Vắng dần vú sữa Ia Nueng

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Bên những nếp nhà yên bình của làng Ia Nueng (xã Biển Hồ, TP. Pleiku), hàng cây vú sữa cổ thụ tỏa bóng mát và trĩu quả. Tuy nhiên, loài cây vốn được coi là đặc sản ấy đang dần vắng bóng bởi thú chơi cây cảnh.


“Di sản” của làng

Tháng 3, hàng loạt cây vú sữa ở làng Ia Nueng sum suê quả. Người Jrai ở ngôi làng nằm ven “đôi mắt Pleiku” này chẳng biết loài cây ấy được trồng từ bao giờ. Ngay cả những người lớn tuổi nhất làng khi lớn lên đã thấy tán vú sữa phủ lên mái nhà tự thuở nào. Tuy đã ngoài 70 tuổi nhưng già làng Hmrik hóm hỉnh nói rằng, mình chỉ đáng tuổi con cháu so với nhiều cây vú sữa cổ thụ trong làng. Từ bé, ông đã tung tăng nô đùa dưới những tán cây và mang máng câu chuyện về nguồn gốc cây vú sữa. “Mình chỉ nghe cha mẹ kể, có một người tên là Kliu lấy về rất nhiều giống cây vú sữa phát cho dân làng, mỗi nhà trồng 1-2 cây để làm bóng mát và có quả ăn. Không ngờ cây bén rễ đến tận bây giờ”-già Hmrik hồi tưởng.

Một cây vú sữa cổ thụ ở làng Ia Nueng. Ảnh: Lê Văn Ngọc
Một cây vú sữa cổ thụ ở làng Ia Nueng. Ảnh: Lê Văn Ngọc

Vừa mời chúng tôi thưởng thức một trái vú sữa nếp ngọt lịm, già Hmrik vừa tự hào bảo rằng không ở đâu vú sữa nhiều trái mà lại ngọt thơm như ở Ia Nueng. Phải chăng, cây vú sữa trồng ở vùng đất này được “uống” nguồn nước của Biển Hồ nên mới đặc biệt như vậy? Vú sữa Ia Nueng dường như không bị bào mòn, già cỗi bởi thời gian mà thậm chí càng lâu năm, cây càng xòe tán to đẹp và cho quả ngọt hơn.
 
Rảo bước trên những con đường bê tông dọc ngang trong làng không khó để bắt gặp những cây vú sữa cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Với người làng, loài cây này được coi như “di sản”. Nằm ở khu vực ven đô, ngôi làng trải qua bao bể dâu của thời cuộc, những mái nhà cũ ngả màu rồi thay bằng những ngôi nhà mới khang trang óng ánh nước sơn, nhưng cây vú sữa thì vẫn bám trụ ở đó, đều đặn ra quả vào tháng 3 Tây Nguyên.

Những năm gần đây, đời sống dân làng khó khăn vì giá cà phê, hồ tiêu xuống thấp. Vì vậy, cây vú sữa bỗng trở thành nguồn thu nhập chính giúp người dân vượt qua lúc khó khăn. Không chỉ bán lẻ cho người dân tại địa phương, vú sữa Ia Nueng còn theo các chuyến xe ngược xuôi Nam-Bắc và trở thành món quà quê dân dã đậm đà hương vị. Bà Ksor H’Nhiên bày tỏ: “Mấy năm gần đây, vú sữa được mùa. Khách du lịch đến tham quan Biển Hồ nhân tiện ghé vào làng mua vú sữa. Vú sữa Ia Nueng vừa sạch, vừa ngon. Cây nào sai thì được vài tạ quả. Nếu bán với giá 25-30 ngàn đồng/kg thì cũng có thu nhập kha khá”.

Vú sữa được bày bán tại Khu du lịch Biển Hồ. Ảnh: Lê Văn Ngọc
Vú sữa được bày bán tại Khu du lịch Biển Hồ. Ảnh: Lê Văn Ngọc

Không chỉ bổ sung cho “nồi cơm” của nhiều gia đình, cây vú sữa ở Ia Nueng còn trở thành một trong những “nguyên liệu” cho câu chuyện du lịch trải nghiệm khi ngành “công nghiệp không khói” đang phát triển mạnh mẽ. Già làng Hmrik hồ hởi: “Khách du lịch có dịp bước vào làng thì mê ngay cây vú sữa, nhất là vào mùa quả chín. Người ta thích được tận tay hái những quả chín từ trên cây xuống rồi thưởng thức ngay dưới gốc cây. Thậm chí, có đoàn làm phim ca nhạc còn tìm đến quay ở những gốc cây vú sữa cổ thụ có tán đẹp. Họ nói rằng cây vú sữa ở đây đẹp quá, hiếm thấy ở nơi nào”.

