Bản quyền báo chí: Cứ theo luật mà làm!

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Tại Việt Nam hiện nay, bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm báo chí được quy định tại nhiều luật và văn bản dưới luật.

Như: Bộ Luật Dân sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2009), Luật Báo chí 2016, Nghị định 131/2013/NĐ-CP, Nghị định 22/2018/NĐ-CP…

Chỉ cần thực hiện thật nghiêm những quy định đó thì chuyện xâm phạm bản quyền báo chí không xảy ra, hoặc diễn ra rất ít. Thế nhưng, diễn biến trên thực tế những năm qua và hiện nay cho thấy điều ngược lại. Không chỉ những cá nhân, hội nhóm, tổ chức ngoài ngành báo chí - truyền thông mà còn có hiện tượng một số báo, đài cũng sử dụng tin, bài của đồng nghiệp khi chưa được cho phép. Qua đó chứng tỏ luật về bản quyền thì đã có nhiều song không được chấp hành, không được thực thi nghiêm minh.

Các cơ quan báo chí là nạn nhân thường xuyên của tình trạng ăn cắp bản quyền, thay vì chỉ biết than thở hoặc thụ động ứng phó như trước, vài năm gần đây đã tiến hành một số giải pháp chủ động hơn, trong đó thành lập Tổ Bản quyền, Tổ Pháp lý là một cách "đón đầu". Riêng tại Báo Người Lao Động, chúng tôi còn dựng tường phí. Cụ thể, đối với những tác phẩm báo chí chất lượng cao, độc quyền, chúng tôi đưa vào chuyên mục thu phí đọc báo "Dành cho bạn đọc VIP" (ra mắt cuối tháng 7-2022). Nhờ đó, chúng tôi thu được tiền để bù đắp một phần chi phí sản xuất, tối ưu hóa tác phẩm, hạn chế được tình trạng sử dụng lại bài hay của chúng tôi mà không xin phép, không trả bất kỳ đồng xu cắt bạc nào.

Dù đã giăng "ăng-ten" khắp nơi song khó có thể nắm bắt được tất cả mọi trường hợp tác phẩm của mình bị sử dụng trái phép. Do vậy, có những vụ chúng tôi phát hiện qua "tai mắt quần chúng", hoặc tình cờ biết được vì tác phẩm đó viral rất rộng (nhờ một số thủ thuật của bên vi phạm). Ví dụ như trường hợp phóng viên Báo Người Lao Động giữa năm 2023 phát hiện bức ảnh của mình có mặt trong TVC quảng cáo của một tập đoàn nước ngoài; sau vài tháng kiên trì đòi quyền lợi, đã được trả tiền tác quyền ảnh theo thỏa thuận. Hay vụ đầu năm 2024, phóng sự ảnh lễ hội của Báo Người Lao Động bị một nhà đài "khai thác lại", đăng YouTube, có doanh thu. Kênh này gần 2,3 triệu sub, rõ ràng là "tạo nguồn thu từ công sức lao động của người khác".

Vài ví dụ đơn lẻ cũng đủ thấy tình trạng rất nhức nhối về bản quyền báo chí hiện nay. Theo chúng tôi, phải thường xuyên dùng đến pháp lý để bảo vệ bản quyền thì mới hiệu quả; mạnh hơn, hãy đưa nhau ra tòa.

Pháp lý còn là "vũ khí" khiến những bên cần thông tin, tác phẩm báo chí chất lượng (cho mục đích thương mại) phải chia sẻ lợi ích với nguồn nguyên phát. Thực tế hiện nay, nhiều trang tin tổng hợp, một số nền tảng tin tức đã ký hợp đồng khai thác tin tức với các báo, đài giàu tiềm lực sau khi bị "làm căng" về pháp lý bản quyền.

