Soi cho tỏ, xét cho tường

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Thuần Việt có nên được hiểu chỉ bao hàm những giá trị nội sinh, không có bất kỳ sự vay mượn, lấy cảm hứng hay trao đổi với các yếu tố văn hóa ngoại lai nào?
Cứ thành thông lệ, mỗi khi đại diện Việt Nam tham gia các đấu trường sắc đẹp quốc tế, trang phục dân tộc (national costume) luôn trở thành chủ đề tranh cãi. Câu hỏi muôn thuở, thay vì lựa chọn áo dài truyền thống, những trang phục cách điệu từ các món ăn, nghề truyền thống, danh thắng đặc trưng… có xứng đáng đại diện cho bản sắc Việt giới thiệu đến bạn bè quốc tế?
Như trang phục đến với Miss Universe (Hoa hậu Hoàn vũ) năm nay mang tên Chiếu Cà Mau, chi tiết chữ Hán cách điệu trên hai phần tay áo đã gây nên cuộc tranh luận sôi nổi của rất nhiều “thẩm phán mạng”. Để chiều lòng, phút chót ban tổ chức phải thay đổi thành họa tiết hoa sen nhưng những tranh cãi vẫn chưa khép lại. Chuyện 9 người 10 ý, ai cũng có lý lẽ riêng của mình nhưng liệu mọi sự phán xét có đảm bảo đa chiều, khách quan?
Trên thực tế, thuần Việt luôn là khái niệm gây tranh cãi từ cách sử dụng ngôn từ cho đến các loại hình sáng tạo nghệ thuật trong đời sống. Dùng từ Hán - Việt hay thuần Việt vẫn là cuộc tranh luận không hồi kết. Đã có rất nhiều ý kiến mang tính phản biện về việc làm sao để hiểu đúng, hiểu trúng trong việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. Hay trong lĩnh vực phim, sân khấu… những tác phẩm được gắn mác Việt hóa, remake, chuyển thể từ văn học nước ngoài vẫn luôn còn chút dư âm định kiến khi nhìn nhận, đánh giá. Âm nhạc mang hơi thở K-Pop, US-UK cũng bị phản ứng bởi sự lai căng. Dường như, chỉ những gì do người Việt sáng tạo và có nguồn gốc nội sinh mới trở thành quy chuẩn của cái gọi là thuần Việt.
Trong xu thế hội nhập quốc tế, đặc biệt khi tiếp xúc với văn hóa nước ngoài, truyền thống hay thuần Việt luôn là yếu tố làm nên bản sắc, tính độc đáo của mỗi cá nhân nói riêng và nền văn hóa nói chung. Nhiều người trẻ khi đi du học ở nước ngoài, khi được tự giới thiệu về bản thân luôn băn khoăn sẽ mang đặc trưng nào của Việt Nam để chia sẻ với bạn bè quốc tế. Với những cuộc thi hoa hậu uy tín, tất yếu người đẹp dự thi không chỉ đại diện cho cá nhân, bởi khi mang trên mình dải băng với hai chữ Việt Nam họ còn có sứ mệnh quảng bá hình ảnh, văn hóa, đất nước và con người quê hương. Trong mọi trường hợp, tính bản địa và bản sắc văn hóa là điều tiên quyết tạo nên sự riêng biệt, không thể trộn lẫn giữa các quốc gia.
Tuy nhiên, trong dòng chảy của văn hóa Việt, sự giao lưu và tiếp biến văn hóa đã diễn ra từ hàng ngàn năm nay. Chúng ta không thể phủ nhận, trong khu vực các nước đồng văn (cùng văn hóa, chữ viết), sự ảnh hưởng lẫn nhau không thể tránh khỏi. Nhưng trong quá trình phát triển ấy, rất nhiều yếu tố ngoại lại, vay mượn từ văn hóa nước ngoài dần dần được cải biến để trở thành một phần tất yếu của văn hóa Việt. Từ chữ Hán, người Việt sáng tạo chữ Nôm và các từ Hán - Việt. Tiếng Việt ngày nay cũng được sáng tạo dựa trên hệ chữ Latinh. Từ baguette của người Pháp, bánh mì đã được ghi danh vào 2 từ điển danh tiếng Oxford và Merriam-Webster. Đó là những bằng chứng cho thấy rõ xu hướng “hòa nhập nhưng không hòa tan”, biến cái của người khác thành của mình. Trong những cuộc đối thoại văn hóa qua các thời kỳ bị đô hộ, quá trình tiếp biến văn hóa vừa góp phần giữ vững nền tảng đồng thời làm phong phú thêm bản sắc Việt.
Do đó, khái niệm thuần Việt nên chăng cần được nhìn nhận cởi mở, khách quan và đa chiều hơn. Trong sáng tạo nghệ thuật, khái niệm thuần Việt chắc chắn không có chỗ cho sự sao chép, đạo nhái, rập khuôn một cách máy móc. Nhưng, nếu quá trình sáng tạo có vay mượn hay dựa trên cảm hứng ngoại lai mà vẫn tạo nên bản sắc, dấu ấn riêng để khi nhìn vào đó công chúng vẫn nhận ra đặc tính Việt Nam vẫn cần được ghi nhận và công nhận.
Về bản chất, quá trình tiếp biến văn hóa cũng là sự sàng lọc khắc nghiệt, chỉ giữ lại những gì phù hợp và được dung dưỡng trong cộng đồng. Quay vào bên trong để nhìn rõ sức mạnh nội sinh của văn hóa, của tính thuần Việt nhưng rất cần trở ra bên ngoài để học hỏi, tiếp nhận có chọn lọc và không lạc hậu chính là hành trình làm giàu văn hóa Việt.
Theo VĂN TUẤN (SGGPO)

Có thể bạn quan tâm

Học kỹ, thi thật!

