(GLO)- Mới đây, phát biểu tại Hội nghị về cải thiện năng suất lao động quốc gia, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã chỉ ra lời giải cho bài toán tăng năng suất lao động hiện nay, mong muốn cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư kề vai sát cánh, chung sức đồng lòng tạo nên một cuộc bứt phá mới về năng suất lao động. Vì tăng năng suất lao động chính là tăng giá trị cho nền kinh tế, điều cốt yếu để tăng năng lực cạnh tranh quốc gia.
 |
| Ảnh nguồn internet |
Từng có nhiều ý kiến cho rằng, chỉ số năng suất lao động của Việt Nam thấp hơn nhiều quốc gia trong khu vực và trên thế giới. Dù chưa tin hẳn vào tính chính xác của những đánh giá này, nhưng công tâm mà thừa nhận thì rõ ràng năng suất lao động của chúng ta vẫn chưa cao, doanh nghiệp vẫn chưa hết kêu ca về trình độ tay nghề của công nhân Việt Nam chưa chuyên nghiệp, tinh thần kỷ luật lao động còn thấp, sinh hoạt tùy tiện…
Tuy nhiên, điều quan trọng không phải là được xếp ở bậc nào, mà là biết mình đang ở đâu. Biết mình ở đâu trên bệ xuất phát sẽ giúp mỗi người đề ra mục tiêu phấn đấu cụ thể, chính xác tùy theo năng lực của mình. Với một quốc gia cũng vậy. Xác định được tiềm lực thực sự của mình, chúng ta sẽ tìm ra phương cách bứt phá. Chỉ số năng suất lao động tại Việt Nam chưa cao do xuất phát điểm thấp nhưng tiềm lực trong mỗi người dân của chúng ta rất lớn. Điều này thể hiện mức tăng năng suất lao động của Việt Nam cao hơn nhiều so với các nước ASEAN cũng như nhiều nước trên thế giới. Cụ thể, năm 2018, tốc độ tăng năng suất lao động của nước ta khoảng 6% so với năm 2017; bình quân giai đoạn 2016-2018 tăng 5,8%.
Năng suất lao động của chúng ta chưa cao có một phần nguyên nhân vì các điểm nghẽn về thể chế kinh tế, trình độ, kỹ năng nguồn nhân lực còn thấp, thiếu nhân lực có kỹ năng cao, đặc biệt là kỹ năng mới nổi của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, nền kinh tế số, động cơ sáng tạo đổi mới còn thiếu và yếu. Vì vậy, cải cách thể chế được xác định là bước đầu tiên để gỡ “nút thắt” này nhằm nâng cao năng lực quản trị nhà nước, năng lực cạnh tranh quốc gia, nâng cấp chất lượng môi trường kinh doanh, xây dựng cơ chế để mọi lao động được trao cơ hội, qua đó có thể phát huy tối đa năng lực của mình, đóng góp vào sự thịnh vượng chung của nền kinh tế và xã hội.
Thứ hai là tập trung nâng cao tính hiệu quả của thị trường lao động cả ở phía cung (người lao động) lẫn phía cầu (doanh nghiệp), bảo đảm mọi người dân và doanh nghiệp có thể tham gia thị trường lao động với một chi phí giao dịch thấp nhất, tìm được việc làm hay người lao động tốt nhất theo nguyện vọng. Qua đó phát huy được tối đa năng lực và yêu cầu của mình.
Thứ ba là thiết lập cơ chế khuyến khích đủ mạnh để thu hút các chuyên gia giỏi, các nhà quản lý xuất sắc đến nước ta làm việc, đặc biệt là các tài năng Việt Nam đang ở nước ngoài, trong đó có đội ngũ du học sinh. Có nhiều người tài sẽ giải quyết được nhiều vấn đề, nhất là vấn đề năng suất lao động.
Thứ tư là cần xây dựng một cơ chế mở để thu hút người giỏi vào bộ máy nhà nước, đồng thời tạo dựng môi trường làm việc cùng với cơ chế cạnh tranh để chọn lọc và thúc đẩy người tài năng sáng tạo và cống hiến.
Năng suất lao động có quan hệ chặt chẽ với trình độ giáo dục, năng lực, kỹ năng và chuyên môn của người lao động. Vì vậy, mở rộng độ bao phủ, phổ cập và nâng cao chất lượng hệ thống giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực, trong đó có định hướng ưu tiên đào tạo các tài năng cá biệt và các kỹ năng mới nổi sẽ là quốc sách hàng đầu đối với Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới.
Cuối cùng, việc đầu tư vào ứng dụng khoa học công nghệ cũng là một chính sách đặc biệt ưu tiên của Chính phủ để người lao động được trang bị vốn và công nghệ mới, phát huy được năng lực, tạo nên sự bứt phá về năng suất lao động.
Giáo sư Michael Porter, cha đẻ của lý thuyết năng lực cạnh tranh quốc gia từng nói rằng: “Năng suất sử dụng các nguồn lực bao gồm vốn, lao động, đất đai và các tài nguyên khác, trong đó đặc biệt là năng suất của lao động đóng vai trò trung tâm. Đây là thước đo chính xác nhất và có ý nghĩa duy nhất cho năng lực cạnh tranh, mặt khác đây là nhân tố quyết định sự thịnh vượng của các quốc gia”.
Vì vậy, cần một nhạc trưởng đủ tầm cho thị trường lao động cùng với những cơ chế chính sách khuyến khích đủ mạnh để nguồn lực con người được phát huy tối đa năng lực sáng tạo. Qua đó, nâng cao năng suất lao động, nâng cao tiềm lực nền kinh tế, năng lực cạnh tranh quốc gia để Việt Nam phát triển bền vững.
NGUYỄN VÂN
