Ở lại với Côn Đảo

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Khi tôi còn nhỏ, biết đến địa danh “Côn Đảo – Địa ngục trần gian”, ấy là nơi giam giữ, thủ tiêu những người yêu nước và những nhà cách mạng. Côn Đảo, một quần đảo đẹp giữa biển khơi tổ quốc nhưng hàng trăm năm bị thực dân đế quốc biến thành trại tù khủng khiếp nhất trần gian.

Bác Viên (phải) - cựu tù Côn Đảo đang xem lại các bức ảnh cùng đồng đội là cựu tù năm xưa. Ảnh: Trần Nguyên Anh
Bác Viên (phải) - cựu tù Côn Đảo đang xem lại các bức ảnh cùng đồng đội là cựu tù năm xưa. Ảnh: Trần Nguyên Anh
Tôi cứ ấn tượng mãi tác phẩm “Vượt Côn Đảo” của nhà văn Phùng Quán, kể về những người tù trở về từ “địa ngục”.
Rồi sau này ngày vào đại học, tìm tòi về văn học, tôi cũng rất thích bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn” của Phan Chu Trinh. Bài thơ có những câu thơ đầy hào khí: “Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn/ Lừng lẫy làm cho lở núi non”. Ấy là một cách diễn tả ví von, thực ra chỉ là tả công việc cực khổ của người tù đào đá mà xây nên nhà giam cầm chính họ. Sự lạc quan cũng là sản phẩm của ý chí phi thường đã khiến con người ta chiến thắng những đọa đày để đi đến một ngày mai tự do, độc lập.
Tôi đã nhiều lần muốn ra thăm Côn Đảo, nhưng cứ lỡ hẹn. Lần này, tham gia truyền thông cho giải Tiền Phong marathon 2022 tôi mới lần đầu tiên có mặt ở nơi đã sản sinh ra nhiều tác phẩm văn học mà mình đã từng yêu thích.
Côn Đảo vẫn còn lưu giữ rất nhiều giá trị văn hóa, cả vật chất lẫn tinh thần.
Dân số của đảo hiện chỉ khoảng 11.000 người. Đôi khi, người ta thấy trên đường du khách đông hơn dân sống trên quần đảo.

Chị Thụy Nga là đoàn viên xung phong ra Côn Đảo những năm 1990, hiện là Phó chủ tịch UBND huyện Côn Đảo. Ảnh: Trần Nguyên Anh
Chị Thụy Nga là đoàn viên xung phong ra Côn Đảo những năm 1990, hiện là Phó chủ tịch UBND huyện Côn Đảo. Ảnh: Trần Nguyên Anh
Chị Nguyễn Thụy Nga, Phó Chủ tịch huyện Côn Đảo đón tiếp các nhà báo ra làm việc cho giải Tiền Phong marathon 2022. Câu chuyện rôm rả.
Chị Nga kể: “Bây giờ các anh thấy đảo là một thiên đường du lịch, cảnh quan được đánh giá là một trong những điểm đến đẹp nhất thế giới. Nhưng những ngày chúng tôi đặt chân ra đảo, hầu như ngoài nhà tù, đảo chẳng có gì cả”.
Chị Nga là người TPHCM. Những năm 1990, theo lời kêu gọi của Thành Đoàn TPHCM, chị viết đơn xung phong ra Côn Đảo. Chị nói: “Chúng tôi là người thành phố, vốn quen với cuộc sống tiện nghi, tới khi ra đảo thì thiếu thốn mọi thứ. Điện chạy bằng máy phát, chỉ sáng mỗi ban ngày thôi. Giá điện ban ngày và giá điện ban đêm khác nhau. Ban đêm, giá điện rất cao, ít người dám dùng”.
Những năm 1990 việc ra đảo bằng máy bay rất khó khăn, ngay cả các chuyến tàu, dù là tàu chở khách hay chở hàng cũng phải nương theo mùa, theo gió bão. Có khi mấy tháng liền không tàu nào cập được đảo.
Chị Nga nói với tôi: “Tính đến giờ phút này, thế hệ thanh niên xung phong ra Côn Đảo còn lại 4 người, trong đó có tôi. Chúng tôi yêu mảnh đất này và đã trở thành cư dân của đảo từ lâu rồi”. Con của chị Nga đậu đại học và vào TPHCM để học tập. Mỗi khi trời yên biển lặng, chị lại mong chờ đứa con trở về đảo Yến, đảo Trai.
Tình nguyện ra Côn Đảo còn có những cựu tù đã từng trải qua ngày tháng địa ngục thời chiến tranh. Họ gắn bó với quần đảo như một định mệnh.
Bác Viên vốn là tù nhân Côn Đảo, trải qua những trận đòn thừa sống thiếu chết dưới tay Mỹ, Ngụy.