Học kỹ, thi thật!

Việc chuyển giao toàn bộ quy trình sát hạch, cấp, đổi bằng lái xe từ Bộ GTVT sang Bộ Công an, cụ thể là giao cho lực lượng CSGT đảm nhận, đánh dấu một bước ngoặt trong công tác quản lý người điều khiển phương tiện giao thông tại VN.

Nhìn mình đi

Nhìn mình đi

"Nếu như nói một ngày nào đó trong trường học không còn bạo lực, thì tôi có thể nói được, đó là ngày mà người lớn không còn đánh nhau nữa. Ngày đó, trẻ con sẽ nhìn nhau bằng ánh mắt yêu thương thuần túy mà thôi".

Phát huy sức mạnh văn hóa

Phát huy sức mạnh văn hóa

Khi các giá trị văn hóa, di sản và nghệ thuật tạo ra lợi nhuận nó không chỉ tự “nuôi sống” mình mà còn góp phần tạo thêm những nguồn lực mới, tác động tích cực đến các lĩnh vực khác của ngành công nghiệp văn hóa.

Thấy gì từ thu thuế đất tăng?

Thấy gì từ thu thuế đất tăng?

Số liệu của Bộ Tài chính cho biết, thu thuế từ nhà, đất đạt 198,3 nghìn tỉ đồng, tăng 105% so cùng kỳ 2024. Không chỉ bổ sung cho ngân sách một khoản quan trọng, đằng sau con số đột biến này còn rất nhiều vấn đề cần mổ xẻ thấu đáo để tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát huy tối đa nội lực.

Trong dòng chảy báo chí cách mạng

Trong dòng chảy báo chí cách mạng

Trong dòng chảy tròn một thế kỷ của nền báo chí cách mạng Việt Nam, cái tên Thanh Niên luôn mang trên mình một sứ mệnh thiêng liêng; luôn khát khao, ước vọng đồng hành cùng dân tộc trên mọi chặng đường phát triển.

Cuộc đối thoại về niềm tin và nghĩa vụ

Cuộc đối thoại về niềm tin và nghĩa vụ

Nghị định 70/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1/6/2025 quy định: hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm, hoạt động trong các lĩnh vực tiêu dùng trực tiếp như quán ăn, khách sạn, bán lẻ, vận tải... bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, kết nối trực tiếp với cơ quan thuế.

Phòng ngừa rủi ro UAV

Phòng ngừa rủi ro UAV

Trong chuyến đi đến thủ đô Washington D.C của Mỹ vào cuối năm 2024, người viết từng có ý định mang theo một chiếc flycam (máy bay không người lái - UAV - chuyên chụp hình, quay phim) loại nhỏ để phục vụ công việc.

Hướng đến mục tiêu kép

Hướng đến mục tiêu kép

Tin tưởng, nhưng không ít trăn trở, âu lo là thông điệp được gửi gắm trong phát biểu của nhiều đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận về phát triển kinh tế-xã hội vào hôm qua 17-6.

100 năm đồng hành cùng dân tộc

100 năm đồng hành cùng dân tộc

(GLO)- Chúng ta tự hào đã có một nền Báo chí cách mạng với thế hệ những nhà báo-chiến sĩ vừa cầm bút, vừa cầm súng ở tuyến đầu, sẵn sàng hy sinh cho Tổ quốc, với hơn 500 nhà báo là liệt sĩ, nhiều nhà báo mang thương tật suốt đời nhưng vẫn không ngừng lao động, cống hiến cho đất nước, Nhân dân.

Kiến tạo không gian cho thực hành sáng tạo

Kiến tạo không gian cho thực hành sáng tạo

Hanoi Rock City (HRC, hoạt động từ năm 2010) là một trong những địa chỉ được người yêu âm nhạc trong nước xem là “thánh địa” indie (tạm dịch: âm nhạc độc lập, không có sự can thiệp của các doanh nghiệp âm nhạc thương mại), vừa thông báo sẽ khép lại hành trình 15 năm hoạt động vào tháng 12-2025.

Giữ niềm tin cho gạo Việt

Giữ niềm tin cho gạo Việt

Việc ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc, tăng cường giám sát thị trường và xử lý nghiêm hành vi làm giả, làm nhái là nền tảng để khẳng định giá trị thực và bảo vệ uy tín gạo Việt trên cả thị trường trong nước lẫn quốc tế.

Cái nào đáng sợ hơn?

Cái nào đáng sợ hơn?

Hà Nội và TP.HCM có hơn 14 triệu xe máy, nếu kiểm định khí thải từ 1.7.2027 thì không thể đủ cơ sở thực hiện, có thể dẫn tới 'vỡ trận'. Nhưng lùi thời gian kiểm định thì ô nhiễm không khí sẽ càng thêm trầm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân và thiệt hại về kinh tế. Vậy cái nào 'đáng sợ' hơn?

null