Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin Jr. ngày 22-6 cho biết quyết định của Tổng thống Rodrigo hoãn việc hủy Thỏa thuận Các lực lượng thăm viếng quân sự (VFA) ký với Mỹ xuất phát từ mong muốn giảm căng thẳng ở biển Đông.
Thông tin trên được ông Locsin đưa ra trong cuộc phỏng vấn với kênh ANC về nhiều khía cạnh khác nhau trong quan hệ giữa Philippines với Mỹ và Trung Quốc. Ông Locsin xác nhận các cuộc đàm phán về thăm dò dầu khí chung với Trung Quốc đã bị đình trệ và cho biết Bắc Kinh đã "vũ khí hóa" bãi cạn Scarborough.
Ngoại trưởng Philippines cũng nói rằng các tàu sân bay của hải quân Mỹ có "quyền quốc tế" để vào biển Đông, và rằng Tổng thống Duterte đã nêu vấn đề các tàu Trung Quốc xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của Philippines với Chủ tịch Tập Cận Bình, nhưng thừa nhận "việc tiếp thu rất lạnh lùng".
 |
| Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin Jr. phủ nhận ông và Bộ trưởng Quốc phòng Delfin Lorenzana đã thuyết phục Tổng thốngDuterte đảo ngược quyết định của mình. Ảnh: AP |
Tháng 2, ông Duterte hủy bỏ VFA, vốn cho phép quân đội Mỹ hoạt động tại Philippines trên cơ sở luân phiên, vài tuần sau khi chủ nhân Điện Malacanang nói rằng ông sẽ chấm dứt thỏa thuận này nếu chính phủ Mỹ không "điều chỉnh" việc hủy bỏ thị thực của Thượng nghị sĩ Ronald dela Rosa, người bị liệt vào danh sách đen vì vai trò của ông này trong cuộc chiến chống ma túy của Tổng thống Philippines.
Việc hủy bỏ VFA sẽ có hiệu lực vào tháng 8. Tuy nhiên, Tổng thống Duterte đã thay đổi quyết định, mặc dù quyết định thường được xem xét 6 tháng một lần.
Ngoại trưởng Locsin phủ nhận ông và Bộ trưởng Quốc phòng Delfin Lorenzana đã thuyết phục Tổng thốngDuterte đảo ngược quyết định của mình. Về phần Trung Quốc, Bắc Kinh không phản ứng với việc Tổng thống Duterte bất ngờ thay đổi quyết định. Ông Locsin nói rằng động thái này "không làm phiền bất cứ ai".
Hôm 3-6, Ngoại trưởng Locsin đã gửi công hàm chính thức cho Mỹ về việc hoãn quy trình hủy bỏ VFA. Ông Locsin khi đó cho biết quyết định trên được đưa ra vì "biển Đông gần đây đã xuất hiện nhiều diễn biến chính trị và quân sự mới" dù không nói rõ những diễn biến này là gì.
Đại sứ Mỹ tại Philippines ra thông cáo hoan nghênh động thái của Manila, khẳng định việc duy trì quan hệ đồng minh chiến lược lâu nay đã đem lại nhiều lợi ích cho cả hai nước. Trước đó, nhiều chuyên gia cho rằng VFA giúp ngăn chặn những hành vi hung hãn của Trung Quốc ở biển Đông.
 |
| Tàu Gem-Ver được kéo về sau vụ va chạm tàu Trung Quốc ở biển Đông tối 9-6-2019. Ảnh: ABS-CBN |
Mặc dù vậy, Philippines vẫn tỏ ra cứng rắn trước vụ tàu Gem-Ver "bị tàu Trung Quốc đâm chìm" ở gần bãi Cỏ Rong trên biển Đông tối 9-6-2019. Theo trang tin Rappler ngày 23-6, các quan chức Philippines vừa cho biết họ sẽ liên lạc với các chủ sở hữu và thuyền viên của tàu đánh cá Gem-Ver để giúp họ đòi bồi thường thiệt hại.
Sau vụ việc, chủ sở hữu và ngư dân của tàu đánh cá Gem-Ver đã thử mọi cách để yêu cầu chính phủ Philippines giúp họ nộp đơn kiện người Trung Quốc đâm chìm. Thuyền trưởng Junel Insigne của tàu Gem-Ver từng kể với trang tin Rappler rằng tàu Trung Quốc đâm thủng một lỗ ở phía sau tàu, khiến tàu chìm từ từ. Vài giờ sau họ được một tàu Việt Nam cứu giúp.
Trong một cuộc phỏng vấn với Đài ABS-CBN vào ngày 22-6, ông Locsin cho biết: "Trung Quốc đã trả lời, họ nói đó là lỗi của tàu Trung Quốc và vấn đề bây giờ là thiệt hại. Chúng tôi tiếp tục khơi lại vụ này". Theo Rappler, chủ sở hữu và ngư dân của tàu Gem-Ver vẫn chưa nhận được bất kỳ khoản bồi thường nào mặc dù chính phủ từng cam kết giúp họ đòi những khoản này từ Trung Quốc. Chủ sở hữu của Gem-Ver đã chi khoảng 2 triệu Peso (hơn 966,8 triệu đồng) để sửa chữa tàu.
Chủ tàu Trung Quốc công khai xin lỗi vào ngày 28-8-2019. Lời xin lỗi được đưa ra cùng ngày ông Duterte chuẩn bị lên đường sang thăm chính thức Trung Quốc.
Theo H.Bình (NLĐO, SCMP, Rappler)
