Bản quyền báo chí: Cứ theo luật mà làm!

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Tại Việt Nam hiện nay, bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm báo chí được quy định tại nhiều luật và văn bản dưới luật.

Như: Bộ Luật Dân sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2009), Luật Báo chí 2016, Nghị định 131/2013/NĐ-CP, Nghị định 22/2018/NĐ-CP…

Chỉ cần thực hiện thật nghiêm những quy định đó thì chuyện xâm phạm bản quyền báo chí không xảy ra, hoặc diễn ra rất ít. Thế nhưng, diễn biến trên thực tế những năm qua và hiện nay cho thấy điều ngược lại. Không chỉ những cá nhân, hội nhóm, tổ chức ngoài ngành báo chí - truyền thông mà còn có hiện tượng một số báo, đài cũng sử dụng tin, bài của đồng nghiệp khi chưa được cho phép. Qua đó chứng tỏ luật về bản quyền thì đã có nhiều song không được chấp hành, không được thực thi nghiêm minh.

Các cơ quan báo chí là nạn nhân thường xuyên của tình trạng ăn cắp bản quyền, thay vì chỉ biết than thở hoặc thụ động ứng phó như trước, vài năm gần đây đã tiến hành một số giải pháp chủ động hơn, trong đó thành lập Tổ Bản quyền, Tổ Pháp lý là một cách "đón đầu". Riêng tại Báo Người Lao Động, chúng tôi còn dựng tường phí. Cụ thể, đối với những tác phẩm báo chí chất lượng cao, độc quyền, chúng tôi đưa vào chuyên mục thu phí đọc báo "Dành cho bạn đọc VIP" (ra mắt cuối tháng 7-2022). Nhờ đó, chúng tôi thu được tiền để bù đắp một phần chi phí sản xuất, tối ưu hóa tác phẩm, hạn chế được tình trạng sử dụng lại bài hay của chúng tôi mà không xin phép, không trả bất kỳ đồng xu cắt bạc nào.

Dù đã giăng "ăng-ten" khắp nơi song khó có thể nắm bắt được tất cả mọi trường hợp tác phẩm của mình bị sử dụng trái phép. Do vậy, có những vụ chúng tôi phát hiện qua "tai mắt quần chúng", hoặc tình cờ biết được vì tác phẩm đó viral rất rộng (nhờ một số thủ thuật của bên vi phạm). Ví dụ như trường hợp phóng viên Báo Người Lao Động giữa năm 2023 phát hiện bức ảnh của mình có mặt trong TVC quảng cáo của một tập đoàn nước ngoài; sau vài tháng kiên trì đòi quyền lợi, đã được trả tiền tác quyền ảnh theo thỏa thuận. Hay vụ đầu năm 2024, phóng sự ảnh lễ hội của Báo Người Lao Động bị một nhà đài "khai thác lại", đăng YouTube, có doanh thu. Kênh này gần 2,3 triệu sub, rõ ràng là "tạo nguồn thu từ công sức lao động của người khác".

Vài ví dụ đơn lẻ cũng đủ thấy tình trạng rất nhức nhối về bản quyền báo chí hiện nay. Theo chúng tôi, phải thường xuyên dùng đến pháp lý để bảo vệ bản quyền thì mới hiệu quả; mạnh hơn, hãy đưa nhau ra tòa.

Pháp lý còn là "vũ khí" khiến những bên cần thông tin, tác phẩm báo chí chất lượng (cho mục đích thương mại) phải chia sẻ lợi ích với nguồn nguyên phát. Thực tế hiện nay, nhiều trang tin tổng hợp, một số nền tảng tin tức đã ký hợp đồng khai thác tin tức với các báo, đài giàu tiềm lực sau khi bị "làm căng" về pháp lý bản quyền.

Tham chiếu rộng hơn là vụ báo Mỹ The New York Times (NYT) đang kiện OpenAI (sở hữu Chat GPT) và Microsoft (sở hữu Bing AI) vì đã sử dụng hàng triệu bài báo có bản quyền của NYT huấn luyện các chatbot, bán tài khoản ChatGPT cho người dùng, bán quảng cáo…, thu về hàng tỉ đô-la, gây thiệt hại lớn cho tờ báo danh tiếng này.

