Những quả bầu cổ tích

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Bây giờ rẫy rừng đã ít, các làng vùng sâu, vùng xa cũng mất luôn giống bầu hồ lô quả nhỏ. Mặt khác, đời sống dần hiện đại hóa nên bình nhựa, thùng nhựa, thùng tôn chứa nước đã nhiều, lại rất thuận tiện. Vậy nên, những quả bầu hồ lô gắn bó với người Tây Nguyên một thời cứ lặng lẽ đi vào cổ tích! 
Một thời, những quả bầu hồ lô là vật dụng thường xuyên nằm trong gùi trên vai người phụ nữ Tây Nguyên. Những quả bầu ấy mang nước từ suối, từ giọt nước lên rừng, lên rẫy, về nhà sàn, vào lễ hội…
Ngoại trừ chuyện tắm giặt được thực hiện tại các bến nước, mọi sinh hoạt khác như: rửa bát, xoong nồi, rửa rau, rửa mặt, nấu ăn... đều dùng nguồn nước đựng trong những trái bầu. Những bầu nước được xếp quanh bếp quây trên sàn nhà, khát nước cứ bê luôn quả bầu đen nhưng nhức mở nút và tu ừng ực từng ngụm nước suối trong lành dịu mát. Cái ngọt ngào sảng khoái như trôi vào từng thớ thịt, thấm sâu từng tế bào.
Ngoài quả bầu, ống lồ ô một thời cũng là công cụ cõng nước của người Tây Nguyên. Những ống lồ ô loại một lóng được xếp trong gùi mang trên lưng kín nước. Trong dịp lễ hội, người làng lại dùng những ống lồ ô dài hàng chục mắt được đục thông nhau, dùng để vác nước. Khi nước được cho vào đầy ống, thanh niên trai tráng thay nhau vác cả cây theo tư thế nghiêng 30-45 độ, sao cho nước không bị chảy tràn ra ngoài.
Khác với việc kín bằng lồ ô khá đơn giản, gùi nước bằng quả bầu đã trở thành một nghệ thuật. Những quả bầu đựng nước luôn đi theo con người với hình dáng mỹ miều công phu như những tác phẩm nghệ thuật, đủ kiểu dáng hoa văn, một màu đen bóng như mun.
Phụ nữ Tây Nguyên dùng quả bầu hồ lô để đựng nước. Ảnh: Đức Thụy
Phụ nữ Tây Nguyên dùng quả bầu hồ lô để đựng nước. Ảnh: Đức Thụy
Giàn bầu được làm trong rẫy rừng, người Tây Nguyên không trồng bầu dài như người Kinh mà chỉ trồng những loại bầu cho quả hồ lô hoặc bầu tròn có phần ống dài như tay cầm. Trong một giàn bầu như vậy, những quả vẹo vọ không ưng ý sẽ bị hái sớm làm thực phẩm. Người ta chỉ chọn những quả có hình dáng đẹp, cân đối, để tới già mới hái đem về.
Quả bầu được cắt cuống, dùng mũi dao khắc gọt hoa văn ở phần ống phía trên, sau đó ngâm dưới dòng suối có bùn non độ 1 tháng. Khi quả bầu chuyển màu thâm đen, ruột đã rữa thì khoét một lỗ ở cuống rồi dốc hết các thứ trong ruột bầu ra cho sạch. Công đoạn tiếp theo là bôi bồ hóng hoặc bột than, dùng lá rừng chà kỹ cho đen nhánh.
Cuối cùng, quả bầu được treo trên gác bếp một thời gian cho khô hẳn. Nút bầu đựng nước được làm từ lá trung quân, một thứ lá rất sẵn trong rừng, theo kiểu cuốn tổ sâu vừa khít với lỗ ở đầu trên cuống quả bầu là được.
Một thời về làng, đâu đâu cũng thấy các chị, các mí gùi trên vai lung lúc những quả bầu đen bóng. Chiều chiều phụ nữ ra bãi cát ven sông moi những vũng cát, chờ nước lọc trong thì múc đầy các quả bầu để đưa về lo bữa cơm tối. Mùa xoài, trong cái gùi nước thế nào cũng có vài quả hườm hườm. Được các mí cho mấy quả, tôi ăn ngấu nghiến, xong thì tu nước lọc cát ngon lành. Cái hương vị xoài sông Ba với nước quả bầu ấy cứ neo mãi trong ký ức!
Bây giờ rẫy rừng đã ít, các làng vùng sâu, vùng xa cũng mất luôn giống bầu hồ lô quả nhỏ. Mặt khác, đời sống dần hiện đại hóa nên bình nhựa, thùng nhựa, thùng tôn chứa nước đã nhiều, lại rất thuận tiện. Vậy nên, những quả bầu hồ lô gắn bó với người Tây Nguyên một thời cứ lặng lẽ đi vào cổ tích!
PHẠM ĐỨC LONG

Có thể bạn quan tâm

Giải Booker 2025: Danh sách đề cử đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm

Giải Booker 2025: Danh sách đề cử đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm

(GLO)-Danh sách đề cử của Giải Booker 2025 danh giá mới được công bố, trong đó có 13 tác phẩm của các tác giả đến từ nhiều quốc gia khác nhau, cũng như sự cân bằng về tỷ lệ nam - nữ và sự đan xen giữa tên tuổi cũ và mới. Điều này cho thấy sự đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm của giải thưởng này.

