Tiếp nối mạch nguồn văn hóa dân tộc

0:00 / 0:00
0:00
  • Nam miền Bắc
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam

(GLO)- Tại Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương diễn ra vào tháng 2-1943, bản “Đề cương về văn hóa Việt Nam” do Tổng Bí thư Trường Chinh khởi thảo đã được thông qua. Sau 80 năm, văn kiện được xem là tuyên ngôn của Đảng về một nền văn hóa dân tộc, khoa học, đại chúng vẫn mang giá trị lịch sử to lớn và sâu sắc.

“Đề cương về văn hóa Việt Nam” là văn kiện chính thức đầu tiên của Đảng về công tác văn hóa-văn nghệ, phân tích đúng đắn tình hình đời sống văn hóa dưới ách Pháp-Nhật, vạch ra đường lối văn hóa cách mạng, tiến tới xây dựng nền văn hóa dân tộc, nhân dân. Đề cương chỉ ra những nguy cơ đến từ chính sách văn hóa phản động của phát xít Pháp-Nhật và tay sai của chúng; trào lưu lãng mạn có khuynh hướng cải lương, bi quan, bế tắc… cùng tính chất phản động trong chính sách ngu dân của thực dân Pháp. Mặt khác, đề cương đã trang bị những lý luận căn bản cho cán bộ hoạt động văn hóa-tư tưởng, vạch ra phương hướng đấu tranh đúng đắn chống thực dân, phát xít, xây dựng đường lối văn hóa mới của Đảng, tập hợp các nhà văn hóa, trí thức cùng tham gia sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Cụ thể, “Đề cương về văn hóa Việt Nam” đã nêu rõ thái độ của Đảng đối với vấn đề văn hóa: “Mặt trận văn hóa là 1 trong 3 mặt trận (kinh tế, chính trị, văn hóa), ở đó người cộng sản phải hoạt động; không phải chỉ làm cách mạng chính trị mà còn phải làm cách mạng văn hóa nữa; có lãnh đạo được phong trào văn hóa, Đảng mới ảnh hưởng được dư luận, việc tuyên truyền của Đảng mới có hiệu quả”. Đề cương cũng nhấn mạnh 3 nguyên tắc của cuộc vận động văn hóa nước Việt Nam trong giai đoạn này gồm: dân tộc hóa (chống mọi ảnh hưởng nô dịch và thuộc địa để văn hóa Việt Nam phát triển độc lập); đại chúng hóa (chống lại mọi chủ trương hành động làm cho văn hóa phản lại đông đảo quần chúng hoặc xa quần chúng); khoa học hóa (chống lại tất cả những gì làm cho văn hóa trái khoa học, phản tiến bộ).

Tiếp nối mạch nguồn văn hóa dân tộc ảnh 1

Người dân tham quan góc trưng bày “Đề cương về văn hóa Việt Nam” tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia. Ảnh: Hải Nguyễn

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến sự nghiệp phát triển văn hóa. Trong diễn văn khai mạc Hội nghị văn hóa toàn quốc lần thứ nhất năm 1946, Bác có một câu nói được xem là kim chỉ nam trong định hướng phát triển văn hóa dân tộc: “Số phận dân ta là ở trong tay dân ta. Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”. Tiếp đó, tại Hội nghị văn hóa toàn quốc lần thứ hai diễn ra năm 1948 khi cả nước đang trường kỳ kháng chiến chống Pháp, Người nhấn mạnh: “Trong sự nghiệp vĩ đại kháng chiến kiến quốc của dân tộc ta, văn hóa gánh một phần quan trọng… Song từ nay trở đi chúng ta cần phải xây đắp một nền văn hóa kháng chiến kiến quốc của toàn dân”. Bác cũng từng ân cần căn dặn: “Phải làm thế nào cho văn hóa vào sâu trong tâm lý quốc dân, nghĩa là văn hóa phải sửa đổi được tham nhũng, lười biếng, phù hoa, xa xỉ. Với xã hội, văn hóa phải làm thế nào cho mỗi người dân Việt Nam từ già đến trẻ, cả đàn ông và đàn bà, ai cũng hiểu cái nhiệm vụ của mình và biết hưởng cái hạnh phúc của mình nên được hưởng”.