Hiện chưa có phán quyết của tòa. Có thể kết cục sẽ là một phán quyết bên ngoài tòa án: OpenAI phải ký thỏa thuận chia sẻ lợi ích với NYT, như họ đã ký với Axel Springer (Đức) và AP (Mỹ). Được như vậy, NYT đạt 2 mục đích: vừa minh bạch về bản quyền vừa có được nguồn lợi, thay vì mất trắng; trong khi OpenAI không thể không cần đến nguồn tin tức uy tín, độc quyền như NYT (và nhiều tờ báo tương tự).

Sử dụng công cụ pháp lý là giải pháp hiệu quả và văn minh nhất trong trường hợp này.

(Tóm lược từ tham luận của tác giả tại phiên 10, Diễn đàn Báo chí toàn quốc, chiều 16-3)

(Dẫn nguồn NLĐO)

Có thể bạn quan tâm

Hậu quả khó lường khi 'đu trend' tin giả

Hậu quả khó lường khi 'đu trend' tin giả

Trong khi cả nước đang tập trung cao độ thực hiện việc sắp xếp, tinh gọn lại bộ máy nhà nước, thì nhiều người dùng mạng xã hội vì muốn tăng tương tác, “bắt trend” (xu hướng đang nổi) đã sẵn sàng đăng hoặc chia sẻ những thông tin chưa được kiểm chứng, không chính xác hoặc thậm chí là tin giả.

Việc gì khó có thanh niên

Việc gì khó có thanh niên

Đại hội Đại biểu toàn quốc Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam lần IX (nhiệm kỳ 2024 - 2029) diễn ra trong giai đoạn đất nước tiến vào kỷ nguyên vươn mình. Trong bối cảnh đó, vai trò của thanh niên càng quan trọng khi đây là lực lượng quan trọng trong nguồn nhân lực chất lượng cao của đất nước.

Thanh niên của kỷ nguyên mới

Thanh niên của kỷ nguyên mới

Hôm nay, ngày 17-12, Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Liên hiệp Thanh niên (LHTN) Việt Nam lần thứ IX khai mạc tại Hà Nội, đánh dấu cột mốc quan trọng trong hành trình phát triển của tổ chức hội và phong trào thanh niên cả nước.

Trách nhiệm an sinh xã hội

Trách nhiệm an sinh xã hội

Bên cạnh đau đớn về thể chất lẫn tâm lý, người bệnh ung thư còn nhiều lo toan về chi phí chữa trị, từ hàng trăm triệu đến hàng tỉ đồng. Có những gia đình từ khá giả đã rơi vào kiệt quệ, phải bán tài sản, vay mượn khắp nơi, thậm chí vay nóng để điều trị ung thư.

Xe dù chui lọt lỗ kim

Xe dù chui lọt lỗ kim

Những năm qua, lực lượng chức năng cũng như các ban ngành hữu trách đã đề ra một số biện pháp nhằm dẹp bỏ loại 'xe dù, bến cóc', nhất là tại khu vực trung tâm, thì căn bệnh trầm kha này lại 'di căn' ra đến khu vực đường dẫn cao tốc.

Số hóa toàn diện, tinh gọn bộ máy

Số hóa toàn diện, tinh gọn bộ máy

Khi gợi mở các định hướng chiến lược đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, Tổng Bí thư Tô Lâm không ít lần khẳng định phải xây dựng xã hội số, số hóa toàn diện hoạt động quản lý nhà nước; cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ cao.

Kỳ vọng đầu tư công 'chạy nước rút'

Kỳ vọng đầu tư công 'chạy nước rút'

Theo dự kiến, hơn 10 ngày nữa một sự kiện đặc biệt sẽ diễn ra tại TPHCM: tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) chính thức được đưa vào vận hành! Sự kiện này sẽ đem lại luồng sinh khí mạnh mẽ không chỉ cho giao thông mà còn cho cả sự nhộn nhịp kinh tế - xã hội của TPHCM.