Những chiếc đèn dầu kỳ diệu

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Đèn dầu mà tôi muốn nhắc đến ở đây là loại đèn do các thành viên đội công tác vũ trang ở K8 ngày trước (An Khê ngày nay) tự chế hồi những năm kháng chiến chống Mỹ. Dù là tự chế nhưng những chiếc đèn này rất đa dạng về “chủng loại” và phong phú về hình dáng, màu sắc, kích cỡ. Tất nhiên về “nguyên lý” thì không khác mấy đèn dầu hỏa mà dân ta thường gọi là đèn Hoa Kỳ. Đèn Hoa Kỳ theo chân những nhà buôn dầu hỏa vào Việt Nam từ đầu những năm 20 của thế kỷ trước. Người Việt tiếp thu và sử dụng nó, dần thay thế cho các loại đèn đốt trên dĩa sứ bằng các loại dầu thực vật và đèn cầy (đèn dầu cá).
Khác với vùng hậu cứ trong rừng già, nơi xa vùng địch chiếm, có điều kiện ngụy trang che mắt các loại máy bay trinh sát của Mỹ, các đội công tác vũ trang chúng tôi luôn cận kề với vùng địch hậu. Ngày đêm, chúng tôi gần gũi với bà con trong các ấp chiến lược, tuyên truyền, vận động nhân dân giác ngộ cách mạng, gây dựng phong trào, xây dựng cơ sở mật, cơ sở nội tuyến, diệt những tên ác ôn, mật báo, tổ chức phục kích đánh những trận nhỏ, lẻ. Mọi sinh hoạt của các đội công tác vũ trang đều diễn ra ngay tại những cánh rừng, những con suối cận bìa làng, thôn, ấp. Vì vậy, việc giữ gìn bí mật, bảo đảm an toàn cho cán bộ, chiến sĩ là vô cùng quan trọng. Khẩu hiệu “đi không dấu, nấu không khói, nói không to, ho không ra tiếng” được thực hiện triệt để.
Có một việc không nằm trong “khẩu hiệu”, nhưng đó lại là nhu cầu tối thiểu của chúng tôi ngày ấy: ánh sáng. Đêm về, những hôm không có nhiệm vụ, được nghỉ ngơi thì chúng tôi tổ chức sinh hoạt tập thể, trong đó viết nhật ký và đọc sách báo là những nhu cầu không thể thiếu. Sách báo đến với chúng tôi từ 2 nguồn, một là từ hậu cứ chuyển ra, chủ yếu là các loại sách báo có xuất xứ từ miền Bắc, dù “cũ người” nhưng “mới ta”; nguồn nữa gần như rất mới, rất kịp thời là sách báo do các cơ sở mật của cách mạng chuyển ra từ vùng địch tạm chiếm. Đèn dầu hỏa là thứ ánh sáng vô cùng khiêm tốn nhưng giúp chúng tôi có thể đọc sách. Song loại đèn Hoa Kỳ như nói trên thì không thể cơ động theo chúng tôi mỗi ngày đêm được. Khắc phục cái khó đó, cái khôn ló ra. Những chiếc đèn dầu tự chế ra đời.
Ảnh minh họa: Internet
Ảnh minh họa: Internet
Bất kỳ loại chai, lọ gì đẹp, gọn nhẹ và có nắp vặn chắc chắn thì đều có thể chế thành đèn dầu. Tuy thế, chỉ có 2 loại vật liệu sau đây là tốt nhất, đẹp nhất, dễ làm nhất. Đó là lọ dầu ancol, loại nhỏ bằng viên pin đại, tròn, bằng thủy tinh trong, cao chừng trên 10 cm. Và, có lẽ nhiều người còn nhớ, ngày xưa khi đồ dùng bằng nhựa chưa lên ngôi thì ruột cây bút bi (thường gọi là bút bấm, bút bic) được làm bằng đồng hoặc sắt không rỉ cũng được tận dụng để làm chiếc đèn dầu theo cách này. Khi đã có lọ ancol vừa ý và ruột của cây bút bi đã dùng hết mực, chỉ cần tạo ra một vật chặn giữa miệng lọ bằng chất không nóng chảy làm giá đỡ cho ruột bút (vòi của đèn) khi dùng mở nắp lọ, vòi tim (bấc) đèn bật lên, chỉ việc châm lửa là phát sáng không khác gì đèn Hoa Kỳ; khi không dùng, đậy và vặn nắp lại thì vòi tim đèn ép xuống sát miệng lọ. Dầu hỏa không thể rỉ ra từ “lọ đèn” và vì thế nó cơ động theo người dùng bất cứ nơi đâu trong chiếc ba lô con cóc, cho ánh sáng bất kỳ khi nào cần dùng đến, nhất là khi viết và đọc ở tầm nhìn gần, đảm bảo giữ bí mật. Khi ẩn nấp trong hầm trú ẩn thì loại đèn kỳ diệu này tỏa ánh sáng càng diệu kỳ.
Đặc biệt, người khéo tay có thể “trang trí” cho chiếc đèn tùy theo ý thích của mỗi người. Các cô, các chị còn may cho nó “chiếc áo” bằng những loại vải đẹp, mềm, bền bao bọc cẩn thận, phòng khi chủ nhân sơ ý làm đèn rơi để đèn không vỡ, dầu không đổ... Bây giờ, thỉnh thoảng đến tham quan các bảo tàng chiến tranh, tôi cũng thấy có trưng bày những chiếc đèn dầu kỳ diệu ấy. Tuy nhiên, nếu ai đó muốn tìm hiểu kỹ thì những thuyết minh viên khó có thể đáp ứng được bởi họ cũng còn chưa tường tận lắm về những chiếc đèn như thế trong thời chiến.
Ngày nay, khắp đất nước ta từ thành thị đến nông thôn, từ đồng bằng đến miền núi, hải đảo xa xôi, hẻo lánh… đều đã có nguồn sáng từ các loại năng lượng. Những loại đèn tự chế của chúng tôi một thời đã lùi về dĩ vãng. Nhưng dù sao, những chiếc đèn dầu kỳ diệu ấy đã từng là công cụ, là người bạn đồng hành chung thủy của những cán bộ, chiến sĩ các đội công tác vũ trang K8 của chúng tôi. Có thể nói, với chúng tôi, những chiếc đèn kỳ diệu ấy là một trong những vật kỷ niệm không thể nào quên.
BÍCH HÀ

