức từ trung tâm TP Gia Nghĩa (tỉnh Đắk Nông) và TP Phan Thiết (tỉnh Bình Thuận) cũng như người dân, doanh nghiệp khi tới Đà Lạt, nơi đặt trung tâm hành chính - chính trị của tỉnh Lâm Đồng mới qua đường bộ với khoảng cách từ 160 - 180 km và đều phải đi qua những cung đường núi đồi có độ dốc cao, hiểm trở.

Do đó, lãnh đạo 3 tỉnh thống nhất đề xuất Chính phủ, Bộ Xây dựng sớm điều chỉnh quy hoạch Quốc lộ 28 từ quy mô cấp IV lên quy mô đường cấp III miền núi; đồng thời, hỗ trợ kinh phí để thực hiện đầu tư xây dựng cải tạo, nâng cấp tuyến Quốc lộ 28 đoạn TP Gia Nghĩa - Đắk Som - Di Linh trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030 với tổng chiều dài khoảng 104 km, quy mô đường cấp III miền núi.

Để bảo đảm kết nối giao thông liên tục, hình thành tuyến giao thông kết nối ngang giữa cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành với cao tốc Tân Phú - Bảo Lộc - Liên Khương, hai tỉnh Đắk Nông và Lâm Đồng đã thống nhất trong quy hoạch về tuyến đường động lực Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Bảo Lâm (Lâm Đồng) và kiến nghị Trung ương xem xét, hỗ trợ kinh phí đầu tư tuyến đường nêu trên từ nguồn vốn ngân sách Trung ương giai đoạn 2026 - 2030. Đây là dự án tuyến đường động lực kết nối liên vùng Nam Tây Nguyên với Nam Trung bộ và Đông Nam bộ.

Quy mô tuyến đường này dự kiến xây dựng mới khoảng 10 km với khổ đường cấp III miền núi và 1 cầu lớn vượt sông Đồng Nai. Sau khi đầu tư hoàn thành, tỉnh kiến nghị nâng cấp thành Quốc lộ 55 (nối dài) từ nguồn vốn ngân sách Trung ương giai đoạn 2026 - 2030.

Về đầu tư cải tạo, nâng cấp đường vào Thủy điện Đồng Nai 4 qua địa bàn hai tỉnh (đã được quy hoạch là Quốc lộ 55) kết nối hai huyện Đắk Glong và Bảo Lâm, đoạn tuyến phía tỉnh Lâm Đồng đã được tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư và tiếp tục triển khai các thủ tục để thực hiện đầu tư dự án. Đối với đoạn tuyến phía tỉnh Đắk Nông có tổng chiều dài 12 km đã được UBND tỉnh Đắk Nông báo cáo, đề xuất Bộ Tài chính hỗ trợ kinh phí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 2026 - 2030 để triển khai thực hiện.

Đối với quy hoạch, đầu tư cao tốc, hiện nay quy hoạch mạng lưới đường bộ giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng phê duyệt năm 2021, chưa có tuyến đường bộ cao tốc Đắk Nông - Lâm Đồng - Bình Thuận. UBND tỉnh Lâm Đồng sẽ đề xuất chủ trương và kiến nghị Thủ tướng phê duyệt bổ sung quy hoạch đường cao tốc kết nối Đắk Nông - Lâm Đồng - Bình Thuận, xây dựng trước năm 2030; tham mưu bố trí nguồn kinh phí thực hiện theo đúng quy định với tiêu chí bảo đảm kết nối Phan Thiết - Đà Lạt - Gia Nghĩa với khoảng cách ngắn nhất, tiết kiệm, thuận lợi và khả thi nhất.

Đối với đường sắt, quy hoạch mạng lưới đường sắt giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được phê duyệt năm 2021 cũng chưa có tuyến đường sắt Đắk Nông - Lâm Đồng - Bình Thuận.

Một trong những dự án phát triển hạ tầng giao thông trọng điểm tỉnh Lâm Đồng mới sau sáp nhập phải kể tới Dự án nâng cấp Cảng hàng không quốc tế Liên Khương với tổng mức đầu tư khoảng 7.748 tỷ đồng; trong đó, khoảng 4.591 tỷ đồng đầu tư giai đoạn đến năm 2030 và khoảng 3.157 tỷ đồng đến năm 2050.