Tham chiếu rộng hơn là vụ báo Mỹ The New York Times (NYT) đang kiện OpenAI (sở hữu Chat GPT) và Microsoft (sở hữu Bing AI) vì đã sử dụng hàng triệu bài báo có bản quyền của NYT huấn luyện các chatbot, bán tài khoản ChatGPT cho người dùng, bán quảng cáo…, thu về hàng tỉ đô-la, gây thiệt hại lớn cho tờ báo danh tiếng này.

Hiện chưa có phán quyết của tòa. Có thể kết cục sẽ là một phán quyết bên ngoài tòa án: OpenAI phải ký thỏa thuận chia sẻ lợi ích với NYT, như họ đã ký với Axel Springer (Đức) và AP (Mỹ). Được như vậy, NYT đạt 2 mục đích: vừa minh bạch về bản quyền vừa có được nguồn lợi, thay vì mất trắng; trong khi OpenAI không thể không cần đến nguồn tin tức uy tín, độc quyền như NYT (và nhiều tờ báo tương tự).

Sử dụng công cụ pháp lý là giải pháp hiệu quả và văn minh nhất trong trường hợp này.

(Tóm lược từ tham luận của tác giả tại phiên 10, Diễn đàn Báo chí toàn quốc, chiều 16-3)

(Dẫn nguồn NLĐO)

Có thể bạn quan tâm

Chuyển đổi công việc sau tinh giản

Chuyển đổi công việc sau tinh giản

Theo Bộ Nội vụ, quy mô công chức, viên chức dự kiến giảm 20%, tương đương 100.528 người (không tính viên chức y tế và giáo dục). Chủ trương tinh giản biên chế nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả bộ máy nhà nước là đúng đắn. 

Phát triển Quỹ nhà ở quốc gia

Phát triển Quỹ nhà ở quốc gia

Quỹ phát triển nhà ở quốc gia được Tổng Bí thư Tô Lâm đề cập hồi đầu năm nay, nhằm phát triển nhà giá rẻ tại các đô thị lớn. Ngay sau đó, Bộ Xây dựng đã vào cuộc triển khai nghiên cứu, rà soát các quy định pháp luật để thực hiện.

Con đường tất yếu

Con đường tất yếu

Vài năm trở lại đây, các sản phẩm văn hóa - nghệ thuật Việt đã được khai thác với tinh thần mới: vừa trân trọng truyền thống, vừa dấn thân khai phá cái mới.

Xóa mù về trí tuệ nhân tạo

Xóa mù về trí tuệ nhân tạo

(GLO)- Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là lựa chọn bắt buộc, là con đường duy nhất để đưa đất nước phát triển và nâng cao đời sống người dân.

Chứng khoán lạnh và nóng

Chứng khoán lạnh và nóng

Lên cao vút, xuống mất hút; lúc lên thì không ai bán, lúc xuống lại chẳng ai mua... là tình trạng thị trường chứng khoán trong nước mấy phiên vừa qua. Chuyện này cũng chẳng có gì mới nhưng chỉ lúc xong rồi, rất nhiều người mới nhận ra mình đã phản ứng "quá nóng" ở thời điểm cần có một cái đầu lạnh.

Bụt nhà không thiêng?

Bụt nhà không thiêng?

Theo thống kê của Trung tâm dịch vụ việc làm TP.HCM, trong quý 1 năm nay, có hơn 6.000 vị trí công việc với mức lương trên 50 triệu đồng/tháng được các doanh nghiệp (DN) đăng tuyển cho người lao động (NLĐ) VN, theo quy định tại Nghị định 70/2023 của Chính phủ.

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

(GLO)- Thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là yêu cầu mang tính sống còn của đất nước trước vận hội phát triển mới. Trong đó, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã để xây dựng mô hình chính quyền 2 cấp đang được dư luận hết sức quan tâm.

Giảm tải cho học sinh

Giảm tải cho học sinh

Không phải ngẫu nhiên mà phát ngôn mới đây của lãnh đạo vụ chức năng thuộc Bộ GD-ĐT về việc 'bắt buộc' dạy học 2 buổi/ngày ở cấp THCS, THPT lại làm dậy sóng dư luận đến vậy.