Những chiếc đèn dầu kỳ diệu

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Đèn dầu mà tôi muốn nhắc đến ở đây là loại đèn do các thành viên đội công tác vũ trang ở K8 ngày trước (An Khê ngày nay) tự chế hồi những năm kháng chiến chống Mỹ. Dù là tự chế nhưng những chiếc đèn này rất đa dạng về “chủng loại” và phong phú về hình dáng, màu sắc, kích cỡ. Tất nhiên về “nguyên lý” thì không khác mấy đèn dầu hỏa mà dân ta thường gọi là đèn Hoa Kỳ. Đèn Hoa Kỳ theo chân những nhà buôn dầu hỏa vào Việt Nam từ đầu những năm 20 của thế kỷ trước. Người Việt tiếp thu và sử dụng nó, dần thay thế cho các loại đèn đốt trên dĩa sứ bằng các loại dầu thực vật và đèn cầy (đèn dầu cá).
Khác với vùng hậu cứ trong rừng già, nơi xa vùng địch chiếm, có điều kiện ngụy trang che mắt các loại máy bay trinh sát của Mỹ, các đội công tác vũ trang chúng tôi luôn cận kề với vùng địch hậu. Ngày đêm, chúng tôi gần gũi với bà con trong các ấp chiến lược, tuyên truyền, vận động nhân dân giác ngộ cách mạng, gây dựng phong trào, xây dựng cơ sở mật, cơ sở nội tuyến, diệt những tên ác ôn, mật báo, tổ chức phục kích đánh những trận nhỏ, lẻ. Mọi sinh hoạt của các đội công tác vũ trang đều diễn ra ngay tại những cánh rừng, những con suối cận bìa làng, thôn, ấp. Vì vậy, việc giữ gìn bí mật, bảo đảm an toàn cho cán bộ, chiến sĩ là vô cùng quan trọng. Khẩu hiệu “đi không dấu, nấu không khói, nói không to, ho không ra tiếng” được thực hiện triệt để.
Có một việc không nằm trong “khẩu hiệu”, nhưng đó lại là nhu cầu tối thiểu của chúng tôi ngày ấy: ánh sáng. Đêm về, những hôm không có nhiệm vụ, được nghỉ ngơi thì chúng tôi tổ chức sinh hoạt tập thể, trong đó viết nhật ký và đọc sách báo là những nhu cầu không thể thiếu. Sách báo đến với chúng tôi từ 2 nguồn, một là từ hậu cứ chuyển ra, chủ yếu là các loại sách báo có xuất xứ từ miền Bắc, dù “cũ người” nhưng “mới ta”; nguồn nữa gần như rất mới, rất kịp thời là sách báo do các cơ sở mật của cách mạng chuyển ra từ vùng địch tạm chiếm. Đèn dầu hỏa là thứ ánh sáng vô cùng khiêm tốn nhưng giúp chúng tôi có thể đọc sách. Song loại đèn Hoa Kỳ như nói trên thì không thể cơ động theo chúng tôi mỗi ngày đêm được. Khắc phục cái khó đó, cái khôn ló ra. Những chiếc đèn dầu tự chế ra đời.
Ảnh minh họa: Internet
Ảnh minh họa: Internet
Bất kỳ loại chai, lọ gì đẹp, gọn nhẹ và có nắp vặn chắc chắn thì đều có thể chế thành đèn dầu. Tuy thế, chỉ có 2 loại vật liệu sau đây là tốt nhất, đẹp nhất, dễ làm nhất. Đó là lọ dầu ancol, loại nhỏ bằng viên pin đại, tròn, bằng thủy tinh trong, cao chừng trên 10 cm. Và, có lẽ nhiều người còn nhớ, ngày xưa khi đồ dùng bằng nhựa chưa lên ngôi thì ruột cây bút bi (thường gọi là bút bấm, bút bic) được làm bằng đồng hoặc sắt không rỉ cũng được tận dụng để làm chiếc đèn dầu theo cách này. Khi đã có lọ ancol vừa ý và ruột của cây bút bi đã dùng hết mực, chỉ cần tạo ra một vật chặn giữa miệng lọ bằng chất không nóng chảy làm giá đỡ cho ruột bút (vòi của đèn) khi dùng mở nắp lọ, vòi tim (bấc) đèn bật lên, chỉ việc châm lửa là phát sáng không khác gì đèn Hoa Kỳ; khi không dùng, đậy và vặn nắp lại thì vòi tim đèn ép xuống sát miệng lọ. Dầu hỏa không thể rỉ ra từ “lọ đèn” và vì thế nó cơ động theo người dùng bất cứ nơi đâu trong chiếc ba lô con cóc, cho ánh sáng bất kỳ khi nào cần dùng đến, nhất là khi viết và đọc ở tầm nhìn gần, đảm bảo giữ bí mật. Khi ẩn nấp trong hầm trú ẩn thì loại đèn kỳ diệu này tỏa ánh sáng càng diệu kỳ.
Đặc biệt, người khéo tay có thể “trang trí” cho chiếc đèn tùy theo ý thích của mỗi người. Các cô, các chị còn may cho nó “chiếc áo” bằng những loại vải đẹp, mềm, bền bao bọc cẩn thận, phòng khi chủ nhân sơ ý làm đèn rơi để đèn không vỡ, dầu không đổ... Bây giờ, thỉnh thoảng đến tham quan các bảo tàng chiến tranh, tôi cũng thấy có trưng bày những chiếc đèn dầu kỳ diệu ấy. Tuy nhiên, nếu ai đó muốn tìm hiểu kỹ thì những thuyết minh viên khó có thể đáp ứng được bởi họ cũng còn chưa tường tận lắm về những chiếc đèn như thế trong thời chiến.
Ngày nay, khắp đất nước ta từ thành thị đến nông thôn, từ đồng bằng đến miền núi, hải đảo xa xôi, hẻo lánh… đều đã có nguồn sáng từ các loại năng lượng. Những loại đèn tự chế của chúng tôi một thời đã lùi về dĩ vãng. Nhưng dù sao, những chiếc đèn dầu kỳ diệu ấy đã từng là công cụ, là người bạn đồng hành chung thủy của những cán bộ, chiến sĩ các đội công tác vũ trang K8 của chúng tôi. Có thể nói, với chúng tôi, những chiếc đèn kỳ diệu ấy là một trong những vật kỷ niệm không thể nào quên.
BÍCH HÀ