Có thể bạn quan tâm

Chuyện về những nhà báo không chuyên

Chuyện về những nhà báo không chuyên

(GLO)- Dù chưa được đào tạo chuyên ngành báo chí, nhưng bằng nhiệt huyết, nhiều cộng tác viên của Báo Gia Lai vẫn luôn nuôi dưỡng niềm đam mê với nghề báo, cần mẫn ghi lại từng khoảnh khắc đời sống ở cơ sở trở thành cánh tay nối dài của tòa soạn trong việc lan tỏa thông tin, kết nối cộng đồng.

Trong dòng chảy báo chí cách mạng

Trong dòng chảy báo chí cách mạng

Trong dòng chảy tròn một thế kỷ của nền báo chí cách mạng Việt Nam, cái tên Thanh Niên luôn mang trên mình một sứ mệnh thiêng liêng; luôn khát khao, ước vọng đồng hành cùng dân tộc trên mọi chặng đường phát triển.

Vui buồn phóng viên cơ sở

Vui buồn phóng viên cơ sở

(GLO)- Với đội ngũ phóng viên ở cơ sở-những người đang công tác tại các trung tâm văn hóa-thông tin và thể thao (VH-TT-TT), việc vừa khai thác thông tin, chụp ảnh, quay phim, viết tin bài, dựng hình, đọc phát thanh... là chuyện thường ngày.

Độc đáo bộ tem thông tin liên lạc - xưa và nay

Độc đáo bộ tem thông tin liên lạc - xưa và nay

Thông tin liên lạc xưa và nay - Bộ tem như tái hiện quá trình phát triển của ngành viễn thông và báo chí, đưa chúng ta quay trở về những ký ức từ thưở sơ khai với con tem đầu tiên dán trên bức thư tay gói giấy cho đến các hình thức liên lạc, các loại hình báo chí hiện đại như ngày nay.

“Tiếp nối truyền thống 100 năm với tinh thần đổi mới, dấn thân và trách nhiệm”

“Tiếp nối truyền thống 100 năm với tinh thần đổi mới, dấn thân và trách nhiệm”

(GLO)- Đó là chỉ đạo của đồng chí Hồ Văn Niên-Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh tại hội nghị “Gặp mặt, biểu dương người làm báo tiêu biểu” và trao Giải Báo chí tỉnh Gia Lai lần thứ XIV diễn ra vào chiều 17-6 tại Hội trường 2-9 (TP. Pleiku).

100 năm đồng hành cùng dân tộc

100 năm đồng hành cùng dân tộc

(GLO)- Chúng ta tự hào đã có một nền Báo chí cách mạng với thế hệ những nhà báo-chiến sĩ vừa cầm bút, vừa cầm súng ở tuyến đầu, sẵn sàng hy sinh cho Tổ quốc, với hơn 500 nhà báo là liệt sĩ, nhiều nhà báo mang thương tật suốt đời nhưng vẫn không ngừng lao động, cống hiến cho đất nước, Nhân dân.

 Siu Thu - “Giọng đọc không tuổi”

Siu Thu - “Giọng đọc không tuổi”

(GLO)- Phát thanh viên là người góp phần làm nên chiều sâu cảm xúc cho khán thính giả. Có những giọng đọc qua năm tháng đã trở thành ký ức trong lòng người nghe. Trong số đó, biên dịch viên, phát thanh viên tiếng Bahnar Siu Thu của Báo Gia Lai được ví là “giọng đọc không tuổi”.

null