Với kế hoạch mở rộng đường băng và xây dựng nhà ga mới, sân bay này sẽ sớm đủ khả năng đón các chuyến bay quốc tế từ Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan và nhiếu quốc gia khác nữa.

Trong khi đó, về đường hàng không, hiện tỉnh Bình Thuận đang hoàn thiện thủ tục hạng mục dân dụng sân bay Phan Thiết trình Chính phủ phê duyệt để phấn đấu đến năm 2026 đưa vào khai thác đồng bộ với hạng mục quốc phòng.

Đây là sân bay lưỡng dụng, kết hợp quân sự với dân dụng. Hạng mục quân sự, đường lăn cất hạ cánh đã hoàn thành. Còn hạng mục dân dụng đang hoàn thiện thủ tục để nâng cấp từ 4C lên 4E, thêm cơ hội mở đường bay quốc tế và nâng công suất đón khách.

Song song với đường hàng không, hai Dự án thành phần cao tốc đường bộ Tân Phú - Bảo Lộc và Bảo Lộc - Liên Khương có tổng chiều dài gần 140 km với số vốn đầu tư khoảng 37.000 tỷ đồng là những dự án trọng điểm, mang tính chất đột phá, mở ra tiềm năng phát triển kinh tế cho địa phương.

Mới đây nhất, hôm 31/3/2025, UBND tỉnh Lâm Đồng vừa có quyết định phê duyệt Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Bảo Lộc - Liên Khương theo phương thức đối tác công tư (giai đoạn 1). Khi hoàn thành, tuyến đường này sẽ rút ngắn thời gian di chuyển từ TP Hồ Chí Minh đến Đà Lạt xuống còn khoảng 3 - 4 giờ, so với 6 - 7 giờ như hiện tại.

Cùng với tuyến cao tốc kết nối Đà Lạt với vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, tuyến cao tốc nối Đà Lạt - Nha Trang cũng đang được mong đợi. Theo quy hoạch, tổng chiều dài tuyến cao tốc Nha Trang - Đà Lạt khoảng 81 km với tổng mức đầu tư khoảng 25.058 tỷ đồng; quy mô 4 làn xe hoàn chỉnh, vận tốc thiết kế 80 - 100 km/h.

Sau khi hoàn thành vào năm 2028, cao tốc Nha Trang - Đà Lạt sẽ rút ngắn thời gian di chuyển giữa Nha Trang - Đà Lạt còn khoảng 1,5 - 2 giờ, so với khoảng 3,5 - 4 giờ như hiện tại, tạo động lực lớn thu hút du khách tham gia các tour du lịch kết nối biển với rừng, thúc đẩy phát triển du lịch toàn vùng.

Tại tỉnh Đắk Nông, cao tốc Bắc - Nam phía Tây, đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước) có chiều dài 124 km (đoạn qua Bình Phước dài 101 km, đoạn qua Đắk Nông khoảng 23 km) với tổng mức đầu tư khoảng 25.540 tỷ đồng cũng đã được khởi công ngày 28/4/2025 vừa qua. Tuyến đường được kỳ vọng kết nối với các trung tâm kinh tế, chính trị của khu vực, tạo không gian, động lực phát triển mới, khai thác tiềm năng sử dụng đất, phát triển du lịch, công nghiệp chế biến, công nghiệp khai thác khoáng sản…

Cần cơ chế đặc thù để phát triển

Theo Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Trần Hồng Thái, ngay sau khi sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, tỉnh Lâm Đồng mới sẽ kiến nghị Chính phủ có các cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội đối với các tỉnh đặc thù như Lâm Đồng (diện tích rộng, tỷ lệ đồng bào dân tộc cao, đóng góp ngân sách hạn chế nhưng có tiềm năng tài nguyên đất đai canh tác, trữ lượng khoáng sản lớn...).

Cụ thể là có cơ chế về chính sách, tài chính cho phép tỉnh giữ lại tối thiểu 50% nguồn thu từ tài nguyên khoáng sản và năng lượng để tái đầu tư hạ tầng. Qua đó, tạo đòn bẩy để tỉnh Lâm Đồng phát triển mạnh mẽ, phát huy mọi nội lực đóng góp hiệu quả cho ngân sách nhà nước và vươn lên thành tỉnh phát triển khá của cả nước.