Có thể bạn quan tâm

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

(GLO)- Vở diễn Trò chơi của quỷ do Ðoàn ca kịch bài chòi Bình Ðịnh (thuộc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Gia Lai) dàn dựng vừa giành huy chương đồng tại Liên hoan Nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về “Hình tượng người chiến sĩ Công an nhân dân” lần thứ V-năm 2025.

"Núi trên đất bằng"

"Núi trên đất bằng"

(GLO)- Tiến sĩ Hà Thanh Vân đã nhận xét Tiểu thuyết "Núi trên đất bằng" của Võ Đình Duy là một tác phẩm văn chương đầu tay ra mắt năm 2025, đánh dấu bước chuyển đầy bất ngờ từ một kiến trúc sư trẻ sống ở Gia Lai sang hành trình kiến tạo thế giới văn chương.

NHÀ THƠ ĐÀO AN DUYÊN: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

Nhà thơ Đào An Duyên: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

(GLO)- Với nhà thơ Đào An Duyên, đọc và viết chính là hành trình nuôi chữ. Trong hành trình ấy, chị chọn một lối đi riêng, chắt chiu xúc cảm, gửi tiếng lòng vào từng con chữ với niềm mong giữ lại những xanh tươi cuộc đời, từ đó góp thêm một giọng thơ giàu hương sắc cho văn chương Gia Lai.

BẢO TỒN CÁC KỊCH BẢN TIÊU BIỂU CỦA HÁT BỘI BÌNH ĐỊNH: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

Bảo tồn các kịch bản tiêu biểu của hát bội Bình Định: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

(GLO)- Hát bội Bình Định là một di sản văn hóa đặc sắc với nhiều vở tuồng kinh điển như: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Ngũ hổ Bình Tây, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo (còn có tên khác là Chém cáo, Cổ miếu vãn ca) của Nguyễn Diêu, Trầm hương các, Diễn võ đình và Cổ thành… của Đào Tấn.