Quả vú sữa từ lâu mang lại thu nhập ổn định cho người dân làng Ia Nueng. Ảnh: Lê Văn Ngọc
Quả vú sữa từ lâu mang lại thu nhập ổn định cho người dân làng Ia Nueng. Ảnh: Lê Văn Ngọc

Nguy cơ “chảy máu”

Thời gian gần đây, khi thú chơi cây cảnh nở rộ, nhiều người dân coi cây vú sữa như bảo vật. Tuy nhiên, cũng có một số người dân sẵn sàng bán cây với giá cao để thu về món tiền lớn. Một người môi giới cây cảnh tại làng Ia Nueng cho biết: “Nhiều vùng không trồng được cây vú sữa hoặc trồng nhưng ra ít quả và dáng thế không đẹp. Cây vú sữa làng Ia Nueng tán đẹp, gốc to, tuổi thọ cao nên giới chơi cây cảnh rất chuộng”.
 
Cũng theo người môi giới này, mỗi cây vú sữa được bán với giá 15-50 triệu đồng, tùy theo thẩm mỹ của người mua. Thậm chí có những cây bán với giá hơn 80 triệu đồng. Một số người dân trong làng vì cần tiền xây dựng nhà ở hoặc vì hoàn cảnh khó khăn đã buộc lòng phải bán cây vú sữa trong vườn. Hiện nay, chỉ cần người dân gật đầu thì thương lái sẽ đến thương lượng và cho người đến đào cây vận chuyển đi nơi khác.

Ở nhiều nơi trong làng trước kia rợp bóng vú sữa với tiếng ve kêu râm ran, lũ trẻ vô tư chơi đùa thì hiện tại chỉ còn những khoảng trống huơ trống hoác. Ngay cả những người đã trót bán cây vú sữa cũng mang nỗi lòng man mác. Trò chuyện cùng tôi, một người dân trong làng buồn bã: “Vì nợ nần nên mình đã phải bán 1 cây với giá  25 triệu đồng. Giờ cây bán rồi, hiên nhà trống vắng. Mình cũng trồng lại mấy cây nhưng không biết đến bao giờ mới được như cây cũ”.

Mang nỗi niềm trăn trở, già Hmrik chia sẻ: “Nhiều người vì thấy cây vú sữa được giá nên bán, thật đáng tiếc. Khi họp làng, mình cũng thường nói với bà con rằng cây vú sữa gắn bó với mình cả đời người, cho mình trái ngọt, mang lại thu nhập tốt, con cái có cơm ăn, có bút vở đến trường, cho ta bóng mát. Vì vậy, bà con không được bán cây nữa. Đa số bà con cũng đồng tình vì muốn có chút gì đó để tự hào, khoe với các ngôi làng khác, để du khách có chốn tham quan. Tuy nhiên, vì khó khăn, túng bấn nên thi thoảng lại có người lặng lẽ đào bán cây đi”.

*

Hoàng hôn xuống, nắng vàng xuyên qua từng kẽ lá của tán cây vú sữa cổ thụ làng Ia Nueng khiến chúng tôi không khỏi bâng khuâng. Liệu rằng, những tán cây ấy có bị xoay chuyển bởi câu chuyện “kim tiền” hay người Jrai ở Ia Nueng sẽ nặng lòng bảo tồn, bởi vú sữa nơi đây đã không chỉ đơn thuần là một loài cây.

LÊ VĂN NGỌC

 

Có thể bạn quan tâm

Các cổ vật gốm sứ chén, bát, đĩa... được ngư dân nhặt được.

Làng cổ vật

Nép mình bên eo biển Vũng Tàu, thôn Châu Thuận Biển (xã Đông Sơn, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng là “làng lặn Hoàng Sa” với truyền thống bám biển, giữ chủ quyền, mà còn được ví như “kho báu” lưu giữ hàng loạt cổ vật từ những con tàu đắm hàng thế kỷ dưới đáy đại dương.

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

Nhiều doanh nghiệp và người dân lên ngọn núi Ngọc Linh hùng vĩ ở TP.Đà Nẵng thuê môi trường rừng để trồng sâm, mở ra một nghề mới để đồng bào Xê Đăng bản địa mưu sinh suốt nhiều năm qua: 'phu sâm', tức nghề cõng hàng thuê.