Tháng 11-2021, thêm một sự kiện khẳng định sự quan tâm đặc biệt của Đảng đối với lĩnh vực trọng yếu này, đó là Hội nghị văn hóa toàn quốc nhằm đánh giá việc triển khai đường lối, chủ trương, các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng về công tác văn hóa-văn nghệ thời gian qua; kết quả xây dựng văn hóa, con người Việt Nam sau 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới đất nước và đề ra phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm công tác văn hóa-văn nghệ giai đoạn 2021-2026, tầm nhìn đến năm 2045. Trong diễn văn khai mạc, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã chỉ rõ những nhiệm vụ cần thực hiện để tiếp tục xây dựng, giữ gìn, chấn hưng và phát triển nền văn hóa dân tộc. Nêu bật quan điểm “Văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội”, Tổng Bí thư yêu cầu khắc phục tư tưởng “duy kinh tế”, chỉ tập trung cho kinh tế mà ít quan tâm đến văn hóa.

Vài nét điểm xuyết nêu trên đã chứng minh vai trò, tầm quan trọng của “Đề cương về văn hóa Việt Nam” trong việc đặt nền móng vững chắc nhằm kiến tạo nền văn hóa nước nhà trong suốt 80 năm qua. Với mục tiêu tiếp tục phát huy giá trị lịch sử, giá trị thực tiễn to lớn của văn kiện này, đồng thời triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và ý kiến kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị văn hóa toàn quốc năm 2021, Ban cán sự Đảng Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch đã xây dựng Đề án tổ chức các hoạt động kỷ niệm 80 năm ra đời “Đề cương về văn hóa Việt Nam” với những nội dung phong phú, thu hút.

Nhằm phối hợp tổ chức, UBND tỉnh vừa có công văn dự thảo các hoạt động kỷ niệm. Theo đó, UBND tỉnh đề nghị Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy phát động cuộc thi tìm hiểu 80 năm ra đời “Đề cương về văn hóa Việt Nam”. Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tổ chức Ngày hội văn hóa các dân tộc tỉnh Gia Lai lần thứ 2-2023 cùng các hoạt động tuyên truyền, cổ động trực quan, biểu diễn chương trình nghệ thuật chào mừng; triển lãm tranh, ảnh, tư liệu về thành tựu văn hóa Gia Lai qua các thời kỳ. Trong chuỗi hoạt động hưởng ứng, UBND tỉnh cũng đề nghị Hội Văn học Nghệ thuật phát động hội viên tăng cường sáng tác những tác phẩm hướng đến kỷ niệm 80 năm ra đời “Đề cương về văn hóa Việt Nam”, trong đó, nêu bật đặc trưng văn hóa tỉnh nhà. Các sở, ngành, địa phương, cơ quan thông tấn báo chí tăng cường tuyên truyền, tổ chức sinh hoạt, tọa đàm, giao lưu chủ đề 80 năm ra đời “Đề cương về văn hóa Việt Nam” cũng như vai trò của văn hóa trong sự phát triển của xã hội. Thời gian thực hiện tập trung từ cuối tháng 2 đến hết tháng 3-2023. Từ đây, những nét văn hóa đặc sắc của tỉnh nhà một lần nữa được nêu bật, khẳng định sự tiếp nối, đồng hành và phát triển cùng văn hóa dân tộc.

“Ở đâu phát triển kinh tế mà không quan tâm đến văn hóa thì hệ lụy sẽ khôn lường. Không phải chỉ kinh tế không phát triển được mà xã hội sẽ lâm vào khủng hoảng, suy đồi”-đây là quan điểm nhất quán của UNESCO về vai trò của văn hóa ở mọi quốc gia. Điều này càng khẳng định giá trị lịch sử trường tồn cũng như tính thời đại của “Đề cương về văn hóa Việt Nam” trong định hướng xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trước những thách thức của quá trình hội nhập.