Các di tích nhà tù Côn Đảo rất cuốn hút du khách trong và ngoài nước. Ảnh: Trần Nguyên Anh
Các di tích nhà tù Côn Đảo rất cuốn hút du khách trong và ngoài nước. Ảnh: Trần Nguyên Anh
Ngày 30/4, đảo được giải phóng. Bác nhớ lại: “Tôi đang ở trong xà lim, nghe anh em bên ngoài la to: Hoan hô! Hoan hô! Hoan hô giải phóng!”. Tôi chẳng biết chuyện gì xảy ra, ngỡ ngàng. Vì từ lúc bị giam ở Côn Đảo, tôi chỉ biết đến hai chữ “Đả đảo”! đả đảo thực dân, đả đảo đế quốc!
Rồi bác Viên bảo: “Anh em chúng tôi vùng lên giải phóng Côn Đảo sớm, nếu không, có lẽ cũng đã hy sinh hết rồi. Địch thất bại, cay cú, nên chúng cài rất nhiều chất nổ quanh nhà tù. Chỉ cần chúng kích nổ thì các nhà tù sẽ sập hết. Nhưng địch thua quá nhanh, chúng vội vàng tháo chạy ra biển. Chúng tôi chia nhau gỡ mìn mà giải phóng cho chính mình”.
Sau 30/4/1975, bác được vào đất liền, “vĩnh biệt” cảnh lao tù. Nhưng rồi đồng đội ở Côn Đảo gọi điện, bảo rằng: “Chúng tôi vẫn cần các anh. Đảo cần các nhân chứng là cựu tù, cần những người tâm huyết xây dựng Côn Đảo”. Thế là bác Viên khăn gói trở lại hòn đảo, làm hướng dẫn viên khu di tích nhà tù Côn Đảo cho tận đến ngày về hưu.
Vợ bác Viên nói rằng: “Chồng tôi yêu Côn Đảo lắm, một phần vì ông ấy nhớ các bạn tù đã hy sinh trong cuộc đấu tranh trong tù. Có hôm sáng sớm, thấy ông bật dậy, cầm nén nhang. Hỏi anh đi đâu đấy? Chồng tôi bảo: “Ra nghĩa trang thắp mấy nén nhang”.
Theo Nguyên Anh (TPO)

Có thể bạn quan tâm

Các cổ vật gốm sứ chén, bát, đĩa... được ngư dân nhặt được.

Làng cổ vật

Nép mình bên eo biển Vũng Tàu, thôn Châu Thuận Biển (xã Đông Sơn, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng là “làng lặn Hoàng Sa” với truyền thống bám biển, giữ chủ quyền, mà còn được ví như “kho báu” lưu giữ hàng loạt cổ vật từ những con tàu đắm hàng thế kỷ dưới đáy đại dương.

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

Nhiều doanh nghiệp và người dân lên ngọn núi Ngọc Linh hùng vĩ ở TP.Đà Nẵng thuê môi trường rừng để trồng sâm, mở ra một nghề mới để đồng bào Xê Đăng bản địa mưu sinh suốt nhiều năm qua: 'phu sâm', tức nghề cõng hàng thuê.

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

(GLO)- Không chỉ bền bỉ gieo con chữ cho học trò nghèo, thầy Võ Trí Hoàn-Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Quang Trung (xã Ia Tul, tỉnh Gia Lai) còn là người đam mê sưu tầm đồ xưa cũ. Với thầy, mỗi món đồ là bài học sống động về lịch sử dân tộc mà thầy muốn kể cho học trò.