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

(GLO)- Không chỉ bền bỉ gieo con chữ cho học trò nghèo, thầy Võ Trí Hoàn-Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Quang Trung (xã Ia Tul, tỉnh Gia Lai) còn là người đam mê sưu tầm đồ xưa cũ. Với thầy, mỗi món đồ là bài học sống động về lịch sử dân tộc mà thầy muốn kể cho học trò.

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

(GLO)- Trong kháng chiến chống Mỹ, xã Ia Dơk (tỉnh Gia Lai) là căn cứ cách mạng quan trọng, đồng thời cũng là nơi hứng chịu nhiều đau thương, mất mát. Những cánh đồng từng bị bom cày xới, những mái nhà bình yên hóa tro tàn, bao số phận người dân vô tội bị giặc sát hại.

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

(GLO)- Gần 40 năm gắn bó với rừng, ông Nguyễn Văn Chín-Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Hà Ra (xã Hra, tỉnh Gia Lai) được biết đến như vị “thủ lĩnh giữ rừng” đặc biệt: từ việc biến lâm tặc thành người giữ rừng đến phủ xanh vùng đất cằn cỗi nơi “cổng trời” Mang Yang.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Dặm dài Trường Lũy

Dặm dài Trường Lũy

(GLO)- Trường Lũy là một phức hợp bao gồm: lũy-bảo (đồn)-đường, hình thành từ thời chúa Nguyễn, xây dựng quy mô dưới triều Nguyễn; đi qua địa phận 3 tỉnh trước đây: Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định.

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Trạm biến áp 500kV Lào Cai đang gấp rút hoàn thiện để trở thành điểm khởi đầu của tuyến đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên. Đây là mắt xích chiến lược trong hành trình đưa nguồn điện dồi dào, đặc biệt là thủy điện ở Tây Bắc, vượt núi băng rừng về xuôi để hòa vào lưới điện quốc gia.

Viết giữa mùa măng rừng

Viết giữa mùa măng rừng

(GLO)- Vào tháng 7 đến tháng 11 hằng năm, khi những cơn mưa đầu mùa bắt đầu trút xuống, cũng là lúc người dân vùng cao nguyên Gia Lai lội suối, băng rừng để hái măng - thứ sản vật được người Jrai, Bana gọi là “lộc rừng”.

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Trong hai năm 2024-2025, thủ phủ Tây Nguyên trúng đậm cà phê. Chỉ tính riêng huyện Đắk Mil (tỉnh Đắk Nông cũ), các lão nông đã sắm 1.000 ô tô trong năm 2024. Xã Bờ Y (huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum cũ, nay thuộc tỉnh Quảng Ngãi giáp Lào và Campuchia) cũng chung niềm vui ấy...

Những đoản khúc Huế

Những đoản khúc Huế

Hôm ấy, trên xe khi đi qua đoạn đường gần Khách sạn Morin và Trung tâm Nghệ thuật Điềm Phùng Thị ở Huế, nhìn hàng cây rất đẹp, tôi nói với người lái xe: “Nếu thấy cây long não, em chỉ cho anh nhé”. 

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn (view) đắt giá nhất của người Rục ở bản Ka Ai, xã Dân Hóa, bản Mò O Ồ Ồ, xã Thượng Hóa (Quảng Bình, nay là tỉnh Quảng Trị), đó là ngôi nhà có mặt tiền bao quát đồng lúa.

Vũ Văn Tam Lang & 50 cây violon đặc chế

Vũ Văn Tam Lang và 50 cây violon đặc chế

(GLO)- Cách đây vài năm, khi ngắm 22 cây đàn violon do ông Vũ Văn Tam Lang (phường An Phú, tỉnh Gia Lai) chế tác bằng tất cả tâm huyết được giới chuyên môn đánh giá cao, tôi thầm nghĩ, ông đã có thể tự hài lòng với những gì mình có.

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

(GLO)- Khi mới xây dựng, các chốt chiến đấu dân quân thường trực biên giới chỉ có công sự, trận địa chiến đấu. Nhờ bàn tay lao động cần cù của cán bộ, chiến sĩ, chốt được phủ xanh bởi bồn hoa, cây cảnh, thảm cỏ, cây xanh và có vườn tăng gia, ao cá, tạo thêm nét đẹp ở nơi biên cương.

Gìn giữ kỷ vật tri ân

Gìn giữ kỷ vật tri ân

(GLO)- Bảo tàng tỉnh Gia Lai đang lưu giữ hơn 4.000 tài liệu, hình ảnh, hiện vật, kỷ vật có giá trị về 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ; trong đó, có gần 300 hiện vật, tư liệu, hình ảnh về các mẹ Việt Nam anh hùng, liệt sĩ ở vùng đất Bình Định trước đây.

null