Triển vọng “Cây cọ nhí” Nguyễn Trịnh Gia Thy

Triển vọng “Cây cọ nhí” Nguyễn Trịnh Gia Thy

(GLO)- 11 tuổi, Nguyễn Trịnh Gia Thy (học sinh lớp 5.9, Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, phường Pleiku) được nhiều người ưu ái gọi là “cây cọ nhí”. Những bức tranh của Thy không chỉ khéo léo về đường nét, bố cục, màu sắc mà còn chứa đựng những thông điệp ý nghĩa về cuộc sống.

Hòa điệu cùng tình yêu nghệ thuật múa

Cặp đôi nghệ sĩ Nguyễn Cơ-Hồng Mai: Hòa điệu cùng tình yêu nghệ thuật múa

(GLO)- Cùng sinh năm rồng (1988) và lớn lên với tình yêu dành cho từng nhịp vũ đạo, Nguyễn Văn Cơ và Trần Thị Hồng Mai-hai nghệ sĩ trưởng thành từ Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San trở thành cặp đôi hiếm hoi của làng múa ở cao nguyên Pleiku, luôn song hành cả trên sân khấu và trong đời sống.

Ngọn đèn nhỏ bên khung cửa

Ngọn đèn nhỏ bên khung cửa

(GLO)- Chồng tôi nhận quyết định chuyển công tác vào một sáng cuối tháng Năm, khi sương vẫn còn giăng mờ trên những con dốc quen thuộc của phố núi Pleiku. Tin anh phải xuống Quy Nhơn theo diện hợp nhất 2 tỉnh không bất ngờ.

Bảo vật quốc gia ngai vua triều Nguyễn đặt tại Điện Thái Hòa, Đại Nội Huế.

Phục chế ngai vàng triều Nguyễn: Trả lại nguyên trạng năm 2015, đảm bảo đúng tinh thần bảo vật quốc gia

(GLO)-Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) vừa có văn bản chính thức góp ý kế hoạch phục chế ngai vua triều Nguyễn, bảo vật quốc gia bị phá hoại hồi tháng 5 - 2025 tại điện Thái Hòa, yêu cầu phục hồi hiện trạng "gần giống nhất" so với năm 2015, thời điểm hiện vật được lập hồ sơ công nhận.

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

(GLO)- Vở diễn Trò chơi của quỷ do Ðoàn ca kịch bài chòi Bình Ðịnh (thuộc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Gia Lai) dàn dựng vừa giành huy chương đồng tại Liên hoan Nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về “Hình tượng người chiến sĩ Công an nhân dân” lần thứ V-năm 2025.

"Núi trên đất bằng"

"Núi trên đất bằng"

(GLO)- Tiến sĩ Hà Thanh Vân đã nhận xét Tiểu thuyết "Núi trên đất bằng" của Võ Đình Duy là một tác phẩm văn chương đầu tay ra mắt năm 2025, đánh dấu bước chuyển đầy bất ngờ từ một kiến trúc sư trẻ sống ở Gia Lai sang hành trình kiến tạo thế giới văn chương.

NHÀ THƠ ĐÀO AN DUYÊN: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

Nhà thơ Đào An Duyên: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

(GLO)- Với nhà thơ Đào An Duyên, đọc và viết chính là hành trình nuôi chữ. Trong hành trình ấy, chị chọn một lối đi riêng, chắt chiu xúc cảm, gửi tiếng lòng vào từng con chữ với niềm mong giữ lại những xanh tươi cuộc đời, từ đó góp thêm một giọng thơ giàu hương sắc cho văn chương Gia Lai.

BẢO TỒN CÁC KỊCH BẢN TIÊU BIỂU CỦA HÁT BỘI BÌNH ĐỊNH: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

Bảo tồn các kịch bản tiêu biểu của hát bội Bình Định: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

(GLO)- Hát bội Bình Định là một di sản văn hóa đặc sắc với nhiều vở tuồng kinh điển như: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Ngũ hổ Bình Tây, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo (còn có tên khác là Chém cáo, Cổ miếu vãn ca) của Nguyễn Diêu, Trầm hương các, Diễn võ đình và Cổ thành… của Đào Tấn.

null