Khi cơn mưa cuối mùa vừa dứt, hàng rù rì bung những nụ đầu tiên mang sắc xuân về nơi miền biên viễn. Cư dân đôi bờ Pô Cô xem rù rì nở như một “hàn thử biểu” báo hiệu mùa xuân về. Anh Siu Tuyến (làng Bi, xã Ia O) cho biết: Loài cây này rất kỳ lạ. Càng chỗ nước chảy xiết cây càng tươi tốt, nhiều hoa. Cây thân bụi cao quá đầu người, lá mảnh dài. Nụ hoa rù rì có màu xanh như màu lá, khi nở chuyển màu trắng phớt hồng.
Ông Rơ Lan Kai (làng Jrăng Krăi xã Ia Khai) đứng trên bờ sông Pô Cô bâng khuâng nhắc nhớ những mùa hoa rù rì đã qua. Thời trẻ, ông cũng chèo lái những chuyến đò độc mộc đưa bộ đội vượt sông đánh giặc.
Có những đêm, lòng sông tối đen như mực, thoảng hương thơm rất khẽ của hoa rù rì, lòng dạ ông nôn nao vì mùa xuân đang tới. Hay sau những đợt đưa bộ đội qua khu vực biên giới, khi nhìn thấy đoạn sông in bóng những bụi rù rì, ông biết mình đã “tới nhà”. Rù rì ra hoa mang mùa xuân về, đánh thức bao cảm xúc trong lòng người Jrai nơi đây.
Đó cũng là khi mùa ning nơng đến gần. Những khi như vậy, ông Kai càng cháy bỏng ước muốn đánh thắng giặc để được trở về với làng, sống những ngày bình thường mà đầm ấm.
Vượt lên hoàn cảnh sống khắc nghiệt, những chùm hoa rù rì như chắt chiu tinh túy của thiên nhiên, sông nước tạo nên hương vị đặc biệt. Từ một loài cây hoang dại, hoa rù rì trở thành nguyên liệu ẩm thực dân dã gợi nhiều ký ức. Anh Siu Bi-Công chức Văn hóa-Xã hội xã Ia Khai-cho biết: “Vào mùa khô, người Jrai thường rủ nhau đi dã ngoại, tắm suối. Những lần như thế, họ chỉ cần câu vài con cá, sau đó hái thêm hoa rù rì đùm với cá nướng trên than hồng là có một món ngon”. Theo anh Bi, loài cây mọc nơi miền sông nước biên giới đặc biệt hợp vị với cá sông, cá suối. Vì vậy, món ăn có hoa rù rì cũng trở thành món ăn ký ức của bao thế hệ. Hễ nhắc tới mùa hoa rù rì, nhiều người nhớ ngay đến hương vị của món ăn gắn với ký ức buôn làng, người thân là vậy.
Mới đây, tại hội thi tay nghề ẩm thực truyền thống toàn tỉnh, anh Siu Tuyến đã đưa loài hoa chỉ riêng có bên dòng Pô Cô lên bàn tiệc. Anh cho biết: “Cây mọc ở những địa hình hiểm trở, khắc nghiệt nên để hái được hoa về chế biến món ăn đôi khi cũng phải mạo hiểm. Nhiều người đánh bắt cá trên sông mùa này, gặp bụi rù rì ra hoa đều không thể bỏ qua. Họ neo thuyền vít lấy từng nhánh cây rù rì để hái những chùm hoa về ăn sống, nấu canh, xào, nướng”.
Một mùa rù rì nữa lại về trên dòng Pô Cô mênh mang. Rù rì ra hoa nhà nhà đón Tết, khởi đầu mùa sinh sôi, tái sinh vạn vật từ hình ảnh một loài hoa dân dã.