Có thể bạn quan tâm

Về làng Chăm H’roi ở Krông Pa

Về làng Chăm H’roi ở Krông Pa

(GLO)- Buôn Ma Giai ở xã Đất Bằng có lẽ là ngôi làng có đông người Chăm H’roi định cư nhất của huyện Krông Pa nói riêng và cả tỉnh Gia Lai nói chung. Về thăm buôn, hỏi chuyện người già, chúng ta sẽ biết thêm nhiều điều thú vị về một thời đã qua trong lịch sử.

Chuyện “nhóm họ” ở Phú Thiện

Chuyện “nhóm họ” ở Phú Thiện

(GLO)- Cưới xin là việc trọng đời người. Vì là lễ trọng nên gia chủ thường lo liệu chu toàn, không chỉ mong cho đôi trẻ hạnh phúc mà còn là dịp bày tỏ mối thịnh tình với họ hàng, láng giềng, bạn bè quyến thuộc gần xa.

Phạt vạ bằng… thổ cẩm

Phạt vạ bằng… thổ cẩm

(GLO)- Đời sống văn hóa của các dân tộc thiểu số khu vực Tây Nguyên là vô cùng phong phú, trong đó có nhiều điều ta ngỡ như đã biết nhưng hóa ra vẫn chưa hiểu rõ. Chúng tôi rất ngạc nhiên khi nghe đến tục phạt vạ bằng… trang phục thổ cẩm của bà con Bahnar xã Kông Lơng Khơng, huyện Kbang.

Lựa chọn

Lựa chọn

Chiếc xe khách 16 chỗ dừng lại trước một con đường nhỏ chạy giữa những liếp cam xanh mướt mắt. Tôi xuống xe, vẫn còn ngờ ngợ liệu mình có đến đúng chỗ không, dù bác lơ xe có tuổi đã bảo đảm đây chính xác là địa chỉ tôi đưa, còn tôi không có lý do gì để không tin bác ta cả.
Bông tím lục bình

Bông tím lục bình

Nhắc đến sắc tím, người ta thường nghĩ về xứ Huế mộng mơ, tà áo dài tím thướt tha qua những cung đường, di sản trầm mặc với thời gian. Vẫn là sắc tím nhưng vẻ đẹp nơi miệt vườn sông nước miền Tây Nam bộ mộc mạc cánh hoa lục bình.
Những con heo xứ rừng

Những con heo xứ rừng

(GLO)- Vùng đồng bằng Ayun Pa ngày trước có một giống heo tầm nhỏ, lông đen tuyền, chất lượng thịt thơm ngon, thể trọng lớn hơn các giống heo sọc dưa vùng đất bazan. Những năm bao cấp, ngành Nông nghiệp đã có một đề tài khoa học sưu tầm, thống kê, chọn lọc, đánh giá và gây giống loài heo đen này.
Lời nói vần của người Ê Đê ở Đắk Lắk trở thành di sản phi vật thể quốc gia

Lời nói vần của người Ê Đê ở Đắk Lắk trở thành di sản phi vật thể quốc gia

Trong kho tàng văn hóa dân gian, lời nói vần của người Ê Đê ở huyện Cư M'gar ( Đắk Lắk ) là một thể loại văn học đầy chất trữ tình. Hiện nay, nét đặc trưng văn hóa này của người Ê Đê đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Thơ Nguyễn Tấn Hỷ: Màu nắng

Thơ Nguyễn Tấn Hỷ: Màu nắng

(GLO)- Chợt nhận ra, từ thơ đến tản văn, tác giả Nguyễn Tấn Hỷ luôn dành một tình cảm đặc biệt với nắng. Và những mùa nắng trong ông vẫn luôn đong đầy hoài niệm. "Màu nắng" là một bài thơ như thế.
Gương mặt thơ: Lê Khánh Mai

Gương mặt thơ: Lê Khánh Mai

(GLO)- Không hiểu sao tôi cứ hình dung thơ Lê Khánh Mai như một tiếng thở dài dù chị luôn xinh tươi và vui vẻ. Cái quá khứ với những ngày tháng ám ảnh chiến tranh và chia cắt khiến chị cũng như nhiều người cùng thế hệ phải rời xa quê hương theo ba mẹ ra miền Bắc rồi trở về quê khi đất nước thống nhất.