Nơi ghi dấu trận đầu thắng Mỹ ở Tây Nguyên
Thung lũng Ia Drăng ngày nay thuộc địa phận làng Goòng, xã Ia Púch, huyện Chư Prông. Nơi này có những khu rừng khộp tự nhiên nằm ở phía Đông Nam dãy núi Chư Prông (còn gọi là Chư Pông). Vị trí này cách TP. Pleiku khoảng 70 km, giáp biên với huyện Lumphat, tỉnh Ratanakiri, Vương quốc Campuchia.
Khu vực thung lũng có khí hậu khắc nghiệt “nắng lên là hạn hán, mưa xuống là ngập nước”, địa hình rừng núi hiểm trở. Đặc biệt, đỉnh núi Chư Prông cao 732 m, cao nhất nơi vùng biên giới này. Chính vì vậy, quân đội Mỹ đã huy động lực lượng quyết chiến đến cùng để chiếm giữ đỉnh núi có ý nghĩa chiến lược này. Song, ý đồ đó của chúng đã bị thất bại ê chề.
Bác sĩ Hoàng Viết Hữu (tổ 2, phường Thống Nhất, TP. Pleiku) kể: Năm 19 tuổi, ông nhập ngũ và được biên chế vào Tiểu đoàn 9, Trung đoàn 66, Sư đoàn 304, Quân đoàn 2. Sau thời gian ngắn huấn luyện ở huyện Thạch Thành (tỉnh Thanh Hóa), đơn vị của ông nhận lệnh hành quân vào Tây Nguyên. Chiều tối 13-11-1965, đơn vị đóng quân dưới tán rừng già ở thung lũng Ia Drăng, ngay dưới chân ngọn Chư Prông.
“Sáng sớm 14-11-1965, chúng tôi bất ngờ bị địch pháo kích. Sau những đợt pháo kích là những đợt máy bay B-52 thả bom, rồi địch đổ bộ tấn công dữ dội. Đơn vị chúng tôi phối hợp với các đơn vị bạn đánh trả quyết liệt và giành thắng lợi. Đại tướng Nguyễn Chí Thanh-Bí thư Trung ương Cục miền Nam đã tuyên dương, tặng Huân chương Quân công hạng nhất cho tập thể Trung đoàn 66 và danh hiệu “Dũng sĩ diệt Mỹ cấp ưu tú” cho những cá nhân lập chiến công xuất sắc”-ông Hữu cho biết.

Chiến sự ở thung lũng Ia Drăng diễn ra từ ngày 14 đến 17-11-1965. Kết thúc trận đánh, quân ta đã loại khỏi vòng chiến đấu hơn 300 tên địch, làm bị thương 246 tên, thu giữ nhiều vũ khí tối tân. Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên đánh giá: Trận chiến trong thung lũng Ia Drăng là trận đầu thắng Mỹ ở Tây Nguyên, chứng minh ta phá hủy chiến thuật cơ động bằng máy bay lên thẳng, đánh bại những đơn vị tinh nhuệ nhất của Mỹ-ngụy trong Chiến tranh cục bộ ở miền Nam.
Tự hào với chiến thắng này, bà Rơ Lan H’Chiểu-Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Chư Prông-cho biết: “Lãnh đạo huyện Chư Prông quan tâm chỉ đạo các cấp, ngành, cơ quan, đơn vị, nhất là trường học tăng cường tuyên truyền, giáo dục truyền thống cách mạng của dân tộc nói chung, của địa phương nói riêng. Đồng thời, xúc tiến quy hoạch 3 ha đất ở bên quốc lộ 14C, dưới chân núi Chư Prông, thuộc làng Goòng (xã Ia Púch) làm khu di tích lịch sử Chiến thắng thung lũng Ia Drăng năm 1965”.
“Thay da, đổi thịt”
Thung lũng Ia Drăng bây giờ vẫn còn nhiều dấu tích bom đạn thời chiến tranh. Tuy vậy, theo thời gian, được sự quan tâm đầu tư của Nhà nước, nơi đây đã có nhiều đổi thay. Tuyến quốc lộ 14C, tỉnh lộ 663, đường liên xã, liên thôn, đường vào các khu sản xuất đều được đầu tư xây dựng, tạo thuận lợi cho người dân đi lại, giao thương. Các chương trình, dự án phát triển kinh tế-xã hội góp phần làm cho vùng đất chiến trường ác liệt năm nào ngày càng trù phú.
Xã Ia Púch hiện có 1.084 hộ với 4.462 khẩu. Thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, người dân đoàn kết lao động, xây dựng cuộc sống mới. Hầu hết bà con xây dựng nhà cửa kiên cố, mua sắm các vật dụng và phương tiện phục vụ sinh hoạt, sản xuất. Nhiều hộ như ông Dương Văn Đức, ông Huỳnh Ngọc Phương (làng Goòng), bà Nguyễn Thị Hoàng Yến (làng Chư Kó)… có thu nhập hơn 1,5 tỷ đồng/năm, đạt danh hiệu nông dân sản xuất kinh doanh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh.
Đặc biệt, nhiều hộ người dân tộc thiểu số từ đói nghèo, lạc hậu nhờ được hỗ trợ và chịu khó làm ăn đã vươn lên làm giàu như các ông: Kpui Hoa, Siu Na, Siu Phinh (làng Goòng), Siu Suýt, Kpă Lít, Rơ Mah Hiên (làng Chư Kó), Rah Lan Bi (làng Brang), Siu Bung, Rơ Mah Bít (làng Bỉh)… với thu nhập trên 300 triệu đồng/năm.

Ấn tượng nhất ở thung lũng Ia Drăng ngày nay là những vườn cao su, cà phê, cây ăn quả xanh tốt bên những khu trang trại nông nghiệp. Chỉ trong thời gian ngắn, các doanh nghiệp như: Công ty TNHH một thành viên Bình Dương (Binh đoàn 15), Công ty cổ phần Nông nghiệp Trường Hải, Công ty cổ phần Quốc Cường Gia Lai, Công ty TNHH một thành viên Chăn nuôi bò Trung Nguyên, Công ty Kinh doanh hàng xuất khẩu Quang Đức… đã làm cho gần 10.000 ha đất ở thung lũng Ia Drăng bật lên sức sống mới. Các doanh nghiệp này đang tạo việc làm ổn định cho hơn 2.000 lao động phổ thông, trong đó có hơn 1.000 người ở xã Ia Púch với mức thu nhập 6-10 triệu đồng/tháng.
Ông Lê Văn Tuấn-Chủ tịch UBND xã Ia Púch-cho hay: “Các doanh nghiệp còn tích cực tham gia chương trình giảm nghèo tại địa phương. Đến nay, xã Ia Púch đã đạt 13/19 tiêu chí nông thôn mới. Xã đang đôn đốc các nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thi công để kịp hoàn thành 25 căn nhà giúp các hộ khó khăn về nhà ở trước mùa mưa năm nay. Đồng thời, xã phối hợp với các đơn vị, nhất là Bộ đội Biên phòng tập trung hỗ trợ người nghèo vươn lên, góp phần hoàn thành các tiêu chí về xây dựng nông thôn mới, xứng đáng với truyền thống của xã anh hùng”.