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

(GLO)- Trong kháng chiến chống Mỹ, xã Ia Dơk (tỉnh Gia Lai) là căn cứ cách mạng quan trọng, đồng thời cũng là nơi hứng chịu nhiều đau thương, mất mát. Những cánh đồng từng bị bom cày xới, những mái nhà bình yên hóa tro tàn, bao số phận người dân vô tội bị giặc sát hại.

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

(GLO)- Gần 40 năm gắn bó với rừng, ông Nguyễn Văn Chín-Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Hà Ra (xã Hra, tỉnh Gia Lai) được biết đến như vị “thủ lĩnh giữ rừng” đặc biệt: từ việc biến lâm tặc thành người giữ rừng đến phủ xanh vùng đất cằn cỗi nơi “cổng trời” Mang Yang.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Dặm dài Trường Lũy

Dặm dài Trường Lũy

(GLO)- Trường Lũy là một phức hợp bao gồm: lũy-bảo (đồn)-đường, hình thành từ thời chúa Nguyễn, xây dựng quy mô dưới triều Nguyễn; đi qua địa phận 3 tỉnh trước đây: Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định.

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Trạm biến áp 500kV Lào Cai đang gấp rút hoàn thiện để trở thành điểm khởi đầu của tuyến đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên. Đây là mắt xích chiến lược trong hành trình đưa nguồn điện dồi dào, đặc biệt là thủy điện ở Tây Bắc, vượt núi băng rừng về xuôi để hòa vào lưới điện quốc gia.

Viết giữa mùa măng rừng

Viết giữa mùa măng rừng

(GLO)- Vào tháng 7 đến tháng 11 hằng năm, khi những cơn mưa đầu mùa bắt đầu trút xuống, cũng là lúc người dân vùng cao nguyên Gia Lai lội suối, băng rừng để hái măng - thứ sản vật được người Jrai, Bana gọi là “lộc rừng”.

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Trong hai năm 2024-2025, thủ phủ Tây Nguyên trúng đậm cà phê. Chỉ tính riêng huyện Đắk Mil (tỉnh Đắk Nông cũ), các lão nông đã sắm 1.000 ô tô trong năm 2024. Xã Bờ Y (huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum cũ, nay thuộc tỉnh Quảng Ngãi giáp Lào và Campuchia) cũng chung niềm vui ấy...

Những đoản khúc Huế

Những đoản khúc Huế

Hôm ấy, trên xe khi đi qua đoạn đường gần Khách sạn Morin và Trung tâm Nghệ thuật Điềm Phùng Thị ở Huế, nhìn hàng cây rất đẹp, tôi nói với người lái xe: “Nếu thấy cây long não, em chỉ cho anh nhé”. 

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn (view) đắt giá nhất của người Rục ở bản Ka Ai, xã Dân Hóa, bản Mò O Ồ Ồ, xã Thượng Hóa (Quảng Bình, nay là tỉnh Quảng Trị), đó là ngôi nhà có mặt tiền bao quát đồng lúa.

Vũ Văn Tam Lang & 50 cây violon đặc chế

Vũ Văn Tam Lang và 50 cây violon đặc chế

(GLO)- Cách đây vài năm, khi ngắm 22 cây đàn violon do ông Vũ Văn Tam Lang (phường An Phú, tỉnh Gia Lai) chế tác bằng tất cả tâm huyết được giới chuyên môn đánh giá cao, tôi thầm nghĩ, ông đã có thể tự hài lòng với những gì mình có.

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

(GLO)- Khi mới xây dựng, các chốt chiến đấu dân quân thường trực biên giới chỉ có công sự, trận địa chiến đấu. Nhờ bàn tay lao động cần cù của cán bộ, chiến sĩ, chốt được phủ xanh bởi bồn hoa, cây cảnh, thảm cỏ, cây xanh và có vườn tăng gia, ao cá, tạo thêm nét đẹp ở nơi biên cương.

Gìn giữ kỷ vật tri ân

Gìn giữ kỷ vật tri ân

(GLO)- Bảo tàng tỉnh Gia Lai đang lưu giữ hơn 4.000 tài liệu, hình ảnh, hiện vật, kỷ vật có giá trị về 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ; trong đó, có gần 300 hiện vật, tư liệu, hình ảnh về các mẹ Việt Nam anh hùng, liệt sĩ ở vùng đất Bình Định trước đây.

null