Nguyễn Nhật Ánh: Người làm vườn

Nguyễn Nhật Ánh: Người làm vườn

Tôi không phải một dịch giả chuyên nghiệp - mào đầu vậy hoàn toàn không phải để biện hộ cho những sơ suất, sai sót và thô lậu mà bất cứ ai khi chạm tay vào việc dịch nói riêng, việc chữ nghĩa nói chung, dẫu là tay thuận hay tay ngang, đều phải đối mặt và chịu trách nhiệm.

Khẳng định vị thế là cơ quan báo chí chủ lực

Khẳng định vị thế là cơ quan báo chí chủ lực

Để chào đón thời khắc đặc biệt của đất nước, của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ cao cả với vai trò, vị thế là cơ quan ngôn luận của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ mà người đứng đầu hệ thống Mặt trận đã tin tưởng giao phó; kể từ tháng 7.2025, Báo Đại đoàn kết ra mắt ấn phẩm Tinh hoa Việt bộ mới.
Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

(GLO)- Nếu như Tây Bắc có “tứ đại danh đèo”: Mã Pí Lèng, Ô Quy Hồ, Pha Đin, Khau Phạ thì vùng duyên hải miền Trung lên đại ngàn Tây Nguyên cũng có “ngũ danh đèo”: An Khê, Phượng Hoàng, Khánh Lê, Ngoạn Mục, Violak.

default

Địa phận Phủ Hoài Nhơn được xác lập năm Hồng Đức thứ 2 (1471), là miền “viễn châu” khá rộng; sau hơn 550 năm, vùng đất rộng lớn lúc ban đầu được phân chia thành nhiều tỉnh thuộc Nam Trung bộ và Bắc Tây Nguyên. 
Pleiku, miền nhớ...

Pleiku, miền nhớ...

(GLO)- Nếu tính từ dấu mốc ký Nghị định Toàn quyền Đông Dương thành lập đại lý hành chính Pleiku thuộc tỉnh Kon Tum ngày 24-5-1925, Pleiku với ý nghĩa một địa danh cả về cách đọc và cách viết đã ra đời và tồn tại đến ngày nay đã được 100 năm.

Ðại ngàn nối liền những niềm vui

Ðại ngàn nối liền những niềm vui

Trong ngôi nhà sàn dưới chân núi ở làng K8, xã Vĩnh Sơn (huyện Vĩnh Thạnh), Nghệ nhân nhân dân Ðinh Chương nở nụ cười sảng khoái, hồ hởi nói: “Bà con trong làng đang trông chờ ngày 1.7.2025, để không chỉ núi liền núi, sông liền sông mà đồng bào Bana ở hai tỉnh trước đây sẽ về chung mái nhà tỉnh Gia Lai mới”.
Nhen tình yêu dân ca, bài chòi

Nhen tình yêu dân ca, bài chòi

Với ngọn lửa đam mê nghệ thuật truyền thống, vợ chồng Nghệ nhân Ưu tú Lý Thành Long đứng ra truyền dạy làn điệu dân ca, bài chòi cho nhiều học sinh tại Trường THCS Tam Quan (ở phường Tam Quan, TX Hoài Nhơn).

Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Triển khai trong thời gian chưa tròn 1 năm, Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025 đã thu hút nhiều người yêu văn chương trong và ngoài tỉnh tham gia. Tác phẩm được gửi về không chỉ thể hiện sự đầu tư công phu về nội dung và hình thức, mà còn góp phần lan tỏa hình ảnh vùng đất Bình Ðịnh giàu bản sắc văn hóa, chiều sâu lịch sử.
Núi lửa Chư Đang Ya (huyện Chư Păh) đã đi vào thơ của tác giả Nguyễn Thanh Mừng. Ảnh: Phạm Quý

Cao nguyên trong thơ Nguyễn Thanh Mừng

(GLO)- Tên tuổi nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng gắn liền với các tập thơ “Rượu đắng”, “Ngàn xưa”, .... Viết không nhiều nhưng thơ ông lại có mặt trong hầu hết các tuyển tập danh tiếng thơ Việt Nam hiện đại. Mấy năm gần đây, ông dành tình thương mến với Tây Nguyên và viết nhiều về vùng đất này.

null